ཚད་མ་རིག་པའི་ཤེས་བྱ་ཕྲན་བུ།

དྲི་བ། དམ་བཅའ་བའི་ལན་འདེབས་ཚུལ་ལ་ཅི་ཡོད།
ལན། ཚད་མ་རིགས་གཏེར་ལས།དེས་ན་མཁས་པས་ཐལ་འགྱུར་ལན། །རྣམ་པར་ཐར་བའི་སྒོ་བཞིས་གདབ།།ལན་གྱིས་བཟློག་པར་མི་ནུས་ན། །དེ་ཡི་རྗེས་འབྲང་དམ་པའི་ལུགས།།ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡོངས་གྲགས་ལ། འདོད་ལན་དང་། རྟགས་མ་གྲུབ། ཁྱབ་པ་མེད་པ་དང་།ཁྱབ་པ་འགལ་བ་སྟེ་རྣམ་པ་བཞིར་གསུངས་སོ། །
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་འདོད་ལན་འདེབས་ཟེར།
ལན། རྩོད་གཞི་གསལ་བར་སྦྱར་ནས་འདོད་ལན་འདེབས། དཔེར་ན། སྒྲ་ཆོས་ཅན། ཡོད་པ་ཡིན་པར་ཐལ། དངོས་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ་ལ་འདོད་ལན་འདེབས་ན། སྒྲ་དེ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་ན་ཐལ་འགྱུར་འདི་ལ་འདོད་ལན་ཐེབས་ཏེ།རྩོད་གཞི་སྒྲ་དེ་གསལ་བ་ཡོད་པ་ལ་སྦྱར་ནས། སྒྲ་ཡོད་པ་ཡིན་པ་འདོད་ཟེར་དགོས།རང་གིས་དེ་ལྟར་ཡིན་པར་ཁས་ལེན་པའམ་དེ་ལྟར་ཡིན་པ་འདོད་པའི་དོན། རྩོད་གཞི་དེ་གསལ་བ་ཡིན་མིན་ལ་འདང་རྒྱག་དགོས་སོ།། འདོད་དང་འདོད་ཐོག་ཅེས་པ་དོན་གཅིག་ཡིན།
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་རྟགས་མ་གྲུབ་ཟེར།
ལན། རྩོད་གཞི་རྟགས་དང་སྦྱར་ནས་མ་གྲུབ་རྩི། །དཔེར་ན། སྒྲ་ཆོས་ཅན། མི་རྟག་པར་ཐལ།མ་བྱས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བུའི་རྩོད་གཞི་སྒྲའི་སྟེང་དུ་རྟགས་མ་བྱས་པ་གྲུབ་མིན་དང་ཡིན་མིན་ལ་འདང་རྒྱག་དགོས་པས།མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་ཞེས་པའི་རྟགས་དེ་རྩོད་གཞི་སྒྲའི་སྟེང་དུ་མི་གྲུབ་པས།འདི་ལ་རྟགས་མ་གྲུབ་ཟེར་དགོས་ཏེ། རྩོད་གཞི་སྒྲ་དེ་རྟགས་མ་བྱས་པ་ལ་སྦྱར་ནས།སྒྲ་མ་བྱས་པ་ཡིན་པ་རྟགས་མ་གྲུབ་ཟེར་དགོས།དེས་ན་སྒྲ་དེ་མ་བྱས་པ་མིན་ཞེས་པའི་དོན་ནོ། །
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་ཁྱབ་པ་མ་བྱུང་ཟེར།
ལན། རྟགས་དེ་གསལ་བར་སྦྱར་ནས་མ་ཁྱབ་རྩི། །དཔེར་ན། སྒྲ་ཆོས་ཅན། མི་རྟག་པར་ཐལ།ཡོད་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། ལྟ་བུ་ལ་རྟགས་ཡོད་པ་ཡིན་ན་གསལ་བ་མི་རྟག་པ་ཡིན་པའི་ངེས་པ་མེད་པས།རྟགས་ཡོད་པ་ཡིན་པ་དེ་གསལ་བ་མི་རྟག་པ་ལ་སྦྱར་ནས།ཡོད་པ་ཡིན་ན་མི་རྟག་པ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ་ཟེར་དགོས་པ་ལྟ་བུའོ།།རྟགས་གང་བཀོད་པ་དེ་གསལ་བ་དེ་ཡིན་པས་ངེས་པ་ཡོད་མེད་དེ་ཁྱབ་མ་ཁྱབ་ལ་འདང་རྒྱག་དགོས།དེས་ན་མ་ཁྱབ་དང་། ཁྱབ་པ་མ་བྱུང་། ཁྱབ་པ་མ་གྲུབ་རྣམས་དོན་གཅིག་ཡིན།
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་འགལ་ཁྱབ་ཟེར།
ལན། རྟགས་དང་གསལ་བ་སྦྱར་ནས་འགལ་ཁྱབ་རྩི། །དཔེར་ན། སྒྲ་ཆོས་ཅན། མི་རྟག་པར་ཐལ།མ་བྱས་པའི་ཕྱིར་ལྟ་བུ་ལ།གང་རྟགས་མ་བྱས་པ་དེ་ཡིན་ན་གསལ་བ་མི་རྟག་པ་མ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་ཡོད་པ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས། རྟགས་མ་བྱས་པ་དེ་གསལ་བ་མི་རྟག་པ་ལ་སྦྱར་ནས།མ་བྱས་པ་ཡིན་ན་མི་རྟག་པ་ཡིན་པ་འགལ་ཁྱབ་ཡིན་ཟེར་དགོས།རྟགས་གང་དང་གང་ཡིན་ན་གསལ་བ་དེ་མ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་ཅན་ཞིག་ལ་འདང་རྒྱག་དགོས།དེས་ན་འགལ་ཁྱབ་དང་། ཁྱབ་ལོག་དང་དོན་གཅིག་ཡིན།
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་ཟེར།
ལན། དེ་ནི་རྒྱུ་མཚན་འདྲི་བའི་ཚིག་ཙམ་ཡིན་ལ། དཔེར་ན། སྒྲ་ཆོས་ཅན།རྟག་པ་ཡིན་པར་ཐལ་ཞེས་རྩོད་གཞི་དང་གསལ་བ་གཉིས་ལྡན་གྱི་ཐལ་འགྱུར་ལ་འདོད་ལན་མི་ཐེབས་ན།ཅིའི་ཕྱིར་ཞེས་རྒྱུ་མཚན་ཤོད་ལྟ་བུ་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེས་བརྗོད་ཆོག དཔེར་ན།མི་རྟག་པར་ཐལ་ལྟ་བུ་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་ཟེར་ཆོག་པ་ལྟ་བུའོ། །
དྲི་བ། རྟགས་ཁས་ཞེས་པའི་དོན་ཅི་ཡིན།
ལན། དམ་བཅའ་བས་ཆོས་ཅན་དུང་དཀར་པོའི་ཁ་དོག་དེ་ཁ་དོག་ཡིན་པར་ཁས་བླངས།ཁ་དོག་ཡིན་ན་དམར་པོ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པའང་ཁས་བླངས་པ་ལ། རྟགས་གསལ་བས་སུན་འབྱིན་རྗོད་ཚེ།ཆོས་དུང་དཀར་པོའི་ཁ་དོག་ཆོས་ཅན། དམར་པོ་ཡིན་པར་ཐལ། ཁ་དོག་ཡིན་པའི་ཕྱིར། རྟགས་ཁས་ཞེས་རྩོད་གཞི་ཆོས་དུང་དཀར་པོའི་ཁ་དོག་དེ་རྟགས་ཁ་དོག་ཡིན་པ་ཁྱོད་ཀྱིས་སྔར་ནས་ཁས་བླངས་ཟིན་ཏོ་ཞེས་པའི་དོན་དུ་གོ་དགོས།
དྲི་བ། ཁྱབ་པ་ཁས་ཞེས་པའི་དོན་ཅི་ཡིན།
