ཕག་གྲུའི་སྲིད་སྐྱོང་དུས་རབས།
རྩོམ་པ་པོ།:མི་གསལ།
ཡོང་ཁུངས།:མཚོ་སྔོན་པོ་དྲ་བ།
དུས་ཚོད།:2014-05-18
ཀློག་གྲངས།:
ཕག་གྲུའི་བརྒྱུད་པ་ནི། རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ་ལས། རུས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་དང༌། འབྲས་ལ་དཀར་ནག་ཁྲ་གསུམ་སོགས་དང༌། བོད་མིའུ་གདུང་དྲུག་བྱུང་ཚུལ་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པར་གསུངས་ཤིང༌། དེ་དག་གི་རྒྱུད་ལས་རླངས་ཀྱི་གདུང་བརྒྱུད་བྱུང་ཞིང༌། དེ་དག་ལས་ཨ་མེས་བྱང་ཆུབ་འདྲེ་འཁོལ་ནས་བཟུང་རིགས་བརྒྱུད་ཟམ་མི་ཆད་པར་བྱོན་ཞིང་དེ་དག་གི་རྒྱུད་པས་གདན་ས་ཐིལ་དུ་མཛད་པས་ཕག་གྲུ་པ་ཞེས་དང༌། རྒྱལ་ས་སྣེ་གདོང་དུ་བྱས་པས་སྣེ་གདོང་པ་ཞེས་གྲགས་སོ།།
[1]ཕག་གྲུས་བོད་ལ་དབང་བསྒྱུར་ཚུལ།
ཏཱ་སི་ཏུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་ནས་བརྩིས་པའི་ལོ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་རིང་ཕག་གྲུའི་མི་རྒྱུད་ཀྱིས་སྲིད་དབང་བཟུང་སྟེ་བོད་ཁམས་ཡོངས་ལ་དབང་བསྒྱུར་མཛད་དོ།། སྡེ་སྲིད་ཕག་མོ་གྲུ་པའམ་སྣེ་གདོང་པའི་དབང་ཤུགས་སླེབས་ཚུལ་ནི་སྐབས་དེར་ས་སྐྱའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཁྲི་དཔོན་བཅུ་གསུམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་འབྲི་གུང་དང༌། ཕག་གྲུ། ཚལ་པ་བཅས་གསུམ་ནི་ས་སྡེ་ཆེ་ཤོས་དང༌། ས་སྐྱ་པའི་ཞབས་འབྲིང་ནང་མའི་གྲས་སུ་གཏོགས། ཁྲི་དཔོན་གཞན་གྱི་རྒྱུད་བསྐུལ་བསླུ་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་འགའ་ཤས་ཀྱིས་ཕག་གྲུར་ཁྲིམས་འཁྱོག་དང༌། སྡང་ཟུག་ཆེན་པོས་སྔ་རྗེས་བཙན་མནོན་མང་པོ་བྱས་རྐྱེན་སྙིང་སྟོབས་ཅན་གྱི་ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ། ས་སྐྱའི་སྲིད་དབང་ཕྲོགས་པ་ཡིན།
དེ་ནས་གཡའ་བཟང་བ་དང༌། ཚལ་པ། འབྲི་གུང༌། ས་སྐྱ་བཅས་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་ཤིང་རྟ་སྤྱི་ལོ༡༣༥༤ལོར་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གྱི་སྲིད་དབང་བདག་གིར་མཛད། ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གྱི་སྲིད་འཛིན་པ་བསྒྲིགས་ཏེ་གོང་དཀར་རྫོང་དང༌། བྲག་དཀར་རྫོང༌། སྣེའུ་རྫོང༌། འོལ་ཁ་སྟག་རྩེ་རྫོང་སོགས་རྫོང་ཆེན་བཅུ་གསུམ་དུ་བསྒྱུར་ལ། རྫོང་དཔོན་རྣམས་ལོ་གསུམ་རེའི་མཚམས་ནས་བརྗེ་རེས་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་བཙུགས། ཁྲིམས་ཡིག་ཞལ་ལྕེ་བཅོ་ལྔ་དང་ཁྲལ་འུལ་སོགས་ལམ་ལུགས་གཏན་འབེབས་མཛད་པས། སྐབས་དེར་བོད་ཁམས་ཡོངས་སུ་དུས་བདེ་ཞོད་འཇགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་བྱུང་བས་ཁོང་ནི་བོད་ལ་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེའོ།།
[2]ས་ཕག་གཉིས་དབར་འགལ་བ་བྱུང་ཚུལ།
