བོད་རིགས་མི་གྲངས་དང་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་ཡུལ་ཁོངས།

　　4.མཚོ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་བྱང་ཤར་དང་མཚོ་སྔོན་པོའི་ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི4.6ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་གསེར་ཆེན་རྫོང་ཆབ་ཆ་གྲོང་རྡལ་དུ་ཡོད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་གསེར་ཆེན་རྫོང་དང་། ཁྲི་ཀ་རྫོང་། མང་རྫོང་། འབའ་རྫོང་། བྲག་དཀར་རྫོང་བཅས་རྫོང5དང་། ཡུལ་ཚོ་དང་གྲོང་རྡལ41བཅས་ཡོད་པ་རེད།
　　2009ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་དུ་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི44.92ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི28.28ཡོད་ཅིང་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི62.95%ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
　　5.མགོ་ལོག་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་མགོ་ལོག་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི7.8ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་སྡོད་གནས་རྨ་ཆེན་རྫོང་དུ་ཡོད། མངའ་ཁོངས་སུ་རྨ་ཆེན་དང་། རྨ་སྟོད། དགའ་སྡེ། དར་ལག  པད་མ།  གཅིག་སྒྲིལ་བཅས་རྫོང6དང་། ཡུལ་ཚོ་དང་གྲོང་རྡལ51 འབྲོག་སྡེ183ཡོད་པ་རེད།
　　སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི15.36གི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི11.94དང་། དེས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི90.95% ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
　　6.མཚོ་ནུབ་སོག་རིགས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་མཚོ་ནུབ་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི38.58ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་སྡོད་གནས་གཏེར་ལེན་ཁ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་དུར་ལམ་རྫོང་དང་། བོས་ལ་རྫོང་། ཐེམ་ཆེན་རྫོང་། ན་གོར་མོ་གྲོང་ཁྱེར།  གཏེར་ལེན་ཁ་གྲོང་ཁྱེར། སྲིད་འཛིན་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གསུམ་སྟེ་མཱང་ནེ་དང་། ལིན་ཧུའུ། ཚ་འདམ་ཆེ་བ་བཅས་ཡོད་པ་རེད།
　　ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི32.26གི་ཁྲོད་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་མི་གྲངས་ལ་ཁྲི7.91ཡོད་ཅིང་། དེས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི24.85%ཟིན་པ་དང་། བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི3.67ཡོད་ཅིང་དེས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི11.4%ཟིན་ཡོད། དེ་ལས་གཞན་སོག་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི2.42ཡོད་ཅིང་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི7.5%ཟིན་ཡོད། མཚོ་ནུབ་ཁུལ་དུ་རྒྱ་རིགས་དང་། སོག་རིགས། བོད་རིགས་སོགས་མི་རིགས29འདུས་སྡོད་བྱས་ཡོད།
　　7.མཚོ་བྱང་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་བྱང་ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་མཚོ་བྱང་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི3.47ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་མདའ་གཞི་རྫོང་ནུབ་མཚོ་གྲོང་རྡལ་དུ་ཡོད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་མདའ་གཞི་དང་། ཨ་རིག རྐང་ཚ། རྒྱ་རྡོར་ཁ་ཆེ་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་བཅས་རྫོང་བཞི་ཡོད་པ་རེད།
　　2004ལོར་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི27གྱི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི6.22ཡོད་པ་དང་། སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི23.1%ཟིན་ཡོད།
རྨ་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་རྨ་ལྷོའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི1.88ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་རེབ་གོང་རྫོང་རོང་བོ་གྲོང་རྡལ་དུ་ཡོད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་རེབ་གོང་དང་། གཅན་ཚ། རྩེ་ཁོག རྨ་ལྷོ་སོག་རྫོང་བཅས་རྫོང་བཞི་དང་། ཡུལ་ཚོ28 གྲོང་རྡལ7བཅས་ཡོད་པ་རེད།