ལན། གཞལ་བྱ་ཡིན་ན་འདུས་བྱས་ཡིན་པས་ཁྱབ་ཅེ་ན། འགོག་བདེན་ཆོས་ཅན། འདུས་བྱས་ཡིན་པར་ཐལ།གཞལ་བྱ་ཡིན་པའི་ཕྱིར།ཁྱབ་པ་ཁས་ཞེས་རྟགས་གཞལ་བྱ་ཡིན་ན་གསལ་བ་འདུས་བྱས་ཡིན་པས་ཁྱབ་ཅེས་ཁྱོད་ཀྱིས་ཁས་བླངས་ཟིན་ཏོ་ཞེས་པའི་དོན་ལ་གོ་དགོས།
དྲི་བ། ཁྱབ་པ་འབུད་ཅེས་པའི་དོན་ཅི་ཡིན།
ལན། དཔེར་ན། སྔར་ཤེས་བྱ་ཡིན་ན་རྟག་པ་ཡིན་པས་ཁྱབ་ཅེས་ཁས་བླངས་ནས། ཕྱིས་ཁས་ལེན་དེ་དངོས་སུ་དོར་བའམ་ཡང་ན་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་ཁས་ལེན་དེ་དོར་ནས།ཤེས་བྱ་ཡིན་ན་རྟག་པ་ཡིན་པས་མ་ཁྱབ་པར་ཁས་བླངས་པ་ལྟ་བུ་ལ་ཁྱབ་པ་འབུད་ཅེས་རང་གི་ཤེས་བྱ་ཡིན་ན་རྟག་པ་ཡིན་ཞེས་པའི་དམ་བཅའ་དང་འགལ་བར་གྱུར་བ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས།སྐབས་འགར་དམ་བཅའ་འབུད་དང་དམ་བཅའ་ཚ་སོགས་ཀྱང་ཟེར།
དྲི་བ། འཁོར་གསུམ་ཞེས་པའི་དོན་ཅི་ཡིན།
ལན། རྟགས་དེ་ཡིན་ན་གསལ་བ་དེ་ཡིན་པས་ཁྱབ་པ་ཁས་བླངས།གསལ་བ་དེ་མིན་ན་རྟགས་དེ་མིན་པས་ཁྱབ་པ་ཁས་བླངས།རྩོད་གཞི་དེ་རྟགས་དེ་ཡིན་ཡང་གསལ་བ་དེ་མིན་པར་ཁས་བླངས་པ་བཅས་ཁས་ལེན་འགལ་བ་གསུམ་ཚང་བ་ལ་འཁོར་གསུམ་སྐོར་ཟེར་བ་དང་།རྟགས་དང་གསལ་བ་རྩོད་གཞི་གསུམ་གའི་སྟེང་ནས་ཁྱེད་རང་མགོ་འཁོར་འདུག་པའམ་དོན་གོ་བར་མི་འདུག་ཅེས་པའི་དོན་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།།
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་ཡོད་པ་ཟེར་བ་དང་དེ་དང་དོན་གཅིག་པ་གང་དག་ཡོད།
ལན། ཚད་མས་དམིགས་པ་ཡོད་པའི་མཚན་ཉིད།ཚད་མ་ཞེས་པ་ནི་ཡུལ་ཚུལ་བཞིན་རྟོགས་པའི་བློ་མ་ནོར་བ་ཞིག་ལ་ཟེར།དེས་ན་ཡོད་པ་ཡིན་ན་བློ་ཚད་མ་ཞིག་གིས་རྟོགས་བྱ་ཡིན་པའམ་བློས་ཤེས་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་ལ་གོ་དགོས།ཡོད་པ། གཞི་གྲུབ། གཞལ་བྱ། དམིགས་པ། ཡུལ། ཤེས་བྱ། ཆོས་རྣམས་དོན་གཅིག་ཡིན།
དྲི་བ། ཤེས་བྱ། ཡོད་པ། གཞི་གྲུབ། གཞལ་བྱ།དམིགས་པ། ཡུལ། ཤེས་བྱ། ཆོས་རྣམས་ལ་རེ་རེ་ནས་མཚན་ཉིད་ཡོད་དམ།
