རྒྱལ་ཐང་ཡུལ་གྱི་སྲིད་དོན་གྱི་བྱུང་བ་མདོ་ཙམ་བརྗོད་པ།

1 རྒྱལ་ཐང་ཅེས་པའི་མིང་གི་ཐོགས་ཚུལ།
      ཡུལ་གྲུ་འདིའི་མིང་ལ་རྒྱལ་ཐང་ཞེས་འབོད་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་། ལོ་རྒྱས་སྟེང་བོད་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་དམག་དྲངས་ཏེ་རྒྱ་བོད་གཡུལ་འཁྲུག་གིས་རྒྱལ་ཁ་བླངས་པའི་ཐང་ཡིན་པས་ན་རྒྱལ་ཐང་ཞེས་ཐོགས་པར་འདོད་ལ། ཡང་ན་ཡུལ་ལྗོངས་འདིའི་ཉེ་འཁོར་ཀུན་ཏུ་མི་རིགས་མི་གཅིག་པ་དུ་མ་གནས་ཀྱང་ཡུལ་མི་རྣམས་ཆས་གོས་དང་གོམས་གཤིས། སྤྱོད་ལམ་དང་ཆ་ལུགས། སྐད་རིགས་རྣམས་མི་རིགས་གཞན་གྱིས་བསྲེ་བསླད་ཉེས་སྐྱོན་སོགས་ཐམས་ཅད་ལས་རྒྱལ་ཏེ་རང་སྲོལ་བརྟན་པོར་གནས་ཐུབ་པས་ན་ཡུལ་གྱི་མིང་ལ་རྒྱལ་ཐང་ཞེས་བཏགས་པ་ཡིན་པར་རྒན་པོ་རྣམས་ཀྱི་ངག་རྒྱུན་ལ་ཤོད་སྲོལ་ཡོད་པར་གྲགས། གང་ལྟར་དུས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་གྱི་དབང་གིས་ཡུལ་གྱི་མིང་ཡང་གང་དག་ཅིག་ཏུ་འགྱུར་ཡོད་པར་སྣང་ཡང་བར་སྐབས་ཤིག་ནས་རྒྱལ་ཐང་ཞེས་ད་ལྟའི་བར་འབོད་སྲོལ་ཆགས་པ་འདིའོ།།
      ཡང་རྒྱ་དང་འཐབ་མོ་བཀྱེས་པའི་ཐང་ཡིན་པས་ན་རྒྱ་ཐང་ཅེས་མིང་འདོགས་པ་མང་མོད། ལོ་རྒྱུས་ཡིག་རྙིང་ལས་རྒྱལ་ཐང་ཅེས་པའི་ཡི་གེ་དེ་གཉིས་མང་བོ་མཐོང་རྒྱུ་འདུག་ལ། སྐབས་ལ་ལར་རྒྱལ་ཏམ་ཞེས་པ་མཐོང་རྒྱུ་སྣང་ཡིན་རྒྱུ་ནི་རྒྱལ་ཐང་། ལེགས་བྱས་བསོད་ནམས་ཀྱི་དཔལ་ཡོན་སྟོང་གིས་ཕྱུག་པའི་ཡུལ་ལྗོངས་འདི་ལ་སྔོན་གྱི་དུས་སུ་རྫོང་ཁག་ལྔར་བཅད་ཡོད་ལ།  རྫོང་ཁག་ལྔ་ནི། རྒྱལ་ཐང་ཡུལ་ལྟེ་བའི་ཤོག་ཁག་བཅུ་ལ་རྫོང་ཁག་གཅིག བྱང་དང་བྱང་ཤར་མཚམས་སུ་གཏེར་མ་རོང་ཤོག་བརྒྱད་དང་ལམ་ཚན་དགུ་ལ་རྫོང་ཁག་གཅིག ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཡང་ཐང་ཤོག་ཆེན་ལྔ་ལ་རྫོང་ཁག་གཅིག འཇང་ཤོག་ཆེན་བརྒྱད་ལ་རྫོང་ཁག་གཅིག ནུབ་ཕྱོགས་སུ་རོང་པ་ཤོག་ཆེན་ལྔ་ལ་རྫོང་ཁག་གཅིག་བཅས་ཡིན་ཞིང་། འདི་རྣམས་ལ་བསྡོམས་པས་དུད་ཁྱིམ་ཐེམ་གྲངས་ཁྲི་ཕྲག་བརྒལ་བར་ཡོད་སྐད། 
སྨྲས་པ།
མི་མཐུན་གཡུལ་ལས་རྒྱལ་བའི་ཐང་ཞེས་པ།།
འཇིག་རྟེན་མེས་པོའི་སོར་མོའི་འདུ་བྱེད་ལས།།
