༄༅། །ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ཁྲོད་ཀྱི་ཟྲྀད་ཅེས་པའི་ས་མིང་ཁུངས་འདེད།

[ནང་དོན་གནད་བསྡུས] ཟྲྀད་ནི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པ་དངI.O.750པ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་བྱུང་བའི་གནའ་བོའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ས་མིང་ཞིག་ཡིན། ས་མིང་འདིའི་ཐད་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་ཉུང་ཁར་ཟྲྀད་ཀྱི་ཀློག་སྟངས་ཇི་བཞིན་མ་ཤེས་པའི་གནས་ཚུལ་འོག ད་ཕན་ས་མིང་དེའི་ངོས་འཛིན་སྐོར་གྱི་དཔྱད་འབྲས་ཤིག་ཧ་ལམ་ཐོན་མེད། ཁོ་བོས་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་དུ་འཁོད་པའི་སྔར་གྱི་མིང་བརྡ་རྙིང་པ་དག་གི་འགོད་ཚུལ་དང་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་མཐར་ཟྲྀད་ནི་ཟི་རི་ཞེས་པའི་སྐུང་ཡིག་གི་འབྲི་སྟངས་ཡིན་པ་རྟོགས་ཤིང་། མུ་མཐུད་དུ་དཔྱད་པ་བཏང་བ་བརྒྱུད། ས་ཆ་དེ་ནི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་དབུ་རུའི་ཁོངས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བསྟི་གནས་འབྲི་གུང་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་ཡིན་པ་གསལ་རྟོགས་བྱུང་། ཕྱིས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཁག་ཏུ་ཟྲྀད་ཀྱི་སྒྲ་རིམ་གྱིས་འགྱུར་ནས་ཟི་རི་དང་ཟུ་རི། ཟུ་རེ་སོགས་ཀྱི་འབྲི་ཚུལ་བྱུང་ཡོད། བྱེ་བྲག་ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་དང་ཟྲིད་མདའ་སོགས་ནི་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་ནས་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་རིང་ཀླུང་ཤོད་ཁོངས་ཀྱི་བཙན་པོའི་བཞུགས་ཡུལ་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འདུན་མ་འཚོགས་ས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ལ། འབྲི་གུང་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་དེང་སྐབས་ཀྱང་ས་མིང་དེ་དག་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་ཡོད་དེ། དཔྱད་རྩོམ་འདིར་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་ས་མིང་ཟྲྀད་ནི་དེང་གི་འབྲི་གུང་ཀླུང་ཤོད་རྩ་ཞོལ་ཡུལ་ཚོ་ཟི་རིའི་ནང་ཡིན་པའི་ལྟ་བ་བཏོན་ཡོད། 
[གནད་ཚིག] ཟྲྀད། ཟྲྀད་ཀྱི་ལྡུ་ནག ཟྲྀད་མདའ། འབྲི་གུང་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི། ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ལྡུ་ནག         ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ནི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྟོགས་བྱེད་ཀྱི་ལྡེ་མིག་ལྟ་བུ་ཡིན། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལ་ཨང་རྟགསP.T.1288པ་དངI.O.750པ། B.M.8212པ་གསུམ་གྱི་ནང་དུ་བཙན་པོ་སོ་སོའི་ལོ་རེའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བྱུང་བ་བསྟར་ཆགས་སུ་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད། བཙན་པོའི་བཞུགས་ཡུལ་དང་འདུན་མ་ས་ཆ་གང་དུ་མཛད་ཚུལ་སོགས་གསལ་པོར་འཁོད་ཡོད་པས། སྐབས་དེའི་དངོས་ཡོད་ལོ་རྒྱུས་ཤེས་བྱེད་ལ་འདི་ལས་ཡིད་རྟོན་འཕེར་བའི་ཡིག་ཚང་ཤིག་མེད་ཅེས་བརྗོད་ཀྱང་ཐལ་བར་མི་སེམས། མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་མཆོག་ནས་ཀྱང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་ཐད། “གནད་དོན་ཆེ་ལ་གཞི་རྩ་བརྟན་པ་གསེར་གྱི་ས་གཞི་དང་མཚུངས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། རྒྱལ་པོའི་དུས་ཀྱི་བོད་མི་རང་གིས་བྲིས་ཏེ། བཅོས་བསྒྱུར་མཁན་གྱི་སྨྱུ་གུའི་རྩེ་མོས་མ་རེག་པར། ལོ་ཆིག་སྟོང་ཉེ་བའི་ཡུན་ལ་རྡོ་དང་བྱེ་མའི་འོག་ཏུ་གཟིམས་པའི་ཡིག་རྙིང་རྒན་པོ་ཀུན་ལ་ངོམ་དུ་རི་བ་དེ་འདྲར་མ་ཟད། རང་ཅག་གི་སྔོན་གྱི་རྒྱལ་རབས་རྣམས་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་རྣམ་པ་ཡང་འདི་འདྲར་ཡོད”[1]ཅེས་གདེང་འཇོག་ཚད་མཐོན་པོ་གནང་ཡོད། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་བོད་ཡིག་ཤོག་དྲིལ་གྱི་བརྗོད་གཞི་མང་ཆེ་བ་ཕྱིས་བྱུང་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་དཔྱད་པ་བཏང་ནས་རིག་གཞུང་ཞིབ་འཇུག་ཁྲོད་ཁྱབ་གདལ་དུ་སོང་ཡོད་ནའང་། བྱེ་བྲག་ས་མིང་དང་ཡུལ་མིང་སྐོར་ཞིག་ལ་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་དཀོན་པ་དང་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་བཤད་རྒྱུན་ཉུང་སྟབས་རང་སོར་ལུས་ཡོད། དཔེར་ན། བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་མདོ་སྨད་ཕྱོགས་ཀྱི་འདུན་མ་འཚོགས་ཡུལ་རྒྱམ་ཤི་གར་དང་རེ་ཀྲས་འཛོང་། དབུ་ལེའི་ལྷ་རི་ལྟ་བུ་དང་། ཡུལ་དབུས་ཕྱོགས་སུ་མགར་གྱི་རུས་ལྷ་ཙེང་ལྡེང་བྲ་གུ་དང་། བླ་མཚོ་གྲང་པོ་མཚོ་ལེ་གོང་། མང་སྲོང་མང་བཙན་སྐབས་ཀྱི་བཙན་པོའི་བཞུགས་ཡུལ་ཟྲིད་དང་། ཟྲིད་མདའ། ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་སོགས་ངོས་འཛིན་གང་ཡང་གནང་ཐུབ་མེད། ས་མིང་དེ་དག་རྩད་གཅོད་བྱེད་དགོས་ན་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་དུ་འཁོད་པའི་སྔར་གྱི་མིང་བརྡ་རྙིང་པ་དག་གི་འབྲི་སྟངས་ལ་རྒྱུས་ལོན་གསལ་པོ་ཞིག་ཆགས་དགོས་པ་མ་ཟད། བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྒྱལ་ཕྲན་སོ་སོའི་ཡུལ་མིང་དང་ས་རིས། རྗེ་བློན་རྣམས་ཀྱི་མཚན་བྱང་། རུས་རྒྱུད་རྙིང་གྲས་དག་འཚོ་སྡོད་བྱེད་སའི་གནས་ཡུལ་སོགས་ལའང་རྒྱུས་མངའ་གསལ་པོ་ཞིག་ཆགས་དགོས་ལ། ཡིག་ཚང་ཁོ་ནའི་རྒྱབ་རྟེན་གྱིས་ས་མིང་དེ་དག་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བས། འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་ཡུལ་དངོས་བརྟག་དཔྱད་ལ་འགྲོ་རྒྱུའང་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ། «གཏམ་རྒྱུད་གསེར་ཐང»ལས་ཀྱང་། “མཐོང་ཐོས་དབང་པོའི་ཡུལ་དུ་མ་གྱུར་པར། །ཁྱིམ་དུ་མལ་དུ་དཔྱད་པས་མི་ཤེས་པའི། །ཕྲ་རགས་དོན་གྱི་ཁྱད་པར་ཇི་སྙེད་ཅིག །རྣམ་གསལ་དཔེ་ཡི་ལམ་ནས་འདིར་བཤད་བྱ། །”ཞེས་པའི་གསུང་སྒྲོས་ཇི་བཞིན། ཡིག་ཚང་དང་ཡུལ་དངོས་རྟོག་དཔྱོད་གཉིས་ཟུང་དུ་འབྲེལ་ནས་དཔྱད་པ་བཏང་ན་སྔར་གྱི་ས་མིང་དེ་དག་ངོས་འཛིན་ཐད་ལ་ཁུངས་སྣེ་གསར་པ་འདོན་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་གང་ལེགས་ཡོད་པས། ཁོ་བོས་དཔྱད་རྩོམ་འདིར་སྔར་གྱི་ཡིག་ཚང་ནང་འཁོད་པའི་ཟྲིད་ཀྱི་ས་མིང་ལོ་རྒྱུས་དང་ཡུལ་དངོས་རྟོག་ཞིབ་ཟུང་འབྲེལ་གྱིས་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་ཟྲྀད་ཅེས་པའི་ས་མིང་ངོས་འཛིན་སྐོར་ལ་དཔྱད་ན།          གཅིག ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ཤོག་དྲིལP.T.1288པ་དངI.O.750པ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་འཁོད་པའི་ཟྲྀད་དང་འབྲེལ་བའི་ས་མིང་གི་མ་ཕྱི་ངོ་བཤུས། 
        ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ཐིག་ཕྲེང44པར། ༇གླང་གྱྀ་ལོ་ལ། བཙན་པོ:ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་ན་བཞུགས་ཤྀང། བློན་ཆེ་སྟོང་རྩན་འ་ཞ་ཡུལ་ན་མཆྀས་པར་ལོ་ཆིག །ཅེས་དང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ཐིག་ཕྲེང45ནས46པར། ༇སྟགྀ་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་པོ:ཟྲྀད་གྱི་ལྡུ་ནག་སླད་མ་ན་བཞུགས་ཤྀང། བློན་ཆེན་སྟོང་རྩན:འ་ཞ་ཡུལ་ནས:སླར་འཁོརད་ཏེ། ཟྲྀད་མདའར:ཐོང་མྱིག:བྱུང་བར་ལོ་གཆྀག །ཅེས་དང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP. T.1288པའི་ཐིག་ཕྲེང49པར། ༇སྦྲུལ:གྱྀ་ལོ་ལ། བཙན་པོ:ཟྲྀད་གྱི་ལྡུ་ནག་ན་བཞུགས་ཤྀང། འ་ཞ་མྔ་པོ:པྱག་འཙལཏེ:གཏེའུ་བསྡུས་པར་ལོ་ཆྀག །ཅེས་དང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང9-10པར། ༇ཁྱྀ་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་པོ:དབྱརད:ཟྲྀད་ན་བཞུགས་ཤྀང། ལྕོག་ལ:ལོག་པ:དྔ། དགུན་ཚང་བར་སྣར། གཤེགས། ཞེས་དང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང27-28པར། ༇སྦྲུལ:གྱྀ་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་པོ་ཉེན་ཁར་ན་བཞུགས་ཤིང། དབྱརད:བློན་ཆེན:ཕོ:བཙན་སྙས:འདུན་མ:ཟྲྀད་མདར:བསྡུསྟེ། ཞེས་དང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང72-73པར། ༇སྤྲེའུ་ལོ་ལ། བཙན་པོ:ཟྲྀད་མདའ་ན་བཞུགས་ཤྀང། བློན་ཅེ་ཁྲྀ་འབྲྀང་གྱིས། འ་ཞ་ཡུལ་གྱྀ་སིལ་གུ་ཅྀན:གྱི་འོ་ཀོལ་དུ:འ་ཞའྀ་མཁོས:བགྱྀས། ཞེས་དང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང197-198པར། ༇འབྲུགྀ་ལོ་ལ། བཙན་པོ:དབྱརད:མཚོ་བགོ:བོལ:གངས:ན་བཞུགས:པ་ལས། སླར:བོད་ཡུལ:དུ་གཤེགསྟེ། འདུན་མ:ཟྲྀད་གྱྀ:ལྡུ་ནག་དུ་འདུས།ཞེས། བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི«དོན་ཆེན་གནད་བསྡུས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས»ནང་། སྤྱི་ལོ665ལོ་སྟེ་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་སྐབས་ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་ཅེས་པའི་ས་མིང་འདི་ཐོག་མར་བྱུང་བ་ནས་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་བར་སྔ་ཕྱིར་ཟྲིད་ཀྱི་མིང་ཐེངས་གཅིག་དང་། ཟྲིད་མདའ་ཐེངས་གསུམ། ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་ཐེངས་བཞི་བཅས་ཟྲིད་ཀྱི་ས་མིང་ཐེངས་བརྒྱད་ལ་བྱུང་ཡོད། དེ་དག་ཁྲོད་བཙན་པོའི་བཞུགས་ཡུལ་ལྔའི་སྟེང་། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འདུན་མ་བསྡུ་ཡུལ་ཡང་གཉིས་ཡོད་དེ། སྤྱི་ལོ681ལོར་མགར་བུ་ཆེ་བ་བཙན་སྙ་ལྡོམ་བུས་ཟྲིད་མདར་བསྡུས་ཡོད་པ་དང་། སྤྱི་ལོ728ལོར་བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་དགུང་ལོ་ཉེར་ལྔའི་སྟེང་ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་ཏུ་འདུན་མ་བསྡུས་པར་གཞིགས་ན། མང་སྲོང་མང་བཙན་དང་། འདུས་སྲོང་མང་པོ་རྗེ། ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་སོགས་ཀྱི་སྐུ་དུས་སུ་ཟྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་ཡུལ་ཁམས་འདི་དག་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྟེན་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ། 
        གཉིས། ཟྲྀད་ཅེས་པ་ནི་ཟི་རི་ཞེས་པའི་སྐུང་ཡིག་གི་འབྲི་སྟངས་ཡིན་ཚུལ། 