ས་སྐྱའི་སྲིད་དབང་ནང་འགལ་བ་སྣ་ཚོགས་ཛ་དྲག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས། ཕག་གྲུ་དང་གཡའ་བཟང་བ་གཉིས་བར་ལ་རྩོད་གཞི་ཡང་ཡང་བྱུང་བའི་ཚེ་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་ལ་གཏུགས་པར་གཡའ་བཟང་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་འོག ཏི་ཤྲི་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གོང་དུ་ཞུས་ཏེ་ཕག་གྲུའི་ཁྲི་དཔོན་འཕྲོག་རྩིས་བྱས། དཔོན་ཆེན་དབང་ཕྱུག་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་གཡའ་བཟང་བའི་ཕྱོགས་མཛད་དེ་ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་ལ་དོ་དམ་དང་ཚ་འདྲི་སོགས་མནར་གཅོད་བཏང༌། དེ་ནས་ས་སྐྱའི་བླ་མ་ཀུན་སྤངས་དང་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བ་བཟང་པོས་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་བསད་དེ་སྣེའུ་གདོང་ལེན་རྒྱུའི་ཀློག་གཤོམ་འཐེན་ནས་འབྲི་གུང་པ་དང༌། ནང་གྲགས། གཡའ་བཟང་བ་བཅས་དང་མཉམ་འབྲེལ་སྒོས་ཕག་གྲུར་དམག་རྒྱག་རྩིས་བྱས་པ་ན། བླ་མ་དམ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ས་སྐྱ་དང་ཕག་གྲུ་གཉིས་ནང་འདུམ་བྱས་རྐྱེན་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བ་དང་ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གཉིས་འགྲིག་མོལ་བྱུང་ནའང་ལྷ་ཁང་བླ་བྲང་གི་ཏི་ཤྲི་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྲས་སྐུ་མཆེད་གཉིས་ཀྱིས་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བཟང་བ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པས། ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་དང་ནང་མོལ་གྱིས་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བཟང་བཙོན་ཁང་ལས་བཏང༌། འོན་ཀྱང་ཕྱིས་སུ་ཀུན་སྤངས་པ་རང་ཉིད་ས་སྐྱ་ནང་ཁུལ་ནས་བཀྲོངས་པ་དང༌། དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བཟང་བ་ཡང་ལྷ་རྩེར་རྐྱེན་འདས་བྱུང་བ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་བྱང་བ་ཁྲི་དཔོན་གྱིས་ཞུས་བསྐུལ་ལྟར། དཔོན་ཆེན་དབང་ཕྱུག་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་གཙང་དམག་བསྡུས་ཏེ་ལྷ་ཁང་ཆེན་མོ་བསྐོར་སྟབས། བོད་ཤིང་རྟ་སྤྱི་ལོ༡༣༥༤ལོར་ཕག་གྲུའི་དམག་དཔུང་ས་སྐྱར་བསྐྱོད་དེ་གཡུལ་དུ་ཞུགས་ནས་གཙང་དམག་ལ་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བཟོས། ས་སྐྱའི་རྒྱལ་རབས་འཐོར་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་སྲིད་དབང་ཕག་མོ་གྲུ་པའི་ལག་ཏུ་ཤོར་ཏེ་ཕག་གྲུའི་སྲིད་དབང་དངོས་སུ་བཙུགས་པ་ཡིན།
ཕག་གྲུའི་ཁུ་བོས་ཁྲི་དཔོན་བྱེད་སྐབས་ཁོ་པའི་ས་སྡེའི་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ཁྱིམ་ཚང༢༨༠གཡའ་བཟང་པས་འཕྲོགས་པ་དང༌། རྗེས་སུ་སི་ཏུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་ཁྲི་དཔོན་དུ་སླེབས་མ་ཐག་གཡའ་བཟང་པས་རང་གི་ཁུ་བོའི་དུས་སུ་འཕྲོག་པའི་ས་ཁང་མི་གསུམ་དཔུང་ཤུགས་ཀྱིས་ཕྱིར་བླངས། དེ་རྗེས་གཡའ་བཟའ་པས་ཕག་གྲུའི་སྟེང་དུ་དམག་གིས་ཚུར་རྒོལ་ལན་འགའ་བྱས། གཡའ་བཟང་པའི་རྒྱབ་ཏུ་ཚལ་པ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་རྒྱབ་རྩ་བྱས་པར་བརྟེན། ཁ་མཆུའི་རྩ་བ་མ་ཆོད་པར་དམག་འཁྲུག་ཀྱང་ཤོར།
ཕྱི་ལོ༡༣༣༧ལོ་དང་ཕྱི་ལོ༡༣༤༥ལོ་སོ་སོར་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་འོད་ཟེར་སེངྒེ་སོགས་ཀྱི་དྲུང་དུ། གཡའ་ཕག་གཉིས་གཏུགས་བཤེར་བྱས་ཏེ་ཕག་གྲུར་བདེན་པ་ཆེ་ཙམ་བྱུང་ཡང༌། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རྣམས་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་ནང་ཆེན་དབང་བརྩོན་གྱིས་ཕྱོགས་ལྷུང་བྱས་ཏེ། བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཚབ་ཏུ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་ལ་ཕག་གྲུའི་ཁྲི་དཔོན་དུ་བསྐོས་ཀྱང༌། སྣེ་གདོང་ལ་སླེབས་སྐབས། ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཁྲི་དཔོན་གྱི་ལས་འགན་དང༌། སྣེ་གདོང་ཕོ་བྲང་བཅས་རྩིས་མ་སྤྲད་པར་ཕན་ཚུན་འགལ་ཟླར་གྱུར། ཁོང་གཉིས་དབར་ཞི་དྲག་གི་ཐབས་ཤེས་རིམ་པར་བྱས་ཀྱང་ཞི་འགྲིགས་མ་བྱུང་སྟབས། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་བཟང་པོས་སྣེ་གདོང་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ། ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་དམག་ཐོག་ཏུ་འཛིན་བཟུང་གིས་སྣེ་གདོང་གི་སྲིད་དབང་སྤྲོད་དགོས་པར་བསྐུལ་ཀྱང༌། བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ངོས་ལེན་གཏན་ནས་མ་བྱས་སྟབས། མཐར་བཙན་ཐབས་སུ་ཁྲིམས་ཆད་བཏང་བ་དང༌། བཙོན་ཆས་གཡོགས་ཏེ་བཞོན་པ་གླང་དམར་ཞིག་ལ་ཁ་ཕྱིར་ལོག་གི་བསྐྱོན་ཏེ། ས་སྐྱར་ཁྲིད་པ་ལས་གཞན་ཐབས་གཞན་མ་རྙེད། ཟླ་བ་གཅིག་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་སྣེ་གདོང་དུ་ཕྱིར་ལོག་ནས་སྔར་བཞིན་སྲིད་དབང་བཟུང༌།
སྐབས་དེར་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བ་བཟང་པོ་དང་ནང་ཆེན་དབང་བརྩོན་གཉིས་ནང་ཁ་མ་འཆམ་པར། དབང་བརྩོན་གྱིས་གཡོ་སྒྱུ་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་བ་བཟང་པོ་བརྩོན་འཇུག་བྱས་མཐར། ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གྱི་དམག་ཡར་ཀླུང་ཕྱོགས་སུ་བཏང༌། བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གོང་གསལ་གནས་ཚུལ་ཐོས་མ་ཐག་དམག་སྣེ་ཁྲིད་ནས་ས་སྐྱ་བའི་དཔུང་དང་འཐབ་སྟེ་རྒྱལ་ཁ་བླངས། དེ་ནས་དབུས་དཔུང་རྣམས་ས་སྐྱར་ཐད་ཀར་བསྐྱོད་པས་དམག་ཐབས་མ་དགོས་པར་དཔུང་གི་འཇིགས་ཟིལ་ཁོ་ནས་བླངས་ཏེ། ས་སྐྱའི་གདན་རབས་ཏཱ་དབེན་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་ཁྲི་ལས་ཕབ། དཔོན་ཆེན་དབང་བརྩོན་འཛིན་བཟུང་བྱས། ལས་བྱེད་གནད་ཡོད་རྣམས་ཁྲིམས་ཀྱི་ཙ་ར་དང་གནས་འབྱུང་བཏང༌། རྫོང་གཞིས་སོ་སོར་དཔོན་རིགས་གསར་བསྐོ་མཛད། དེ་ལྟར་སྤྱི་ལོ༡༣༥༨ལོར་ཏཱ་སི་ཏུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ས་སྐྱའི་སྲིད་དབང་འཕྲོག་སྟེ་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་དབང་བསྒྱུར་བ་ཡིན།
[3]ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཚུལ།
ཕག་གྲུའི་སྐབས་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞི་གསར་བཟོ་དང༌། སྔར་གཞན་གྱིས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་པའི་འབངས་ཀྱི་ས་ཞིང་དང་རྒྱུ་ནོར་རྣམས་ཕྱིར་རང་རང་ལ་སྤྲད་པ་དང༌། འབངས་ཀྱི་ཁྲལ་རིགས་འོས་མཚམ་བསྡུ་བ་ལས་གང་འདོད་ཀྱིས་བསྡུ་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་ཕབ། ཁྲིམས་ལུགས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་པས་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་ཀྱི་འཕྲོག་ཁྱེར་གྱི་བྱ་སྤྱོད་མེད་པར་ཕྱུགས་ཟོག་གོང་འཕེལ་བྱུང༌། སྡེ་སྲིད་རིམ་བྱུང་གིས་གཞིས་ཀ་ཁག་ནང་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བར་