ལན། བློའི་ཡུལ་དུ་བྱ་རུང་བ་ཤེས་བྱའི་མཚན་ཉིད། ཚད་མས་དམིགས་པ་ཡོད་པའི་མཚན་ཉིད།ཚད་མས་གྲུབ་པ་གཞི་གྲུབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད། ཚད་མས་རྟོགས་པར་བྱ་བ་གཞལ་བྱའི་མཚན་ཉིད།ཚད་མས་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་པར་བྱ་བའི་གཞི་དམིགས་པའི་མཚན་ཉིད།བློས་རིག་པར་བྱ་བ་ཡུལ་གྱི་མཚན་ཉིད། རང་གི་ངོ་བོ་འཛིན་པ་ཆོས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།འདི་དག་ལ་དོན་གཅིག་ཁྱབ་པ་སྒོ་བརྒྱད་ངེས་པའི་ཕྱིར།
དྲི་བ། དོན་གཅིག་ཁྱབ་པ་སྒོ་བརྒྱད་ཅེས་པ་ཇི་ལྟར་བརྩི།
ལན། དཔེར་ན། ཤེས་བྱ་དང་ཡོད་པ་གཉིས་ཕན་ཚུན་ཡིན་ཁྱབ་མཉམ་ཡིན་པ་ལྟར། དེ་གཉིས་ལ་སྦྱར་ན། ཤེས་བྱ་ཡིན་ན་ཡོད་པ་ཡིན་པས་ཁྱབ། ཤེས་བྱ་མིན་ན་ཡོད་པ་མིན་པས་ཁྱབ།ཤེས་བྱ་ཡོད་ན་ཡོད་པ་ཡོད་པས་ཁྱབ།ཤེས་བྱ་མེད་ན་ཡོད་པ་མེད་པས་ཁྱབ་པ་སྟེ་ཤེས་བྱའི་ཕྱོགས་ནས་ཁྱབ་པ་སྒོ་བཞི་དང་།ཡོད་པ་ཡིན་ན་ཤེས་བྱ་ཡིན་པས་ཁྱབ། ཡོད་པ་མིན་ན་ཤེས་བྱ་མིན་པས་ཁྱབ།ཡོད་པ་ཡོད་ན་ཤེས་བྱ་ཡོད་པས་ཁྱབ། ཡོད་པ་མེད་ན་ཤེས་བྱ་མེད་པས་ཁྱབ་པ་སྟེ་ཡོད་པའི་ཕྱོགས་ནས་ཁྱབ་པ་སྒོ་བཞི་སྟེ་བརྒྱད་དོ།།
དྲི་བ། ཚད་མས་གྲུབ་པ་གཞི་གྲུབ་ཀྱི་མཚན་ཉིད་ཅེས་པའི་དོན་ཅི་ཡིན།
ལན། དཔེར་ན།བློ་ཚད་མས་ཆོས་གང་དང་གང་ཡོད་པའམ་མེད་པ་ཡིན་ཞེས་བརྟགས་ནས་ཆོས་གང་ཞིག་ཡོད་པར་གྲུབ་པའམ་ཚད་མས་གྲུབ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་ལ་གཞི་གྲུབ་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ཆོག
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་མེད་པ་ཟེར།
ལན། ཚད་མས་མ་དམིགས་པ་མེད་པའི་མཚན་ཉིད། གང་ཚད་མས་མ་དམིགས་ན་མེད་པས་ཁྱབ་སྟེ། དཔེར་ན་རི་བོང་གི་རྭ་ཚད་མས་ཀྱང་མ་དམིགས་དོན་དུའང་མེད་པ་ཡིན་པ་བཞིན་ནོ།།ཚད་མས་མ་དམིགས་པ། མེད་པ། གཞི་མ་གྲུབ་པ། ཤེས་བྱ་མ་ཡིན་པ་སོགས་དོན་གཅིག་ཡིན།
དྲི་བ། ཤེས་བྱ་ལ་དབྱེ་ན་དངོས་པོ་དང་དངོས་མེད་གཉིས་ལས་ཅི་ཞིག་ལ་དངོས་པོ་ཟེར།
ལན། དོན་བྱེད་ནུས་པ་དངོས་པོའི་མཚན་ཉིད། མཚན་གཞི། བུམ་པ་དང་གཟུགས་ལྟ་བུ།དོན་བྱེད་ནུས་པ་དེ་གཙོ་བོ་དངོས་པོ་རང་རང་གིས་རང་འབྲས་བསྐྱེད་པའི་དོན་བྱེད་ནུས་པ་ཞིག་ཡིན་ན་དངོས་པོ་ཡིན་ཞེས་པ་ལྟ་བུ་ལ་གོ་དགོས།དངོས་པོ། མི་རྟག་པ། འདུས་བྱས། རང་མཚན། ཕུང་པོ་རྣམས་དོན་གཅིག་ཡིན།
དྲི་བ། དངོས་པོ་ལ་དབྱེ་ན་བེམ་ཤེས་ལྡན་མིན་འདུ་བྱེད་གསུམ་ལས་ཅི་ཞིག་ལ་བེམ་པོ་ཟེར།