        སྤྱིར་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་རྡོ་རིང་ཡི་གེ་དང་ཁྲམ་བྱང་། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་སོགས་སུ་གུ་གི་ཕྱིར་ལོག་དང་སྡེ་བ་གཅིག་པའི་གསལ་བྱེད་རེས་མོས་སུ་བརྗེ་བ། མཐའ་རྟེན་མིང་གཞིའི་འོག་ཏུ་སྦྱོར་བ། བརྩེགས་ཅན་གྱི་ཡི་གེའི་མིང་གཞི་དོར་ཏེ་མགོ་འདོགས་གཉིས་ཀྱིས་འཐུས་པར་བྱེད་པ། ཚེག་ཁྱིམ་གསུམ་ཅན་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་གིས་འཐུས་པར་བྱས་པ། ཚིག་ཕྲད་ཀྱི་ཚབ་ཏུ་དབྱངས་ཡིག་འགོད་ཚུལ་སོགས་སྐུང་ཡིག་གི་འབྲི་ཚུལ་ཤིན་ཏུ་མང་། དཔེར་ན། གུ་གི་ཕྱིར་ལོག་ཅན་ནི། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ཐིག་ཕྲེང14པར། ཁྲི་སྲོང་བཙན་ལ་ཁྲྀ་སྲོང་ཞེས་དང་། ཐིག་ཕྲེང34པར། སྙིང་དྲུང་ལ་སྙྀང་དྲུང་ཞེས་དང་། I.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང9པར། ཟྲིད་ལ་ཟྲྀད་ཅེས་བཀོད་པ་ལྟ་བུ། མིང་གཞི་སྡེ་བ་གཅིག་པའི་གསལ་བྱེད་རེས་མོས་སུ་བརྗེ་ཚུལ་ནི། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ཁྲོད་ཀྱི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ཐིག་ཕྲེང19པར། བཙན་པོ་ལ་བཙན་ཕོ་ཞེས་དང་། ཐིག་ཕྲེང29པར་བཀའ་ཁྲིམས་ལ་བཀའ་གྲིམས་ཞེས་བཀོད་པ་ལྟ་བུ། བརྩེགས་འདོགས་ཅན་གྱི་ཡི་གེ་ལས་མིང་གཞི་དོར་སྟེ་མགོ་འདོགས་གཉིས་ཀྱིས་འཐུས་པར་བྱས་པ་ནི། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང19པར། རྒྱེ་ཤིན་ལ་རྱེ་ཤིན་ཞེས་དང་། I.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང62པར། རྒྱམ་ཤི་གར་ལ་རྱམ་ཤྀ་གར་ཞེས་བཀོད་པ་ལྟ་བུ། ཚེག་ཁྱིམ་གཉིས་ཅན་གྱི་ཚེག་ཁྱིམ་རྗེས་མ་དོར་ནས་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་གིས་འཐུས་པར་བྱས་པ་ནི། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T1288པའི་ཐིག་ཕྲེང11པར། གཤེགས་སོ་ལ་གཤེགསོ་ལྟ་བུ་དང་། ཚེག་བར་གསུམ་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་གིས་འཐུས་པར་བྱས་པ་ནི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1086པའི་ཐིག་ཕྲེང5པར། བེག་ཤུན་ཚེ། ལྱང་ཞེན་ཚེ་། ལྀའུ་ཧིང་འདོ་། སོང་བེང་འདོ་ལསྩོགསྤ། ཞེས་མཇུག་གི་ལ་སྩོགས་པ་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་གིས་འཐུས་པར་བྱས་ཏེ་ལསྩོགསྤ་ལྟར་བཀོད་པ་ལྟ་བུ། ཚིག་ཕྲད་ཀྱི་ཚབ་ཏུ་དབྱངས་ཡིག་འགོད་ཚུལ་ནི། ཀན་སུའུ་ས་ཁུལ་དུ་ཉར་བའི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལDb.t. 2940(V-1)པའི་ཐིག་ཕྲེང6པར། མྱྀག་གི་འ༹དུས་སྟེ་རེག་པེེ་རྐྱེན་གྱྀས་ཚོར་བ་སྨོན་པ་ཡོད་ཅེས་བྱ་བ་འ༹མ་། སྨོན་པ་མྱེད་ཅེས་བྱ་བར་མྱྀ་སྦྱོར་རོ།། རྣ་བའྀ༹་འདུས་སྟེ་རེག་པེེ་རྐྱེན་གྱིས་ཚོར་བ་སྨོན་པ་ཡོད་ཅེས་བྱ་བ་འ༹མ། སྨོན་པ་མྱེད་ཅེས་བྱ་བར་མྱྀ་སྦྱོར་རོ།། སྣའི་འ༹དུས་སྟེ་རེག་པའྀ༹་རྐྱེན་གྱིས་ཚོར་བ་སྨོན་པ་ཡོད།ཅེས་པའི་ཚིག་དུམ་འདིའི་ནང་གི་པེེ་ཀེ་ཤ་ཅན་གྱིས་འབྲེལ་སྒྲའི་ཚིག་ཕྲད་འི་བསྐུངས། དེ་བཞིན་དུ། Db.t. 2885Vཔའི་ཐིག་ཕྲེང11པར། བླ་ན་མྱེད་པེེ་ཐེག་པ་ཐེག་པ་འྀ་མཆོག་ལ་གནས།ཞེས་པའི་པེེ་ཀེ་ཤ་ཅན་གྱིས་ཚིག་ཕྲད་འི་སྐུང་ཡོད་པ་ལྟ་བུ། གཞན་ཡང་རྗེས་འཇུག་ར་དོར་ནས་མིང་གཞིའི་འདོགས་ཅན་དུ་སྦྱར་ཡོད་པ་ཁག་ཅིག་སྟེ། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང89པར། ཡར་འབྲོག་ལ་ཡྲ་འབྲོག་དང་། P.T.1089པའི་ཐིག་ཕྲེང78ནང་། བློན་ལེག་བཞེར་ལ་ལེག་བཞྲེ་དང་། བློན་ཀླུ་བཞེར་ལ་ཀླུ་བཞྲེ་ཞེས་བཀོད་པ་ལྟ་བུ་སོགས་ཏེ། དཔེ་མཚོན་དུ་དྲངས་པ་ཙམ་ལས་དེ་དང་ཆ་འདྲ་བ་ཤིན་ཏུ་མང་། 
        གོང་གསལ་གྱི་མིང་བརྡ་རྙིང་པ་དེ་དག་གི་འབྲི་སྟངས་ལས་བཙན་པོའི་དུས་ཀྱི་སྐུང་ཡིག་འབྲི་ཚུལ་གྱི་རྣམ་པ་ཟུར་ཙམ་མངོན་ལ། མིང་བརྡ་རྙིང་པ་དེ་དག་གི་དཔེ་མཚོན་ལས་ཟྲིད་ཅེས་པའང་ཟི་རི་ཞེས་པའི་སྐུང་ཡིག་གི་འབྲི་སྟངས་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་དུ་ཤེས་ཐུབ། ཟི་རི་ཡི་མིང་གཞི་རྗེས་མ་ར་དོར་ནས་ཚེག་ཁྱིམ་གཅིག་གིས་འཐུས་པར་བྱས་ཏེ་ཟྲི་ལྟར་སྐུང་ཡིག་གི་ཚུལ་དུ་བྲིས་པ་དང་དེར་མཐའ་རྟེན་ད་སྦྱར་ནས་ཟྲིད་ཅེས་བཀོད། ཟྲིད་ཅེས་པའང་ཡུལ་ཉི་ཚེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་གཞི་རྟེན་དུ་བྱས་ཐོག་བྱེ་བྲག་ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་དང་ཟྲིད་མདའ་སོགས་བྱུང་། བོད་ཀྱི་ཡི་གེ་ནི་སྒྲ་སྦྱོར་གྱི་ཡི་གེ་ཡིན་པས་སྒྲ་ཚིགས་ལ་འགྱུར་བ་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཀྱིན་ཡོད་གཤིས། ཕྱིས་ཀྱི་ བསྟན་བཅོས་ཁག་ཏུ་ཟྲིད་ཀྱི་སྒྲ་རིམ་གྱིས་འགྱུར་ནས་ཟི་རི་དང་། ཟུ་རི། ཟུ་རེ། ཟུར་རེ་སོགས་ཀྱི་འབྲི་ཚུལ་བྱུང་།          ཟྲྀད་དམ་ཟི་རི་ནི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་དབུ་རུའི་ཁོངས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལྟེ་གནས་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་ཡིན་ཏེ། «ཆུ་དགོན་དཀར་ཆག»ནང་དུ་ཀླུང་ཤོད་ཟུར་ར[2]ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་དང་། «འབྲི་གུང་གདན་རབས་གསེར་ཕྲེང»དུ། ཀླུང་ཤོད་ཟུར་རེ་ཞེས་བཀོད་ཡོད།[3] རྟ་ཚག་ཚེ་དབང་རྒྱལ་གྱིས་མཛད་པའི«ལྷོ་རོང་ཆོས་འབྱུང»དུ། “ཀླུང་ཤོད་ཀྱི་ཟུ་རི་ཆོས་སྡིང”[4]ཞེས་འཁོད་ཡོད་ཅིང་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི་མིང་གི་འགྱུར་ལུགས་ཙམ་ལས་དོན་གྱིས་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་བསྟན་ཡོད། «ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ»ཡི་ནང་དུ། བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་སུ་བོད་ཡུལ་རུ་བཞིར་ཕྱེས་པའི་རུ་རེ་རེའི་ཡུལ་སྡེ་བྱེ་བྲག་པ་རྣམས་ལ་ཡུལ་དཔོན་བཅུ་དྲུག་རེ་ཡོད་པ་ལས། ཀླུང་ཤོད་ནི་དབུ་རུའི་ཡུལ་དཔོན་ཚན་བཅུ་དྲུག་གི་ཡུལ་སྡེ་གསུམ་པ་དེ་ཡིན་པར་གསལ།[5] མཁས་དབང་དུང་དཀར་རིན་པོ་ཆེས། “ཀླུང་ཤོད་ནི་ལྷ་སའི་སྐྱིད་ཆུའི་མགོ་སྟོད་དུ་ཡོད་པའི་དབུ་སྟོད་ཀྱི་ས་ཆ་རྣམས་ལ་ཟེར་བ་སྟེ། དེའི་ཁོངས་སུ་རྭ་སྒྲེང་། འབྲི་གུང་། དབུས་སྟོད། མལ་གྲོ་ཁུལ་རྣམས་འདུས་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད།”[6]ཅེས་གསུངས། འབྲི་གུང་ཀླུང་ཤོད་ཀྱི་ས་ཁོངས་དེ་དག་ནི་སྔར་རྒྱལ་པོ་སྟག་རི་གཉན་གཟིགས་ཀྱི་སྐུ་དུས་སུ་ཟིང་པོ་རྗེ་ཁྲི་པངས་སུམ་གྱི་བློན་མྱང་དབས་མནོན་གསུམ་སོགས་རུས་རྒྱུད་རྙིང་གྲས་དག་གི་མངའ་ཁོངས་ཡིན། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1286པའི་ཐིག་ཕྲེང14པར། ཡུལ་ཀླུམ་རོ་འི་ཡ་སུམ་ན། རྗེ་ནམ་པ་འི་བུ་གསེང་ཏི།། བློན་པོ་མྱང་དང་སྦྲང་གཉིས། ཞེས་ཡུལ་ཀླུམ་རོའི་ཡ་སུམ་ན་རྒྱལ་ཕྲན་རྗེ་པོ་ནམ་པའི་བུ་གསེང་ཏི་མཆིས་པ་དང་འཁོར་དུ་མྱང་གི་རུས་རྒྱུད་ལས་ཐོན་པའི་བློན་པོ་བཞུགས་ཚུལ་གསལ། མིག་དམར་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཀླུམ་རོ་ཡ་སུམ་ནི་ལྷ་སའི་སྐྱིད་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་བྱང་ངོས་ཕྱོགས་སུ་ངོས་འཛིན་གནང་ཞིང་།[7] རྒན་ཁ་སྒང་བཀྲ་ཤིས་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་འཕན་པོ་ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་ནས་འབབ་པའི་སྐྱིད་ཆུ་དང་། མལ་གྲོ་གོང་དཀར་རྫོང་ནས་འབབ་པའི་ཆུ་གཉིས་ཀྱི་སྦྲེལ་མཚམས་ཡིན་པར་བཤད། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1287པའི་སད་མར་ཀར་གྱི་མགུར་གླུའི་ནང་དུ། སྔུར་བ་ནྀ་ཆབ་དང་ཉེ་།… མལ་ཏྲོ་ནྀ་ཀླུམ་དང་ཉེ་། ཞེས་ཀླུམ་རོའི་ཡ་སུམ་ནི་ལྷ་སའི་སྐྱིད་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་མལ་གྲོའི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་ཚུལ་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་པས། མྱང་གི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པའང་དེ་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ། གཞན་ཡང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1287པའི་རྒྱལ་པོ་སྟག་རི་གཉན་གཟིགས་དང་ཟིང་པོ་རྗེའི་ལོ་རྒྱུས་བཀོད་པའི་ཤོག་དྲིལ་དེར། ཟིང་པོ་རྗེ་སྟག་སྐྱ་བོའི་བློན་པོ་མཉན་འཛི་ཟུང་རང་གི་རྗེ་བོར་བློ་ལོག་ནས་སྟག་སྐྱ་བོ་བསད་དེ་ཟིང་པོ་རྗེ་ཁྲི་པངས་སུམ་ལ་མགོ་བཏགས་པ་དང། ཁྲི་པངས་སུམ་གྱིས་ཀླུམ་ཡ་གསུམ་སྨད་ཀྱི་ས་ཆ་རྣམས་མཉན་འཛི་ཟུང་གི་བྱ་དགའི་བདག་རྐྱེན་དུ་སྤྲད། སྐབས་དེར་མཉན་འཛི་ཟུང་གི་བྲན་གྱི་ས་རིས་ནང་དུ་མྱང་ནམ་ཏོ་རེ་ཁྲུ་གུ་དང་མྱང་ཙེང་སྐུ་གཉིས་ཡོད་པར་གཞིགས་ན། མྱང་གི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་རྣམས་ཀླུང་ཤོད་མལ་གྲོའི་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་ཁུངས་སྐྱེལ་ར་སྤྲོད་གནང་ཐུབ། བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་སྲོང་བཙན་གྱིས་བློན་པོ་མྱང་ཏིང་ངེ་འཛིན་བཟང་པོ་ལ་གནང་བའི་ཞྭ་ལྷ་ཁང་གི་བཀའ་གཙིགས་རྡོ་རིང་ཡང་མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་ཉི་མ་ལྕང་ར་ཤར་གྲོང་ཚོར་ཡོད། 
        དབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་འདི་རྣམས་ཀྱང་ཀླུང་ཤོད་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་དེ། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1287པའི་ཐིག་ཕྲེང247-254པར། ༇འུ༹ང་གྀ་རྗེས་ལའ༹།། དབའ༹ས་ཕངས་ཏོ་རེ་དབྱི་ཚབ་རྒས་ཏེ་། ཉྀ་མ་འདེ་ཞིང་མཆིས།། …བདག་རྒན་པོ་ཙམ་ཞྀག་མ་གུམ་བར།། དབུ་སྙུང་ཁུད་པ་ཙམ་གསོལ།། བདགྀ་བུ་ཚ་བྲོ་ཁུད་པར་སྩལད་པར་ཇྀ་གནང།།བཙན་པོ་ཡབ་ནྀ་བདགྀ་མཆིས་བྲང་དུ་གདན་བཏིང་ཡང་གནང་ན།། ད་ཤུལ་ཡོགས་སུ་། ལ་མོ་ཆག་པ་པྲུམ་དུ་པྱག་ཐབ་ཙམ་ཞྀག་གསོལ་དུ་ཇི་གནང་། ཞེས་དབས་ཕངས་ཏོ་རེ་དབྱི་ཚབ་རྒན་ཡོལ་ཞུས་པའི་སྐབས་སུ་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་སྤྱན་སྔར་ཕྱག་རིས་བཏང་ནས། སྔར་ཡབ་རྒྱལ་པོ་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་གྱི་རིང་བཙན་པོ་སྐུ་དངོས་ཁོང་གི་མཆིས་བྲང་དུ་བཞུགས་མྱོང་། ད་ལྟ་བཙན་པོ་ཁྱེད་རང་ཡང་ལ་མོ་ཆག་པ་པྲུམ་དུ་ཏོག་ཙམ་བཞུགས་རོགས་གནང་ཞེས་པའི་ཤུགས་བསྟན་ལས། དབས་ཚང་གི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་རྣམས་ལ་མོ་ཆག་པ་པྲུམ་དུ་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ། མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་ལ་མོ་ཆག་པ་པྲུམ་ནི་འཕན་པོ་ཆག་ལ་ཡིན་པར་བརྗོད་པ་དང་།[8] ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1287པའི་ནང་། རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་དང་དབས་དབྱི་ཚབ་ཕ་ཚན་བར་གྱི་མནའ་ཡིག་དེའང་ལ་མོ་ཆག་པ་པྲུམ་དུ་བསྩལ་བར་གཞིགས་ན་དབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་རྣམས་ཀྱང་དབུས་སྟོད་ཀླུང་ཤོད་ཁུལ་དུ་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ། གཞན་མྱང་དབས་གཉིས་ཟིང་པོ་རྗེ་ཁྲི་པངས་སུམ་ལ་ངོ་ལོག་ནས་རྒྱལ་བུ་སྟག་རི་གཉན་གཟིགས་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་བར་མནའ་ཐོ་བཅད་པའི་ནང་དུ་དབས་དབྱི་ཚབ་ཀྱི་ཞང་པོ་མནོན་བཟང་ཏོ་རེ་སྲོན་བྱ་བའང་ཞུགས་ཡོད་པར་བལྟས་ན། མནོན་དང་དབས་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་གཉིས་བར་གཉེན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ་ཅིང་དེ་ལས་མནོན་གྱི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པའང་ཀླུང་ཤོད་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པ་དཔག་ཐུབ། སྔར་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་སྐུ་འཁྲུངས་སར་གྲགས་པའི་དབུས་སྟོད་ཡར་སྣྲོན་སྦྲ་སྟོད་ཚལ་ནི་མནོན་གྱི་རུས་རྒྱུད་དག་འཚོ་གནས་བྱེད་ས་ཡིན། སྔོན་གྱི་ཡིག་ཚང་ཁག་ཏུ་མནོན་ལ་སྣྲོན་དང་། གནོན་སོགས་ཀྱི་འབྲི་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་ལ། དེ་དག་ནི་མགོ་ཅན་ཡོད་མེད་དང་སྔོན་འཇུག་གི་ཁྱད་པར་ཙམ་ལས་ཡི་གེའི་འགོད་ཚུལ་གཅིག་ཡིན་ཞིང་། གནས་དེ་ནི་དེང་གི་མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་རྒྱ་མ་ཡུལ་ཚོའི་ཁོངས་སུ་ཡོད་པས་མནོན་གྱི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་རྣམས་ཀྱང་ཀླུང་ཤོད་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་གསལ། 