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ཤིང༌། ས་གནས་སོ་སོར་ཤིང་འཛུགས་ནགས་བསྐྲུན་གྱི་བསྐུལ་མ་བཏང༌། ཐང་རྒྱལ་རབས་ནས་བཟུང་བོད་དང་ནང་ལོགས་བར་བྱུང་བའི་ཇ་དང་རྟ་སོགས་ཉོ་ཚོང་བྱེད་པའི་སྲོལ་ཇེ་དར་དུ་སོང་སྟེ། བོད་ཀྱི་བལ་དང༌། སྨན་རྩྭ་གླ་རྩི། ལི་སྐུ། ཐང་ག་སོགས་དང་རྒྱ་ནག་གི་དར་གོས་དང༌། རས་ཁྲ་སོགས་ཕན་ཚུན་བརྗེ་རེས་བྱེད་པའི་བྱེད་སྒོ་མང་དུ་ཕྱིན་པས་དཔལ་འབྱོར་གཽང་དུ་འཕེལ་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡར་རྒྱས་སུ་སོང་བས་སྐབས་དེར་རྒན་མོ་གསེར་ཁུར་གྱི་དུས་ཞེས་གྲགས།
རིག་གནས་ཐད་སྐབས་དེར་བོད་ཁམས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཞི་བདེ་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་སྟབས་རིག་གནས་དར་རྒྱས་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཏེ་རྩོམ་རིག་དང༌། མཚན་ཉིད་རིག་པ། ལོ་རྒྱུས་རིག་པ། སྒྱུ་རྩལ་སོགས་ཡར་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང༌། དཔེར་ན། རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་ཀཀ དང༌། དེབ་ཐེར་དམར་པོ་ཀཀ བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་ཀཀ སོགས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དེབ་ཐེར་སྙན་གྲགས་ཅན་དང༌། སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་ཀཀ སོགས་བྱུང་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་འཚོ་བ་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་བཏང་བ་ཡིན།
བུ་སྟོན་དང་ཚལ་པ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེའི་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དཔེ་འཚོལ་སྡུད་དང་དཀར་ཆག་རྩོམ་སྒྲིག་གནང་བ་བཅས་བོད་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་རིག་གནས་བང་མཛོད་ནང་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་ནོར་བུ་ཞིག་བསྣན། གཞན་ད་དུང་གསོ་རིག་དང༌། སྐར་རྩིས་སོགས་ཀྱང་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟེ་རྒྱུད་བཞི་སོགས་སྨན་གཞུང་རྣམས་ཤིང་དཔར་ལ་བཀོད། སྐར་རྩིས་ཀྱིས་བརྩི་སྟངས་ཀྱང་སྐབས་དེར་ཡིག་ཐོག་ལ་བཀོད་པ་སོགས་མདོར་ན་ཕག་གྲུའི་སྐབས་རྩ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་དང༌། མི་དོན་སྒྲིག་སྲོལ། འགྱེད་དང་ཁྲལ་ཆག བོད་ཁམས་ལ་འཛུགས་བསྐྲུན། ལྷ་ཁང་དང་རྟེན་གསུམ་གསར་བཞེངས། ཁོར་ཡུག་ལ་ལེགས་བཅོས། པར་ཤིང་དར་སྤེལ། ཆོས་ལུགས་དང༌། སྨན་རྩིས། ལྷ་བཟོའི་ལག་རྩལ། རིག་གནས་དར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་སོགས་ནི་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དེབ་ཐེར་ལས་གསལ་བ་ལྟར་རོ།།
[4]ཕག་གྲུའི་སྲིད་དབང་ཉམས་ཚུལ།
འདི་ཐད་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་སུ། དེ་ཡང་བོད་ཆུ་བྱི་སྤྱི་ལོ༡༤༣༢ལོར་མི་དབང་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གཤེགས་པས་གྲགས་པ་འབྱུང་གནས་ཁྲི་བཀོད། འོན་ཀྱང་ཡབ་སངས་རྒྱས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཁྲི་ཐོག་གི་གོ་སར་དམིགས་ནས་བྱ་ངན་སྤེལ་བས་ཡར་ལུང་དུ་སྡེ་གཟར་བྱུང་བ་ཡིན། ཤིང་སྟག་སྤྱི་ལོ༡༤༣༤ལོར་ཕག་གྲུའི་སྲིད་འཛིན་པ་དང་གདན་སའི་ཞལ་ངོ་ནང་ནས་མི