འཕོས་པའི་སྣོད་བཅུད་བཀོད་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས།།
སྤྱི་མཐུན་དཔལ་ལས་གྲུབ་པ་ཨེ་མ་རྨད།།
2 བོད་གནའ་རབས་ཀྱི་དུས།
      བདེ་ཆེན་ཁུལ་དུ་རྡོ་ཆས་རྙིང་བའི་དུས་མཇུག་ཏུ་འགྲོ་བ་མིའི་འགུལ་བསྐྱོད་ཡོད་ལ། རྡོ་ཆས་གསར་བའི་དུས་སུ་རྡོ་ཆས་དང་བྲག་བརྐོས་རི་མོ་རྒྱལ་ཐང་དང་ཡང་ཐང་། ཧྲང་ཅང་དང་ཅིན་ཅང་། སན་པཱ་ཁུལ་དུ་མཐོང་རྒྱུ་འདུག སྤྱི་ལོ1988ལོའི་ཟླ3པའི་ནང་ཉི་ཤར་བདེ་སྐྱིད་གྲོང་གི་ས་འོག་ནས་རྡོ་ཡི་རོ་སྒམ་བུད་པ་ལྟར་ན། ད་ལྟའི་བར་ལོ2850±80དང2810±80འགོར་བར་ཚན་རིག་པས་བདེན་དཔང་བྱས། དེ་ནི་རྒྱ་ནང་དུ་ཞིས་ཀྲིག་དུས་སྐབས་ལ་ཁེལ་འདུག
      རྒྱལ་ཁབ་གསུམ(三国220-265)ཅིན་གཉིས(两晋266-420)ནུབ་བྱང་རྒྱལ་རབས(南北朝421-581)སྐབས་སུ་རྒྱལ་ཐང་དང་ཡང་ཐང་གཙོས་འབྲི་ཆུའི་རྒྱུད་དུ་ཅེ་སྤྱང་པ་རྣམས་གནས་པས་སྤྱང་ངམ་ཆཱང་ཞེས་འབོད།
3 ཐུ་བྷོད་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས།
      རྒྱའི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་རྙིང་ལས་ཆེས་ཐོག་མར་རྒྱལ་ཐང་འཁོད་པའི་དེབ་ནི་ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཧྥན་ཁྲའོ(樊朝)ཡི་བྲིས་པའི་ཡུན་ནན་དེབ་ཐེར(云南志)ཁོངས་མིང་གི་སྐོར་ཁག་བཞི་བར(名类第四)རྒྱལ་ཐང་ཞེས་རྒྱ་ཡིག(剑赕)བྲིས་སྣང་།
      ཐང་རྒྱལ་བོའི་ཏི་ལོ་བཞི་བར(སྤྱི་ལོ621)ཧྲིན་ཀྲིག(神州)བཙུགས། ད་ལྟའི་བདེ་ཆེན་ཁུལ་འབའ་ལུང་རྫོང་གི་ཡོངས་གྲགས་ཆོས་རྫོང་ཟེར་ས་གནའི་བོད་སྐད་དུ་རྒྱལ་བུ་སྟེང་ཟེར་ས་དེའོ།།
      ཐང་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཐུ་བྷོད་ཀྱི་དམག་གིས་རྒྱ་དང་འཐབ་མོ་བཀྱེས་ཏེ་རྒྱལ་ཐང་ས་ཆ་བླངས་པ་དང་། རྒྱལ་ཐང་ས་ཆ་མཛེས་ཤིང་འབྱོར་ཕྱུག་ལྡན་པ་སོགས་ཆ་ཀུན་ནས་རྣམ་པར་རྒྱས་བས་ན། རྒྱལ་ཐང་དང་རྒྱ་བོད་འཐབ་མོ་བཀྱེས་ཏེ་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པའི་ཐང་ཡིན་བས་ནས་རྒྱལ་ཐང་།(结塘)
      ཐང་ཀྲོན་གོན་ལོ་བདུན་པ(སྤྱི་ལོ663)ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་བོས་དམག་དྲངས་ནས་ས་འདི་དབང་དུ་བསྡུས་ཏེ་རྒྱལ་བུ་གུང་རི་གུང་བཙན་ལ་ས་འདི་སྲུང་དུ་བཅུག རང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་དམག་ཁྲིད་ནས་ལྗང་དང་ཏཱ་ལིས་ཕྱོགས་ལ་ཤར་བསྐྱོད་བྱས།