        གོང་གསལ་གྱི་ཡིག་ཚང་འདི་དག་ལ་བལྟས་ན་གནམ་རི་སྲོང་བཙན་གྱི་སྐུ་ཚེའི་སྟོད་དུ་ཀླུང་ཤོད་ཀྱི་ས་ཆ་འདི་དག་ཟིང་པོ་རྗེ་ཁྲི་པངས་སུམ་གྱི་བློན་མྱང་དབས་མནོན་གསུམ་སོགས་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་ཁག་གི་མངའ་ཁོངས་ཡིན་པ་རྟོགས་ཐུབ། རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་འདི་དག་ཕན་ཚུན་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་ཟིང་པོ་རྗེའི་རྒྱལ་ཕྲན་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་ཆབ་འོག་ཏུ་བཀོད་རྗེས། ཀླུང་ཤོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་དེ་དག་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟེ་བར་གྱུར། «དོན་ཆེན་གནད་བསྡུས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས»ནང་གཞིགས་ན་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོ་སྐུ་གྲོངས་རྗེས་སྤྱི་ལོ650ནས660བར་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་དབུ་སྟོད་འཕན་ཡུལ་དང་། ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི། མལ་གྲོའི་ཕྱོགས་སུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་སྐྱོང་བར་ཕེབས་ཡོད། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ནང་། ༇གླང་གྱྀ་ལོ་ལ། བཙན་པོ：ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་ན་བཞུགས་ཤྀང། བློན་ཆེ་སྟོང་རྩན་འ་ཞ་ཡུལ་ན་མཆྀས་པར་ལོ་ཆིག།ཅེས་གླང་གི་ལོ་སྟེ་སྤྱི་ལོ665ལོར་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་སྐུ་དངོས་དབུ་རུའི་ཁོངས་ཀྱི་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་ཐོག་མར་ཕེབས་ཡོད། ད་ལོའི་དབྱར་ཁར་ཁོ་བོ་དབུས་སུ་ཡུལ་དངོས་རྟོག་ཞིབ་ཏུ་སྐྱོད་སྐབས་ཆེད་དུ་འབྲི་གུང་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་ལ་བཅར་འདྲིར་ཕྱིན། ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ནི་དེང་གི་སྲིད་འཛིན་ས་ཁོངས་ཀྱི་དབང་དུ་བྱས་ན་མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་རྩ་ཞོལ་ཡུལ་ཚོའི(扎雪乡)ཁོངས་སུ་ཡོད། ལུང་པ་དེར་བཞུར་བའི་ཆུ་བོའི་མིང་ལའང་ཟི་རིའི་ཆུ་ཞེས་འབོད་ཀྱིན་འདུག ཟི་རི་ལུང་པར་ར་རྒོད་གྲོང་ཚོ་དང་། མགར་དམ་གྲོང་ཚོ། ལིའི་གྲོང་ཚོ། མི་ལོག་གྲོང་ཚོ། རིབ་བཟང་གྲོང་ཚོ། རག་བུམ་གྲོང་ཚོ། གནས་ཆུང་གྲོང་ཚོ། བོན་གྲོང་གྲོང་ཚོ། ཏིང་མོའི་སྒང་གྲོང་ཚོ། ཤ་ར་གྲོང་ཚོ། ཡིད་ཁྱིམ་གྲོང་ཚོ། ཁོན་གདོང་གྲོང་ཚོ། ཆུ་འཁོར་སྒང་གྲོང་ཚོ། གད་ཧོར་གྲོང་ཚོ་བཅས་གྲོང་ཚོ་བཅུ་བཞི་ཡོད། རྩ་ཞོལ་ཡུལ་ཚོ་ནས་ཡར་ཟི་རི་ལུང་པའི་ནང་སྤྱི་ལེ་བཞི་ཙམ་ཕྱིན་ན་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་བྲག་དཀར་འདབས་རོལ་གྱི་རག་བུམ་གྲོང་ཚོར་སླེབས། རག་བུམ་གྲོང་ཚོའི་ཁ་གཏད་ཀྱི་ལུང་པ་དེར་ཏག་ཏག་ལྡུ་ནག་ཅེས་འབོད་པའི་ས་མིང་ཞིག་འདུག་ཅིང་། གནས་དེར་སྔོན་ཆད་རྫོང་གོག་རྙིང་པའང་འདུག་པར་བཤད་པས་ས་ཆ་དེ་ནི་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་གྱི་བཞུགས་ཡུལ་ཟི་རི་ལྡུ་ནག་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། ཡང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ཐིག་ཕྲེང45-46པར། ༇སྟགྀ་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་པོ:ཟྲྀད་གྱི་ལྡུ་ནག་སླད་མ་ན་བཞུགས་ཤྀང། བློན་ཆེན་སྟོང་རྩན:འ་ཞ་ཡུལ་ནས་སླར་འཁོརད་ཏེ། ཟྲྀད་མདའར:ཐོང་མྱིག:བྱུང་བར:ལོ་གཆྀག།ཅེས་སྤྱི་ལོ666ལོར་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ལྡུ་ནག་ནས་ལྡུ་ནག་སླད་མར་གནས་སྤར་ཡོད། ལོ་དེར་བློན་ཆེན་མགར་སྟོང་བཙན་འ་ཞ་ནས་ཞབས་ཁ་བསྒྱུར་ནས་ ཡུལ་དབུས་སུ་སླེབས་པ་དང་། ཡུལ་དབུས་སུ་ལོག་རྗེས་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་དང་རྗེ་བློན་ཞལ་འཛོམས་པར་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་ཕེབས་ཡོད། སྐབས་དེར་རྗེ་བློན་གཉིས་ཞལ་འཛོམས་ས་ནི་ཟི་རི་ལྡུ་ནག་སླད་མ་ཡིན་པར་ངེས་ཀྱང་ད་ལྟའི་གནས་ཡུལ་གང་ཡིན་གཏན་འཁེལ་བྱེད་དཀའ། ཚིག་འགྲོས་ལ་བརྟགས་ན་ལྡུ་ནག་ལུང་བའི་ཉེ་ལོགས་སུ་ལྡུ་ནག་ཟེར་བའི་ལུང་ཕྲན་གཞན་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་སྲིད་ལ། ལྡུ་ནག་ལུང་པ་གཉིས་སུ་གྱེས་འདུག་པའི་ཡན་ལག་གི་ལུང་བ་དེར་ལྡུ་ནག་སླད་མར་བཏགས་པར་ཡང་འདོད། གང་ལྟར་བློན་ཆེན་མགར་སྟོང་བཙན་འ་ཞ་ནས་སླར་འཁོར་ཏེ་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་ལ་ཕེབས་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། ལོ་དེར་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ལྡུ་ནག་ན་བཞུགས་པ་ཐོས་རྗེས་ཁོང་བཙན་པོའི་སྐུ་མདུན་དུ་བཅར་བ་རྟོགས་ཐུབ། དེ་ལྟར་རྗེ་བློན་གཉིས་ཞལ་འཛོམས་ནས་རིང་པོ་མ་ལོན་པར་ཟྲྀད་མདའ་ནས་ཐོང་མྱིག་བྱུང་། ཟྲིད་མདའ་ནི་ཟུ་རི་ལུང་པའི་མདའ་སྟེ་དེང་གི་རྩ་ཞོལ་ཡུལ་ཚོ་དང་མཉམ་དུ་འདྲེས་འདུག