་འཐུན་པ་བྱུང་སྟེ། རིན་སྤུངས་པའི་ཤུགས་ཇེ་ཆེ་དང་ཕག་གྲུའི་དབང་ཤུགས་ཇེ་ཞན་དུ་སོང༌། མེ་སྟག་སྤྱི་ལོ༡༤༤༦ལོར་གྲགས་པ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་གཅུང་ཀུན་དགའ་ལེགས་ཁྲིར་བཀོད་པ་དང་ཁོང་གིས་རིན་སྤུངས་པའི་བདག་མོ་ཞིག་བླངས་ཤིང༌། གཞན་གྱི་ཁ་རྗེས་སུ་འབྲངས་པ་དང་རིན་སྤུངས་པ་ནོར་བུ་བཟང་པོ་ཁོང་ལ་དགའ་བས་ཡབ་ཡུམ་དང་མི་མཐུན་པ་བཅས་བྱུང༌། ཕྱིས་སུ་ཀུན་དགའ་ལེགས་གཤེགས་པ་དང་རིན་སྤུངས་པས་རྒྱལ་རྩེར་དམག་དྲངས་ནས་སྡེ་གཟར་མང་པོ་བསླངས། དེ་ནས་ངག་དབང་བཀྲ་ཤིས་ཁྲིར་བཀོད་ཀྱང་དབང་ཆ་རིན་སྤུངས་པས་བཟུང་བས་ཕག་གྲུའི་སྲིད་དབང་རིམ་བཞིན་ཉམས་པར་གྱུར་བ་ཡིན་ནོ།།
[1]ཕག་གྲུས་བོད་ལ་དབང་བསྒྱུར་ཚུལ།
ཏཱ་སི་ཏུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་ནས་བརྩིས་པའི་ལོ་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་རིང་ཕག་གྲུའི་མི་རྒྱུད་ཀྱིས་སྲིད་དབང་བཟུང་སྟེ་བོད་ཁམས་ཡོངས་ལ་དབང་བསྒྱུར་མཛད་དོ།། སྡེ་སྲིད་ཕག་མོ་གྲུ་པའམ་སྣེ་གདོང་པའི་དབང་ཤུགས་སླེབས་ཚུལ་ནི་སྐབས་དེར་ས་སྐྱའི་མངའ་འོག་ཏུ་ཁྲི་དཔོན་བཅུ་གསུམ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་འབྲི་གུང་དང༌། ཕག་གྲུ། ཚལ་པ་བཅས་གསུམ་ནི་ས་སྡེ་ཆེ་ཤོས་དང༌། ས་སྐྱ་པའི་ཞབས་འབྲིང་ནང་མའི་གྲས་སུ་གཏོགས། ཁྲི་དཔོན་གཞན་གྱི་རྒྱུད་བསྐུལ་བསླུ་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་འགའ་ཤས་ཀྱིས་ཕག་གྲུར་ཁྲིམས་འཁྱོག་དང༌། སྡང་ཟུག་ཆེན་པོས་སྔ་རྗེས་བཙན་མནོན་མང་པོ་བྱས་རྐྱེན་སྙིང་སྟོབས་ཅན་གྱི་ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ཏེ། ས་སྐྱའི་སྲིད་དབང་ཕྲོགས་པ་ཡིན།
དེ་ནས་གཡའ་བཟང་བ་དང༌། ཚལ་པ། འབྲི་གུང༌། ས་སྐྱ་བཅས་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ་ཤིང་རྟ་སྤྱི་ལོ༡༣༥༤ལོར་བོད་ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གྱི་སྲིད་དབང་བདག་གིར་མཛད། ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གྱི་སྲིད་འཛིན་པ་བསྒྲིགས་ཏེ་གོང་དཀར་རྫོང་དང༌། བྲག་དཀར་རྫོང༌། སྣེའུ་རྫོང༌། འོལ་ཁ་སྟག་རྩེ་རྫོང་སོགས་རྫོང་ཆེན་བཅུ་གསུམ་དུ་བསྒྱུར་ལ། རྫོང་དཔོན་རྣམས་ལོ་གསུམ་རེའི་མཚམས་ནས་བརྗེ་རེས་བྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་བཙུགས། ཁྲིམས་ཡིག་ཞལ་ལྕེ་བཅོ་ལྔ་དང་ཁྲལ་འུལ་སོགས་ལམ་ལུགས་གཏན་འབེབས་མཛད་པས། སྐབས་དེར་བོད་ཁམས་ཡོངས་སུ་དུས་བདེ་ཞོད་འཇགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ཞིག་བྱུང་བས་ཁོང་ནི་བོད་ལ་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེའོ།།
[2]ས་ཕག་གཉིས་དབར་འགལ་བ་བྱུང་ཚུལ།
ས་སྐྱའི་སྲིད་དབང་ནང་འགལ་བ་སྣ་ཚོགས་ཛ་དྲག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས། ཕག་གྲུ་དང་གཡའ་བཟང་བ་གཉིས་བར་ལ་རྩོད་གཞི་ཡང་ཡང་བྱུང་བའི་ཚེ་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་ལ་གཏུགས་པར་གཡའ་བཟང་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་འོག