ལན། རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ་བེམ་པོའི་མཚན་ཉིད། རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ་ཞེས་པ་རང་ཉིད་རྡུལ་རྫས་ཀྱིས་གྲུབ་པའམ་རང་ཉིད་རྡུལ་རྫས་ཡིན་པ་ལ་གོ་དགོས།རྡུལ་རྫས་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཞེས་པའང་དངོས་པོ་རང་ཉིད་རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་འདུས་ཀྱིས་གྲུབ་པ་ཞིག་ལ་ཟེར། རྡུལ་རྫས་བརྒྱད་ནི། ས་རྡུལ། ཆུ་རྡུལ། མེ་རྡུལ། རླུང་གི་རྡུལ་བཞི་དང་། གཟུགས་རྡུལ།དྲི་རྡུལ། རོ་རྡུལ། རེག་བྱའི་རྡུལ་བཞི་སྟེ་བརྒྱད་དོ། །མཚན་གཞི། བུམ་པ།རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལྟ་བུ། མདོ་སྡེ་བའི་ལུགས་ལྟར་ན་གཟུགས་དང་བེམ་པོ་དོན་གཅིགདེ་ལ་དབྱེ་ན་གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་དེ་ལྔ་ཡོད།
དྲི་བ། ཕྱིའི་གཟུགས་དང་ནང་གི་གཟུགས་གང་དག་ཡིན།
ལན། ཕྱིའི་གཟུགས།གཟུགས་སྒྲ་དྲི་རོ་རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད་དང་ལྔ་ཡོད། ནང་གཟུགས།མིག་རྣ་སྣ་ལྕེ་ལུས་ཀྱི་དབང་པོ་སྟེ་ལྔ་ཡོད།
དྲི་བ། ཅི་ཞིག་ལ་ཤེས་པ་ཟེར།
ལན། གསལ་ཞིང་རིག་པ་ཤེས་པའི་མཚན་ཉིད།ཤེས་པ་རང་གི་ངོར་སྣང་ཞིང་གསལ་བས་ན་གསལ་བའམ་ཤེས་པ་ཟེར། བློ་དང་། རིག་པ།ཤེས་པ་རྣམས་དོན་གཅིག དེ་ལ་དབྱེ་ན་མིག་ཤེས་དང་། རྣ་ཤེས། སྣ་ཤེས། ལྕེ་ཤེས། ལུས་ཤེས།ཡིད་ཤེས་ཏེ་དྲུག་ཡོད།
དྲི་བ། ཤེས་པ་ལས་སེམས་སེམས་བྱུང་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་ལས་ཅི་ཞིག་ལ་སེམས་ཟེར།
ལན། རང་ཡུལ་དུ་གྱུར་བའི་དོན་གྱི་ངོ་བོ་རང་སྟོབས་ཀྱིས་རིག་པའི་བློ་སེམས་ཀྱི་མཚན་ཉིད།མཚན་གཞི། ཀྭ་འཛིན་མིག་ཤེས་དང་བུམ་འཛིན་རྟོགས་པ་ལྟ་བུ། སེམས་ནི་རང་གི་ཡུལ་ཤེས་བྱ་ཡིན་མིན་གང་ཡིན་ཡང་།རང་ཡུལ་དེ་ལ་དོན་གྱི་ངོ་བོ་དང་ཁྱད་པར་གཉིས་ལས།དོན་གྱི་ངོ་བོ་དེ་བློ་གཞན་ལ་མ་ལྟོས་པར་རང་སྟོབས་ཀྱིས་མཐོང་བའི་རིག་པ་ཞིག་ལ་ཟེར།དེ་ལ་དབྱེ་ན་མིག་གི་རྣམ་ཤེས་དང་། རྣ་བའི་རྣམ་ཤེས། སྣའི་རྣམ་ཤེས། ལྕེའི་རྣམ་ཤེས།ལུས་ཀྱི་རྣམ་ཤེས། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་བཅས་དྲུག་ཡོད། སེམས་དང་། ཡིད་དང་། རྣམ་ཤེས།གཙོ་སེམས་རྣམས་དོན་གཅིག་གོ།