ཐོང་མྱིག་ནི་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱིས་འབྲས་ཀྱི་ནད་ཚ[9]ཞིག་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་། གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱིས་མི་གསོད་པར་འདོད་མཁན་དང་དགྲ་ཤ་ལེན་མཁན་གྱི་ཐོང་མྱི་དང་དོན་གཅིག་ཡིན་པར་བསྟན་ཡོད།[10] ཐོང་མྱི་དང་ཐོང་མྱིག་གཉིས་དོན་གཅིག་ཡིན་མིན་བློ་དམན་བདག་འདྲས་སྨྲ་བར་མི་སྤོབས་ཀྱང་། གཉའ་གོང་མཆོག་གི་འགྲེལ་ལྟར་ཕྱིན་ན་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་དང་མགར་སྟོང་བཙན་རྗེ་བློན་གཉིས་ཞལ་འཛོམས་པའི་ལོ་དེར་ཟི་རིའི་ལུང་མདོར་དགྲ་ཤ་ལེན་མཁན་ནམ་ངོ་ལོག་གི་དོན་རྐྱེན་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པར་ཁས་འཆེས་དགོས་མོད། དོན་རྐྱེན་དེ་འདྲ་བྱུང་ཚུལ་རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་གང་དུའང་མི་འབྱུང་བས། ཐོང་མྱིག་དགྲ་ཤ་ལེན་མཁན་དུ་འགྲེལ་ཐབས་མེད་ལ། ལྷག་དོན་བློན་ཆེན་མགར་སྟོང་བཙན་ནི་རྒས་ནས་གྲོངས་ཚུལ་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི«བློན་རབས་ཐོར་བུ»ནང་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད་པས། འབྲས་ཀྱི་ན་ཚ་བྱུང་ཡོད་མེད་ཀྱང་བཤད་ཤིན་ཏུ་ཁག་མོད། ཚིག་གི་བབ་ལ་བརྟགས་ན་ཧ་ལམ་ལོ་དེར་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་དུ་གཉན་འབྲས་ཀྱི་རིམས་ནད་དེ་འདྲ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པར་སྙམ་པས་མུ་མཐུད་དུ་དཔྱད་པ་གཏོང་དགོས།         སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བོད་ཁམས་གོང་བུ་གཅིག་ཏུ་བསྒྲིལ་རྗེས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་ལམ་ལུགས་སྔར་ལས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་སྟེ། བོད་ཡུལ་རུ་བཞིར་ཕྱེས་ཤིང་། ཡུལ་གྱི་དབང་རིས་རྣམ་པ་བཅོ་བརྒྱད་དང་རྒོད་ཀྱི་སྟོང་སྡེ་དྲུག་ཅུ་རྩ་གཅིག་ཏུ་བགར་ནས་འབངས་རབ་ཚན་ལ་དམག་མིའི་ལས་བགོས། ཁོད་སོ་དྲུག་ལ་སོགས་པའི་བཀའ་ཁྲིམས་གསར་སྣོན་མཛད་དེ་བོད་ཡུལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འདུན་མ་བསྡུ་འགོ་ཚུགས། འདུན་མ་འཚོགས་པ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དོན་དང་འབྲེལ་བས་འདུན་མའི་གྲོས་ཚོགས་སྟེང་དམག་མི་བསྡུ་འགོད་དང་། ཁྲལ་སྡུད། ཁྲིམས་འཛུགས་སོགས་དམག་དོན་ཐད་ཀྱི་དོན་དག་ཆེ་མ་ཆུང་གསུམ་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། འདུན་མ་སྡུད་མཁན་གྱི་ཆ་ནས་བཤད་ནའང་གཙོ་བོ་བཙན་པོའི་འོག་གི་གྲལ་ཐབས་དང་པོ་རུ་སྡོད་པའི་བློན་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་འགན་ལེན་མཛད་ཀྱིན་ཡོད། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལP.T.1288པའི་ཐིག་ཕྲེང26-27པར། ༇སྟག་གྀ་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་ཕོ:མེར:ཁེ་ནའ༹་བཞུགས་ཤྀང། བློན་ཆེ་སྟོང་རྩན:གྱིས། མོང་པུ:སྲལ:འཛོང་དུའ:བསྡུསྟེ། རྒོད་གཡུང:དབྱེ་ཞིང། མཁོ་ཤམ:ཆེན་ཕོ:བགྱྀ་བའྀ:རྩིས:མགོ:བགྱྀ་བར:ལོ་གཆྀག།ཅེས་སྤྱི་ལོ654ལོར་བློན་ཆེན་མགར་སྟོང་བཙན་གྱིས་སྟོད་ལུང་མོང་སྟོད་ཕྱོགས་ནས་འབངས་རྣམས་ལ་རྒོད་གཡུང་གི་དབྱེ་བ་ཕྱེས་ནས་འབངས་རབ་ཚན་རྣམས་དམག་མིའི་གྲལ་དུ་བཅུག་པ་དང་། ལྷག་འཕྲོ་རྣམས་བྲན་དང་ཉིང་བྲན་སོ་སོར་ལས་བགོས་བྱས་ནས་དམག་མི་དང་འབངས་ཀྱི་ཁ་གྲངས་རྩིས་བཤེར་བྱས་པ་ནས་བཟུང་བོད་ཡུལ་གྱི་འདུན་མའི་གྲོས་ཚོགས་དངོས་སུ་དབུ་ཚུགས། འདུས་སྲོང་མང་པོ་རྗེའི་སྐབས་སུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་བསྟུན་ནས་ལོ་གཅིག་གི་ནང་དབྱར་འདུན་དང་དགུན་འདུན་ཞེས་འདུན་མ་གཉིས་རེ་འཚོགས་པའི་སྲོལ་གསར་དུ་ཕྱེས་པས། བཙན་པོའི་དམག་དོན་གྱི་སྒྲིག་གཞི་སྔར་ལས་ཞིབ་ཚགས་ཅན་དུ་གྱུར། འདུན་མའི་ལམ་སྲོལ་དེས་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བྱ་བར་ཕན་ནུས་གང་ལེགས་ཐོན་གྱིན་ཡོད་པར་བརྟེན། ཕྱིས་སུ་མདོ་སྨད་ཕྱོགས་ནས་ཀྱང་ལོ་རེར་དབྱར་འདུན་དགུན་འདུན་གཉིས་བསྡུ་བའི་ལམ་སྲོལ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས། དབུ་རུ[11]ནི་སྲོང་བཙན་ཡབ་སྲས་སྐབས་གསར་དུ་མངའ་ཞབས་སུ་བཅུག་པའི་ས་ཁུལ་ལ་གཏོགས་པས། གནས་དེ་དག་ཏུ་དམག་དཔུང་གི་སྒྲིག་གཞི་གསར་འཛུགས་དང་འདུན་མའི་བསྟི་གནས་སོགས་གཟུག་རྒྱུ་ནི་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོར་མཚོན་ན་ཆེས་མེད་དུ་མི་རུང་བའི་སྲིད་སྐྱོང་བྱེད་ཐབས་ཤིག་ཡིན་གཤིས། མང་སྲོང་ཡབ་སྲས་ཀྱི་སྐབས་སུ་བཙན་པོའི་མངའ་ཞབས་སུ་གསར་དུ་བཅུག་པའི་དབུ་རུའི་ཁོངས་ཀྱི་མེར་ཁ[12]དང་། མལ་ཏྲོ་བརྫེན་ཏང་།[13] ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་སོགས་སུ་བཙན་པོའི་ཕོ་བྲང་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འདུན་མའི་ལྟེ་གནས་གསར་དུ་བཙུགས། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང27-28པར། ༇སྦྲུལ:གྱྀ་ལོ་ལ་བབ་སྟེ། བཙན་པོ་ཉེན་ཁར་ན་བཞུགས་ཤིང། དབྱརད:བློན་ཆེན:ཕོ:བཙན་སྙས:འདུན་མ:ཟྲིད་མདར:བསྡུསྟེ། ཞེས་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་དུ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འདུན་མ་བསྡུ་འགོ་ཚུགས། སྤྱི་ལོ681ལོར་མགར་བུ་ཆེ་བ་བཙན་སྙ་ལྡོམ་བུས་དབུ་མཛད་དེ་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་འདུན་མའི་གྲོས་ཚོགས་བསྡུས་ནས་ཀླུང་ཤོད་ཁོངས་ཀྱི་དམག་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་སོགས་གསར་དུ་གཏན་འབེབས་གནང་སྟེ་དབུ་རུའི་ཁོངས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བརྟན་སྲུང་བྱས། ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང197-198པར། ༇འབྲུགྀ་ལོ་ལ། བཙན་པོ:དབྱརད:མཚོ་བགོེ:བོལ:གངས་ན་བཞུགས:པ་ལས། སླར:བོད་ཡུལ:དུ་གཤེགསྟེ། འདུན་མ:ཟྲྀད་གྱྀ:ལྡུ་ནག་དུ་འདུས། ཞེས་པར་གཞིགས་ན། མང་སྲོང་གི་རིང་ཙམ་མ་ཟད། བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་གྱི་སྐུ་རིང་ལ་ཡང་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིར་འདུན་མ་བསྡུ་བའི་ལམ་སྲོལ་སྔར་ལྟར་རྒྱུན་འཁྱོངས་གནང་འདུག ཚུལ་དེ་ལས་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་ཡབ་མྱེས་ཀྱི་སྐུ་རིང་དུ་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ནི་དབུ་རིའི་ཁོངས་ཀྱི་འདུན་མ་མཛད་སའི་བསྟི་གནས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པའང་ཤེས་ཐུབ། དབུ་རིའི་ཁོངས་ཀྱི་འདུན་མ་བསྡུ་ཡུལ་ལ་ད་དུང་དབུ་རུ་ཤོད་ཀྱི་རེ་སྐམ་དང་ཟུ་སྤུག[14]སོགས་ཀྱང་མཆིས་ཏེ། ཡུལ་ཁམས་དེ་དག་ཏུ་འདུན་མ་བསྡུ་བ་ནི་བཙན་པོའི་དམག་དོན་སྒྲིག་འཛུགས་དང་ཁྲལ་སྡུད་སོགས་ཆབ་སྲིད་བཅོས་སྐྱོང་གི་ཆེད་དུ་ཡིན་པར་མ་ཟད། གསར་དུ་མངའ་ཁོངས་སུ་བཅུག་པའི་ཡུལ་ཁམས་དེ་དག་ཞོད་འཇགས་ཡོང་བ་དང་འཁྲུག་སློང་མི་འབྱུང་བའི་ཆེད་དུའང་ཡིན་ངེས། 
        མདོར་ན། ཟྲིད་ཅེས་པ་ནི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ཀྱི«དོན་ཆེན་གནད་བསྡུས་ཀྱི་ལོ་ཚིགས»ནང་བྱུང་བའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ས་མིང་ཞིག་ཡིན་ཏེ། ས་མིང་འདི་བཙན་པོ་མང་སྲོང་མང་བཙན་གྱི་སྐབས་སུ་ཐོག་མར་བྱུང་ཞིང་། བྱེ་བྲག་ཟྲིད་ཀྱི་ལྡུ་ནག་དང་ཟྲིད་མདའ་སོགས་ནི་སྐབས་དེའི་བཙན་པོའི་བཞུགས་གནས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འདུན་མ་འཚོགས་ས་ཡིན། ཟྲིད་ནི་ཟི་རི་ཞེས་པའི་སྐུང་ཡིག་གི་འབྲི་ཚུལ་ཡིན་ཞིང་། དེར་མཐའ་རྟེན་ད་སྦྱར་ནས་ཟྲིད་ཅེས་པའི་མིང་བྱུང་། ཕྱིས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཁག་ཏུ་ཟྲིད་ཀྱི་སྒྲ་རིམ་གྱིས་ཉམས་ནས་ཟི་རི་དང་ཟུ་རི། ཟུ་རེ་སོགས་ཀྱི་འབྲི་ཚུལ་བྱུང་། ས་ཆ་དེ་ནི་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་དབུ་རུའི་ཁོངས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལྟེ་གནས་དང་འདུན་མ་མཛད་ཡུལ་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་ཡིན། སྲོང་བཙན་སྔ་རོལ་དུ་ཟི་རི་དང་འབྲེལ་བའི་ཀླུང་ཤོད་ཀྱི་ས་ཆ་མང་ཆེ་བ་ནི་ཟིང་པོ་རྗེ་ཁྲི་པངས་སུམ་གྱི་བློན་མྱང་དབས་མནོན་གསུམ་གྱི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་དག་གི་གཞིས་ཆགས་མངའ་ཁོངས་ཡིན། གནམ་རི་སྲོང་བཙན་སྐབས་སུ་མྱང་དབས་མནོན་གསུམ་གྱི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་ཟིང་པོ་རྗེའི་རྒྱལ་ཕྲན་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་ཆབ་འོག་ཏུ་བཀོད་རྗེས། བོད་ཡུལ་རུ་བཞིར་ཕྱེས་པའི་དབུ་རུའི་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་ཤིག་ཏུ་གྱུར། མང་སྲོང་མང་བཙན་སྐབས་སུ་དབུ་རུའི་ཁོངས་ཀྱི་མེར་ཀེ་དང་མལ་གྲོ་བརྫེན་ཏང་། ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་སོགས་ས་གནས་དེ་དག་ནི་བཙན་པོའི་བཞུགས་གནས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་དོན་སྤེལ་ཡུལ་དུ་གྱུར། འདུས་སྲོང་མང་པོ་རྗེའི་རིང་བློན་ཆེན་མགར་བཙན་སྙ་ལྡོམ་བུས་དབུ་མཛད་དེ་དབུས་སྟོད་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་འདུན་མའི་གྲོས་ཚོགས་གཙོ་སྐྱོང་གནང་། བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་སྐབས་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ནང་དུ་འདུན་མའི་ལམ་སྲོལ་སྔར་ལྟར་བསྐྱངས་ཏེ་ཟི་རི་ནི་ཀླུང་ཤོད་ཁོངས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་རྟེན་གཞི་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར། བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་ཐོར་ཞིག་ཏུ་སོང་བ་དང་བསྟུན། རུ་ཆེན་བཞིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྒྲིག་གཞིའང་ལྟག་ཆུ་ཆད་པའི་རྫིང་བུ་བཞིན་རང་སར་འཐོར་ཞིང་། ཀླུང་ཤོད་ཟི་རིའི་ས་མིང་དེའང་མིང་གི་ལྷག་མ་ཙམ་དུ་གྱུར་པས། དེང་སྐབས་ཡུལ་དེར་འཚོ་གཞེས་གནང་བའི་མི་ཚང་ཁག་ཅིག་མ་གཏོགས་བོད་མི་བྱིངས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་ཟྲིད་ཀྱི་མིང་ཤེས་མཁན་དཀོན་པར་སྣང་ངོ་། །

མཆན་དང་ལུང་ཁུངས།
[1] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། [M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014:40－41.
[2] སངས་རྒྱས་རྡོ་རྗེ། ཕུ་དགོན་ཆོས་སྡིངས་རིན་ཆེན་སྤུངས་ནས་མར་ཆད་པའི་ཆོས་སྡེ་ཆེན་པོ་དཔལ་ལྡན་ཆུ་མདོ་བྱམས་པ་གླིང་གི་དཀར་ཆག་དང་མཁན་རབས་དང་ཁྲི་རབས་སོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་བཞུགས་སོ། ཤིང་པར། ཤ179 
[3] བསྟན་འཛིན་པདྨའི་རྒྱལ་མཚན། འབྲི་གུང་གདན་རབས་གསེར་ཕྲེང་། [M] བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1989:164. 