ཏི་ཤྲི་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གོང་དུ་ཞུས་ཏེ་ཕག་གྲུའི་ཁྲི་དཔོན་འཕྲོག་རྩིས་བྱས། དཔོན་ཆེན་དབང་ཕྱུག་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་གཡའ་བཟང་བའི་ཕྱོགས་མཛད་དེ་ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་ལ་དོ་དམ་དང་ཚ་འདྲི་སོགས་མནར་གཅོད་བཏང༌། དེ་ནས་ས་སྐྱའི་བླ་མ་ཀུན་སྤངས་དང་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བ་བཟང་པོས་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་བསད་དེ་སྣེའུ་གདོང་ལེན་རྒྱུའི་ཀློག་གཤོམ་འཐེན་ནས་འབྲི་གུང་པ་དང༌། ནང་གྲགས། གཡའ་བཟང་བ་བཅས་དང་མཉམ་འབྲེལ་སྒོས་ཕག་གྲུར་དམག་རྒྱག་རྩིས་བྱས་པ་ན། བླ་མ་དམ་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ས་སྐྱ་དང་ཕག་གྲུ་གཉིས་ནང་འདུམ་བྱས་རྐྱེན་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བ་དང་ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གཉིས་འགྲིག་མོལ་བྱུང་ནའང་ལྷ་ཁང་བླ་བྲང་གི་ཏི་ཤྲི་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་སྲས་སྐུ་མཆེད་གཉིས་ཀྱིས་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བཟང་བ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པས། ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་དང་ནང་མོལ་གྱིས་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བཟང་བཙོན་ཁང་ལས་བཏང༌། འོན་ཀྱང་ཕྱིས་སུ་ཀུན་སྤངས་པ་རང་ཉིད་ས་སྐྱ་ནང་ཁུལ་ནས་བཀྲོངས་པ་དང༌། དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བཟང་བ་ཡང་ལྷ་རྩེར་རྐྱེན་འདས་བྱུང་བ་སོགས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་བྱང་བ་ཁྲི་དཔོན་གྱིས་ཞུས་བསྐུལ་ལྟར། དཔོན་ཆེན་དབང་ཕྱུག་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་གཙང་དམག་བསྡུས་ཏེ་ལྷ་ཁང་ཆེན་མོ་བསྐོར་སྟབས། བོད་ཤིང་རྟ་སྤྱི་ལོ༡༣༥༤ལོར་ཕག་གྲུའི་དམག་དཔུང་ས་སྐྱར་བསྐྱོད་དེ་གཡུལ་དུ་ཞུགས་ནས་གཙང་དམག་ལ་ཕམ་ཉེས་ཆེན་པོ་བཟོས། ས་སྐྱའི་རྒྱལ་རབས་འཐོར་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་སྲིད་དབང་ཕག་མོ་གྲུ་པའི་ལག་ཏུ་ཤོར་ཏེ་ཕག་གྲུའི་སྲིད་དབང་དངོས་སུ་བཙུགས་པ་ཡིན།
ཕག་གྲུའི་ཁུ་བོས་ཁྲི་དཔོན་བྱེད་སྐབས་ཁོ་པའི་ས་སྡེའི་ཁོངས་གཏོགས་ཀྱི་ཁྱིམ་ཚང༢༨༠གཡའ་བཟང་པས་འཕྲོགས་པ་དང༌། རྗེས་སུ་སི་ཏུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་ཁྲི་དཔོན་དུ་སླེབས་མ་ཐག་གཡའ་བཟང་པས་རང་གི་ཁུ་བོའི་དུས་སུ་འཕྲོག་པའི་ས་ཁང་མི་གསུམ་དཔུང་ཤུགས་ཀྱིས་ཕྱིར་བླངས། དེ་རྗེས་གཡའ་བཟའ་པས་ཕག་གྲུའི་སྟེང་དུ་དམག་གིས་ཚུར་རྒོལ་ལན་འགའ་བྱས། གཡའ་བཟང་པའི་རྒྱབ་ཏུ་ཚལ་པ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་རྒྱབ་རྩ་བྱས་པར་བརྟེན། ཁ་མཆུའི་རྩ་བ་མ་ཆོད་པར་དམག་འཁྲུག་ཀྱང་ཤོར།
ཕྱི་ལོ༡༣༣༧ལོ་དང་ཕྱི་ལོ༡༣༤༥ལོ་སོ་སོར་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་འོད་ཟེར་སེངྒེ་སོགས་ཀྱི་དྲུང་དུ། གཡའ་ཕག་གཉིས་གཏུགས་བཤེར་བྱས་ཏེ་ཕག་གྲུར་བདེན་པ་ཆེ་ཙམ་བྱུང་ཡང༌། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རྣམས་གྲོས་ཚོགས་སྐབས་ནང་ཆེན་དབང་བརྩོན་གྱིས་ཕྱོགས་ལྷུང་བྱས་ཏེ། བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ཚབ་ཏུ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་ལ་ཕག་གྲུའི་ཁྲི་དཔོན་དུ་བསྐོས་ཀྱང༌། སྣེ་གདོང་ལ་སླེབས་སྐབས། ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཁྲི་དཔོན་གྱི་ལས་འགན་དང༌། སྣེ་གདོང་ཕོ་བྲང་བཅས་རྩིས་མ་སྤྲད་པར་ཕན་ཚུན་འགལ་ཟླར་གྱུར། ཁོང་གཉིས་དབར་ཞི་དྲག་གི་ཐབས་ཤེས་རིམ་པར་བྱས་ཀྱང་ཞི་འགྲིགས་མ་བྱུང་སྟབས། ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་བཟང་པོས་སྣེ་གདོང་ལ་དམག་དྲངས་ཏེ། ཕག་གྲུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་དམག་ཐོག་ཏུ་འཛིན་བཟུང་གིས་སྣེ་གདོང་གི་སྲིད་དབང་སྤྲོད་དགོས་པར་བསྐུལ་ཀྱང༌། བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱི་ངོས་ལེན་གཏན་ནས་མ་བྱས་སྟབས། མཐར་བཙན་ཐབས་སུ་ཁྲིམས་ཆད་བཏང་བ་དང༌། བཙོན་ཆས་གཡོགས་ཏེ་བཞོན་པ་གླང་དམར་ཞིག་ལ་ཁ་ཕྱིར་ལོག་གི་བསྐྱོན་ཏེ། ས་སྐྱར་ཁྲིད་པ་ལས་གཞན་ཐབས་གཞན་མ་རྙེད། ཟླ་བ་གཅིག་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་སྣེ་གདོང་དུ་ཕྱིར་ལོག་ནས་སྔར་བཞིན་སྲིད་དབང་བཟུང༌།
སྐབས་དེར་ས་སྐྱའི་དཔོན་ཆེན་རྒྱལ་བ་བཟང་པོ་དང་ནང་ཆེན་དབང་བརྩོན་གཉིས་ནང་ཁ་མ་འཆམ་པར། དབང་བརྩོན་གྱིས་གཡོ་སྒྱུ་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་བ་བཟང་པོ་བརྩོན་འཇུག་བྱས་མཐར། ཁྲི་སྐོར་བཅུ་གསུམ་གྱི་དམག་ཡར་ཀླུང་ཕྱོགས་སུ་བཏང༌། བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་གོང་གསལ་གནས་ཚུལ་ཐོས་མ་ཐག་དམག་སྣེ་ཁྲིད་ནས་ས་སྐྱ་བའི་དཔུང་དང་འཐབ་སྟེ་རྒྱལ་ཁ་བླངས། དེ་ནས་དབུས་དཔུང་རྣམས་ས་སྐྱར་ཐད་ཀར་བསྐྱོད་པས་དམག་ཐབས་མ་དགོས་པར་དཔུང་གི་འཇིགས་ཟིལ་ཁོ་ནས་བླངས་ཏེ། ས་སྐྱའི་གདན་རབས་ཏཱ་དབེན་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་ཁྲི་ལས་ཕབ། དཔོན་ཆེན་དབང་བརྩོན་འཛིན་བཟུང་བྱས། ལས་བྱེད་གནད་ཡོད་རྣམས་ཁྲིམས་ཀྱི་ཙ་ར་དང་གནས་འབྱུང་བཏང༌། རྫོང་གཞིས་སོ་སོར་དཔོན་རིགས་གསར་བསྐོ་མཛད། དེ་ལྟར་སྤྱི་ལོ༡༣༥༨ལོར་ཏཱ་སི་ཏུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ས་སྐྱའི་སྲིད་དབང་འཕྲོག་སྟེ་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་དབང་བསྒྱུར་བ་ཡིན།
[3]ཆབ་དཔལ་རིག་གསུམ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཚུལ།
ཕག་གྲུའི་སྐབས་སྲིད་འཛིན་སྒྲིག་གཞི་གསར་བཟོ་དང༌། སྔར་གཞན་གྱིས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་པའི་འབངས་ཀྱི་ས་ཞིང་དང་རྒྱུ་ནོར་རྣམས་ཕྱིར་རང་རང་ལ་སྤྲད་པ་དང༌། འབངས་ཀྱི་ཁྲལ་རིགས་འོས་མཚམ་བསྡུ་བ་ལས་གང་འདོད་ཀྱིས་བསྡུ་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་ཕབ། ཁྲིམས་ལུགས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བྱས་པས་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་ཀྱི་འཕྲོག་ཁྱེར་གྱི་བྱ་སྤྱོད་མེད་པར་ཕྱུགས་ཟོག་གོང་འཕེལ་བྱུང༌། སྡེ་སྲིད་རིམ་བྱུང་གིས་གཞིས་ཀ་ཁག་ནང་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བར་རྒྱུས་ལོན་བྱས་ཤིང༌། ས་གནས་སོ་སོར་ཤིང་འཛུགས་ནགས་བསྐྲུན་གྱི་བསྐུལ་མ་བཏང༌། ཐང་རྒྱལ་རབས་ནས་བཟུང་བོད་དང་ནང་ལོགས་བར་བྱུང་བའི་ཇ་དང་རྟ་སོགས་ཉོ་ཚོང་བྱེད་པའི་སྲོལ་ཇེ་དར་དུ་སོང་སྟེ། བོད་ཀྱི་བལ་དང༌། སྨན་རྩྭ་གླ་རྩི། ལི་སྐུ། ཐང་ག་སོགས་དང་རྒྱ་ནག་གི་དར་གོས་དང༌། རས་ཁྲ་སོགས་ཕན་ཚུན་བརྗེ་རེས་བྱེད་པའི་བྱེད་སྒོ་མང་དུ་ཕྱིན་པས་དཔལ་འབྱོར་གཽང་དུ་འཕེལ་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཡར་རྒྱས་སུ་སོང་བས་སྐབས་དེར་རྒན་མོ་གསེར་ཁུར་གྱི་དུས་ཞེས་གྲགས།