　　སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི21.25ཡི་ཁྲོད་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་མི་གྲངས་ཀྱིས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི92.19%དང་། དེ་ལས་བོད་རིགས་ཀྱིས65.94%དང་།  སོག་རིགས་ཀྱིས13.51% དང་། རྒྱ་རིགས་ཀྱིས7.93%དང་།  ཁ་ཆེ་རིགས་ཀྱིས7.86དང་།  ཧོར་རིགས་ཀྱིས4.6%དང་།   ཟ་ལར་རིགས་ཀྱིས0.28%བཅས་ཟིན་ཡོད་པ་རེད། རྨ་ལྷོ་ཁུལ་དུ་བོད་རིགས་དང་། སོག་རིགས། རྒྱ་རིགས། ཟ་ལར་རིགས། པའོ་ཨན་རིགས་སོགས་མི་རིགས15འདུས་སྡོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད།
　　སི་ཁྲོན།
　　སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་བོད་རིགས་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་གཙོ་བོ་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་རྔ་བ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བཅས་ཁུལ་གཉིས་དང་། མུ་ལི་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་གཅིག་བཅས་ཡིན།
　　1.དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་ཕྱོགས་དང་མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཤར་ལྷོའི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ15.26ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་དར་རྩེ་མདོ་རྫོང་དུ་ཡོད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་དར་རྩེ་མདོ་དང་། ལྕགས་ཟམ། རོང་བྲག བརྒྱད་ཟིལ། ཉག་ཆུ། རྟའུ། བྲག་མགོ དཀར་མཛེས། ཉག་རོང་། སྡེ་དགེ དཔལ་ཡུལ། སེར་ཤུལ། གསེར་རྟ། ལི་ཐང་། འབའ་ཐང་། ཆ་འཕྲིན་ནམ་ཕྱག་ཕྲེང་། འདབ་པ། སྡེ་རོང་བཅས་རྫོང་ཁག18དང་། ཡུལ་ཚོ(གྲོང་རྡལ)325  སྲིད་འཛིན་སྡེ་བ2458ཡོད་པ་རེད།
　　2011ལོའི་ལོ་མཇུག་བར་དུ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི109.18ཀྱི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི85.49ཡོད་པ་དང་། དེས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི78.3%ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
　　2.རྔ་བ་བོད་རིགས་ཆང་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་བྱང་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་རྔ་བ་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ8.42ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་འབར་ཁམས་རྫོང་དུ་ཡོད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་འབར་ཁམས་དང་། ཆུ་ཆེན། བཙན་ལྷ། རྔ་བ། མཛོད་དགེ། ཁྱུང་ཆུའམ་སྨེ་བ། འཛམ་ཐང་། ཁྲོ་ཚ། བཀྲ་ཤིས་གླིང་། མོང་། ཟུང་ཆུ། གཟུ་ཚ་སྡེ་དགུ། ཁྲོ་ཆུ་བཅས་རྫོང13དང་། ཡུལ་ཚོ་དང་གྲོང་རྡལ224  སྡེ་བ1351ཡོད་པ་རེད།
　　2010ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི89.88ཀྱི་ཁྲོད་བོད་རིགས་ཀྱིས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི56.6% ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
　　3.སི་ཁྲོན་ལིང་ཧྲན་དབྱིས་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་མུ་ལི་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་།
　　སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ལྷོ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་མུ་ལི་རྫོང་གི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི1.3ཡོད་ལ། མངའ་ཁོངས་སུ་བཟོ་ཨུ3དང་། གྲོང་རྡལ1དང་། ཡུལ་ཚོ28དང་། ཕྱུགས་ར9དང་། སྡེ་བ112ལ་སྡེ་མིའི་ཚན་ཆུང604བཅས་ཡོད་པ་རེད།
　　2004ལོར་རྫོང་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི13གྱི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི4.3ཡོད་པ་དང་། དེས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི32.8%ཟིན་ཡོད། མུ་ལི་རྫོང་དུ་བོད་རིགས་དང་། དབྱིས་རིགས། མའོ་རིགས། རྒྱ་རིགས་སོགས་མི་རིགས17འདུས་སྡོད་བྱས་ཡོད།
　　ཀན་སུའུ།