[4] ཚེ་དབང་རྒྱལ། ལྷོ་རོང་ཆོས་འབྱུང་། [M] བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2013:418. (ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ཆོས་སྡིང་ནི་འབྲི་གུང་འཇིག་རྟེན་མགོན་པོའི་དངོས་སློབ་གཉོས་མགར་ཆོས་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན་མགར་སྟོན་དམ་པ་ཆོས་སྡིངས་པས་སྤྱི་ལོ1217ལོར་ཕྱག་བཏབ། དང་ཐོག་དགོན་གཞི་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ཆོས་ཁྲི་ལུང་པའི་བྲག་ལྕོག་སྒང་དུ་གཞི་བཟུང་བ་དང་ཕྱིས་སུ་དེང་གི་དགོན་པ་ཡོད་སར་གཞི་ཆགས། དགོན་པ་འདི་ད་ལྟ་མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་རྩ་ཞོལ་ཡུལ་ཚོ་མི་ལོག་གྲོང་ཚོར་གནས་ཤིང་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་དུས་ཀྱི་ཀླུང་ཤོད་ཟི་རི་ལུང་པའི་འབྲི་གུང་བཀའ་རྒྱུད་ཀྱི་དགོན་སྡེ་ཆེས་སྔ་ཤོས་ཡིན) 
[5] མཁས་པ་ལྡེའུ། ལྡེའུ་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ། [M] བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012:244. 
[6] དུང་དཀར་བློ་བཟང་འཕྲིན་ལས། དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ། [M] ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002:123.
[7] མིག་དམར་ཚེ་རིང་། ཏུན་ཧོང་ནས་ཐོན་པའི་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཆ་ལས་བྱུང་བའི་བོད་ལྗོངས་ས་མིང་། [M] བོད་ལྗོངས་བོད་ཡིག་དཔེ་རྙིང་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005:92. 
[8] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། [M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014:6.
[9] དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ། དེབ་ཐེར་དཀར་པོ། [M] མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2014:101. 
[10] གཉའ་གོང་དཀོན་མཆོག་ཚེ་བརྟན། བོད་ཀྱི་བརྡ་རྙིང་ཡིག་ཆ་བདམས་བསྒྲིགས། [M] ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1995:68.
[11] དབུ་རུའི་རུ་མཚམས་ནི་ཤར་འོལ་ཀ་ཤུག་པ་སྤུན་བདུན་ལ་གཏུགས། ནུབ་སྙེ་མོ་གཞུ་གཏུགས། བྱང་སྲག་གི་གླང་མ་གུར་ཕུབ་ལ་གཏུགས། ལྷོ་དམའ་ལ་ལ་རྒྱུད་ལ་གཏུགས། དབུས་ནི་ལྷ་ས་ར་མོ་ཆེའོ། །དབུ་རུའི་ཁོངས་སུ་དེང་གི་ལྷ་ས་གྲོང་ཁྱེར་ལྟེ་བར་བྱས་པའི་སྟོད་ལུང་རྫོང་། ཆུ་ཤུར། སྙེ་མོ། འདམ་གཞུང་། སྟག་རྩེ། ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་། མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་། ལྷོ་ཁ་ས་ཁུལ་གྱི་ཟངས་རི་རྫོང་གི་ས་ཁུལ་ཁ་ཤས་བཅས་འདུས། 
[12] མིག་དམར་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་མེར་ཀེ་ནི་ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་ཕོད་མདོ་ཡུལ་ཚོའི་ཁོངས་ཀྱི་མེར་ཁེའི་མཁར་ཤུལ་དུ་གྲགས་པ་དེར་དཔག་པར་རྒྱུ་མཚན་དང་ལྡན། ད་ལོའི་དབྱར་ཁར་ཁོ་བོ་དབུས་སུ་ཡུལ་དངོས་རྟོག་ཞིབ་ཏུ་འགྲོ་སྐབས་ཆེད་དུ་མེར་ཀེའི་མཁར་ཤུལ་རྩད་གཅོད་དུ་ཕྱིན། ཕོད་མདོ་ཡུལ་ཚོ་རི་པུ་གྲོང་ཚོའི་མེར་ཆེན་ལུང་མདོར་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་ཕོ་བྲང་དུ་གྲགས་པའི་མེར་ཀེའི་མཁར་ཤུལ་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་འདུག་པར་མ་ཟད། ལུང་དཀྱིལ་དུ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོའི་དཀོར་མཛོད་དུ་གྲགས་པའི་རྫོང་གོག་རྙིང་པ་ཞིག་ཀྱང་འདུག ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་ཁྲོད་མེར་ཀེའི་ཕོ་བྲང་དུ་བཞུགས་པའི་རྒྱལ་པོར་མེར་ཀེ་རྒྱལ་པོ་ཞེས་པའི་མིང་ཐོགས་ཤིང་། རིམ་གྱིས་གནས་འདིའི་ཡུལ་ལྷར་གྱུར་ནས་ད་ལྟ་ཡུལ་འདིའི་མི་སྡེ་རྣམས་ཀྱིས་མེར་ཀེ་སྲུང་མར་བསྟེན་པ་བཅས་ལ་གཞིགས་ན། ལྷུན་གྲུབ་རྫོང་ཕོད་མདོ་ཡུལ་ཚོ་རི་པུ་གྲོང་ཚོར་གནས་པའི་མེར་ཁེའི་མཁར་ཤུལ་འདི་ནི་མང་སྲོང་ཡབ་སྲས་སྐབས་ཀྱི་དབུ་རུའི་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་མེར་ཀེའི་ཕོ་བྲང་དུ་ངོས་བཟུང་ན་དོན་དང་མཐུན་པར་སྙམ། 
[13] ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང165པར། རྟའྀ་ལོ་ལ། བཙན་པོ:མལ་ཏྲོ་བརྫེན་ཏང་ན་བཞུགས། ཞེས། མལ་ཏྲོེ་བརྫེན་ཏང་ནི་མལ་གྲོ་གུང་ དཀར་རྫོང་མམ་པ་ཡུལ་ཚོ(门巴乡)རེབ་མདོ་གྲོང་ཚོར་དེང་སྐབས་ཀྱང་རྫན་ཐང་ཞེས་པའི་ས་མིང་མ་འགྱུར་བར་ཡོད། 
[14] ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་ཤོག་དྲིལI.O.750པའི་ཐིག་ཕྲེང49-50པར། བྱྀ་བའྀ་ལོ་ལ:བབསྟེ། བཙན་པོ་ཉེན་ཀར་ན་བཞུགས་ཤྀང། དབྱར:འདུན:ཟུ་སྤུག་དུ:འདུས། ཞེས་འབྱུང་སྟེ། མ་ཏི་དང་ཧོང་ཕུའུ་ཧྥན་གཉིས་ཀྱིས་བསྒྲིགས་པའི«ཏུན་ཧོང་བོད་ཡིག་ཤོག་དྲིལ་མཆན་འགྲེལ»དུ་ཟུ་སྤུག་ནི་མལ་གྲོ་གུང་དཀར་རྫོང་གཟི་སྤུག་ཡུལ་ཚོར་ངོས་བཟུང་ཡོད། གཟི་སྤུག་འདི་ད་ལྟ་བཀྲ་ཤིས་སྒང་ཡུལ་ཚོའི(扎西岗乡)ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་གྲོང་ཚོ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེའི་ཁོངས་སུ་འདུས་སྲོང་མང་པོ་རྗེའི་སྐབས་ཀྱི་ཟུ་སྤུག་གི་ས་མིང་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་ཡོད།

མགར་རྩེ་ཡི་དམ་ཚེ་རིང་ལགས་ནི་ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་བོད་སྐད་ཡིག་རིག་གནས་སློབ་གླིང་གི2017ལོའི་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་ཡིག་ཚང་དང་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་ཆེད་ལས་ཀྱི་འབུམ་རམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་ཡིན།