རིག་གནས་ཐད་སྐབས་དེར་བོད་ཁམས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཞི་བདེ་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་སྟབས་རིག་གནས་དར་རྒྱས་འགྲོ་བར་སྐུལ་འདེད་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཏེ་རྩོམ་རིག་དང༌། མཚན་ཉིད་རིག་པ། ལོ་རྒྱུས་རིག་པ། སྒྱུ་རྩལ་སོགས་ཡར་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང༌། དཔེར་ན། རྒྱལ་རབས་གསལ་བའི་མེ་ལོང་ཀཀ དང༌། དེབ་ཐེར་དམར་པོ་ཀཀ བུ་སྟོན་ཆོས་འབྱུང་ཀཀ སོགས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དེབ་ཐེར་སྙན་གྲགས་ཅན་དང༌། སྙན་གྲགས་ཆེ་བའི་དམངས་ཁྲོད་རྩོམ་རིག་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོའི་སྒྲུང་ཀཀ སོགས་བྱུང་ནས་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བསམ་བློའི་འཚོ་བ་ཕུན་སུམ་ཇེ་ཚོགས་སུ་བཏང་བ་ཡིན།
བུ་སྟོན་དང་ཚལ་པ་ཀུན་དགའ་རྡོ་རྗེའི་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་གྱི་དཔེ་འཚོལ་སྡུད་དང་དཀར་ཆག་རྩོམ་སྒྲིག་གནང་བ་བཅས་བོད་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་རིག་གནས་བང་མཛོད་ནང་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་ནོར་བུ་ཞིག་བསྣན། གཞན་ད་དུང་གསོ་རིག་དང༌། སྐར་རྩིས་སོགས་ཀྱང་འཕེལ་རྒྱས་ཆེན་པོ་བྱུང་སྟེ་རྒྱུད་བཞི་སོགས་སྨན་གཞུང་རྣམས་ཤིང་དཔར་ལ་བཀོད། སྐར་རྩིས་ཀྱིས་བརྩི་སྟངས་ཀྱང་སྐབས་དེར་ཡིག་ཐོག་ལ་བཀོད་པ་སོགས་མདོར་ན་ཕག་གྲུའི་སྐབས་རྩ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་དང༌། མི་དོན་སྒྲིག་སྲོལ། འགྱེད་དང་ཁྲལ་ཆག བོད་ཁམས་ལ་འཛུགས་བསྐྲུན། ལྷ་ཁང་དང་རྟེན་གསུམ་གསར་བཞེངས། ཁོར་ཡུག་ལ་ལེགས་བཅོས། པར་ཤིང་དར་སྤེལ། ཆོས་ལུགས་དང༌། སྨན་རྩིས། ལྷ་བཟོའི་ལག་རྩལ། རིག་གནས་དར་རྒྱས་ཕྱིན་པ་སོགས་ནི་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དེབ་ཐེར་ལས་གསལ་བ་ལྟར་རོ།།
[4]ཕག་གྲུའི་སྲིད་དབང་ཉམས་ཚུལ།
འདི་ཐད་དཔྱིད་ཀྱི་རྒྱལ་མོའི་གླུ་དབྱངས་སུ། དེ་ཡང་བོད་ཆུ་བྱི་སྤྱི་ལོ༡༤༣༢ལོར་མི་དབང་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གཤེགས་པས་གྲགས་པ་འབྱུང་གནས་ཁྲི་བཀོད། འོན་ཀྱང་ཡབ་སངས་རྒྱས་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་ཁྲི་ཐོག་གི་གོ་སར་དམིགས་ནས་བྱ་ངན་སྤེལ་བས་ཡར་ལུང་དུ་སྡེ་གཟར་བྱུང་བ་ཡིན། ཤིང་སྟག་སྤྱི་ལོ༡༤༣༤ལོར་ཕག་གྲུའི་སྲིད་འཛིན་པ་དང་གདན་སའི་ཞལ་ངོ་ནང་ནས་མི་འཐུན་པ་བྱུང་སྟེ། རིན་སྤུངས་པའི་ཤུགས་ཇེ་ཆེ་དང་ཕག་གྲུའི་དབང་ཤུགས་ཇེ་ཞན་དུ་སོང༌། མེ་སྟག་སྤྱི་ལོ༡༤༤༦ལོར་གྲགས་པ་འབྱུང་གནས་ཀྱི་གཅུང་ཀུན་དགའ་ལེགས་ཁྲིར་བཀོད་པ་དང་ཁོང་གིས་རིན་སྤུངས་པའི་བདག་མོ་ཞིག་བླངས་ཤིང༌། གཞན་གྱི་ཁ་རྗེས་སུ་འབྲངས་པ་དང་རིན་སྤུངས་པ་ནོར་བུ་བཟང་པོ་ཁོང་ལ་དགའ་བས་ཡབ་ཡུམ་དང་མི་མཐུན་པ་བཅས་བྱུང༌། ཕྱིས་སུ་ཀུན་དགའ་ལེགས་གཤེགས་པ་དང་རིན་སྤུངས་པས་རྒྱལ་རྩེར་དམག་དྲངས་ནས་སྡེ་གཟར་མང་པོ་བསླངས། དེ་ནས་ངག་དབང་བཀྲ་ཤིས་ཁྲིར་བཀོད་ཀྱང་དབང་ཆ་རིན་སྤུངས་པས་བཟུང་བས་ཕག་གྲུའི་སྲིད་དབང་རིམ་བཞིན་ཉམས་པར་གྱུར་བ་ཡིན་ནོ།།
འབྲེལ་ཡོད་འོས་སྦྱོར།