　　ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་བོད་རིགས་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་གཙོ་བོ་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དང་། དཔའ་རིས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་བཅས་ཡིན།
　　1.ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ལྷོ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་ཀན་ལྷོའི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ4.5ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་གཙོས་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཡོད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་གཙོས་གྲོང་ཁྱེར་དང་། ཀླུ་ཆུ། རྨ་ཆུ། བསང་ཆུ། ཅོ་ནེ། ཐེ་བོ། བ་རྩེ། འབྲུག་ཆུ་བཅས་རྫོང7དང་གྲོང་ཁྱེར1 ཡུལ་ཚོ་དང་གྲོང་རྡལ108ཡོད་པ་རེད།
　　ཁུལ་ཡོངས་སུ་མི་རིགས24དང་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི68.03ཡོད་པའི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི37.85ཡོད་ལ། དེས་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི55.6%ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
　　2.ཝུའུ་ཝེ་གྲོང་ཁྱེར་དཔའ་རིས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་།
　　ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་དབུས་སུ་ཡོད་པའི་དཔའ་རིས་རྫོང་གི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི7149ཡོད་པ་དང་། མངའ་ཁོངས་སུ་རབ་རྒྱས་དགོན་དང་། བཀྲ་ཤིས་ལུང་བ། ཏཱ་བན། ཡར་ལུང་། སོལ་ཁུངས་ཉག་ག སེར་རྩིད། སྟག་ལུང་། ཕ་ཁྲི་བཅས་གྲོང་རྡལ8ཡོད། སྟོན་བོན་དང་། སེ་ར་ལུང་། མཆོད་རྟེན་ཐང་། རྒྱ་ཡག ཤུག་ཁྱ། ཨ་རིག འདན་མ། དོར་ཞི། ཞྭ་དམར། བཀྲ་ཤིས་ཕྱུག་ལུང་། བདེ་གཡང་ཐང་བཅས་གྲོང་རྡལ11ཡོད།
　　2005ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་རྫོང་ཡོངས་ལ་དུད་ཚང53871དང་མི་གྲངས་ཁྲི21ཡོད།དེའི་ཁྲོད་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་མི་གྲངས82702ཡོད་ཅིང་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི38.84%ཟིན་པ་དང། བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི6.74ཡོད་པ་དང་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི31.64%ཟིན་པ་རེད། དེར་བོད་རིགས་དང་། རྒྱ་རིགས། ཧོར་རིགས། སོག་རིགས་སོགས་མི་རིགས22འདུས་སྡོད་བྱས་ཡོད།
　　ཡུན་ནན།
　　ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་གྱི་མངའ་ཁོངས་སུ་བོད་རིགས་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་པའི་ས་ཁུལ་གཙོ་བོ་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གཅིག་པུ་ཡིན།
　　བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ།
　　ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ནུབ་བྱང་དུ་ཡོད་པའི་བདེ་ཆེན་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་སྤྱིའི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ23870ཡོད་པ་དང་། ཁུལ་སྲིད་གཞུང་སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་རྫོང་རྒྱལ་སྟེང་གྲོང་རྡལ་དུ་ཡོད་པ་རེད། སྲིད་འཛིན་མངའ་ཁོངས་སུ་སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླ་རྫོང་དང་། འཇོལ་རྫོང་། འབའ་ལུང་ལི་སུའུ་རིགས་རང་སྐྱོང་རྫོང་བཅས་གསུམ་ཡོད་ལ། ཁུལ་ཡོངས་སུ་ཡུལ་ཚོ(གྲོང་རྡལ)29དང་། སྲིད་འཛིན་སྡེ་བ(དོན་གཅོད་ཁང)183ཡོད།
　　2007ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཁྲི37.45ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་བོད་རིགས་མི་གྲངས་ཁྲི12.66དང་སྤྱིའི་མི་གྲངས་ཀྱི33.81%ཟིན་ཡོད་པ་རེད།
　　གཞན་ཡུན་ནན་ཞིང་ཆེན་གྱི་གོང་ཧྲན་རྫོང་དང་ལི་ཅང་ས་ཁུལ། སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ཕིན་ཝའོ་རྫོང་དང་། པེ་ཁྲོན་རྫོང་། པའོ་ཞིན་རྫོང་། ཧྲི་མན་རྫོང་། ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་ལུན་ནན་ཝུན་རྫོང་དང་། ཝའོ་ཏུའུ། མདོ་ལ་རི་རྒྱུད། ཞིན་ཅང་གི་པཱ་ཡིན་ཀའོ་ལིན་ཁུལ། ནང་སོག་གི་ཨ་ལ་ཧྲན་སོགས་སུ་ཡང་བོད་རིགས་འཚོ་སྡོད་བྱས་ཡོད་མོད། མི་གྲངས་ཅུང་ཉུང་བས་རེ་རེ་བཞིན་མི་བརྗོད་དོ། །