      སྤྱི་ལོ680ཐུ་བྷོད་ནས་རྒྱལ་ཐང་མོའུ་ཀོ(木高)དང་ལྗང་མཐའ་བྲལ(塔城)བར་གྱི་འབྲི་ཆུར(金沙江)ཡ་དཀྲིས་ལྕགས་ཟམ་འཕངས་ཏེ་ཤར་ཕྱོགས་སུ་མཁར་བརྩིགས། ད་ལྟའང་ལྕགས་ཟམ་གྱི་ཤུལ་རྗེས་ཡོད།
      མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གི་པར་མ《བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་ཡིག་ཆ་གཅེས་བསྡུས》ཀྱི་ཤོག་ངོས89སྟེང་། སྤྱི་ལོ703ཡོས་བུའྀ་ལོ་ལ། བཙན་པོ་དབྱརད་གླྀང་གྀ་འོལ་བྱག་ན་བཞུགས་ཤྀང་། རྒྱའྀ་པོ་ཉ་ཀམ་ཀེང་ཕྱག་འཙལད། མདོ་སྨད་གྱྀ་དགུན་འདུན་ཡོལ་གྱྀ་ཅི་འབོསུཿབསྡུས། ཡུམ་རྣང་ཕོ་དུར་མྱྀག་ན་བཞུགས་ཤྀང་། ཁུ་འབྱུར་ལོད་བཙན་བཀུམ། དགུན་བཙན་པོ་འཇང་ཡུལ་དུ་གཤེག་སྟེ། འཇང་ཕབ། པར་ལོ་གཅིག ཅེས་འབྱུང་།
      སྤྱི་ལོ794ལོའི་ཟླ་དང་བོར། ནན་ཀྲའོ་རྒྱལ་བོ་ཡུས་མོའུ་ཤོན་ཐང་རྒྱལ་མགོ་བཏགས་ནས་རྒྱལ་བུའི་སྟེང་ལ་འཇབ་རྒོལ་བྱས་ཏེ་ཡ་དཀྲིས་ལྕགས་ཟམ་གཏོར། ལྕགས་ཟམ་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་རྫོང་བཅུ་དྲུག་བླངས། རྒྱལ་བོ་ལྔ་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་འབངས་མི་ཁྲི་བཅུ་ལྷག་མགོ་བཏགས་བྱས།
      སྤྱི་ལོ795ལོའི་ཟླ་བདུན་པར་སླར་ཡང་ཐུ་བྷོད་ཕྱོགས་སུ་དམག་དྲངས་ཏེ། དེང་གི་སྡེ་ཆེན་རྫོང་དང་ཞྭ་ནག ཀོང་ཇོ་རྭ་བ། ཉི་ཤར། ཨྱོན(五境)བཅས་བླངས།
      སྤྱི་ལོ799ནས801ལོར་ནན་ཀྲའོ་ཡུས་མོའུ་ཤོན་དང་ཅན་ནན་ཞིས་ཁྲོན་ཅེ་ཏུའུ་ཧྲི་བེ་ཀའོ(剑南西川节度使韦皋)མཉམ་འབྲེལ་སྒོས་སླར་ཡང་ཐུ་བྷོད་ལ་དཔུང་འཇུག་བྱས་ཏེ་ལྕགས་ཟམ་ཤོར་ཅིང་། ཐུ་བྷོད་ཀྱི་དམག་རྒྱལ་ཐང་ནག་ཆུ་ཁར(纳曲河)ལོགས་ནས་སྒར་བཏབ། དེ་ནས་བོད་རྒྱལ་སིལ་བུར་འཐོར་ཅིང་ས་གནས་སོ་སོ་ནས་འབངས་གྱེན་ལོག་བྱུང་སྟེ། བོད་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྒྱལ་བོ་མེད་པས་རྒྱལ་བོས་བཀའ་མེད་པར་མ་ལོག་ཅེས་བཀའ་མ་ལོག་པ་རྣམས་གཞིས་ཆགས་པ་དང་དམག་དཔོན་ཆེན་པོས་རང་ས་ནས་ནང་སོ་ཞེས་ནང་གི་སོ་ལྟ་བ་བྱས་ནས་བསྡད་པའོ།།