ཅུང་གར་བའི་སྟོབས་ཤུགས་བོད་དུ་སླེབས་ཚུལ་སྐོར།

          དེ་ཡང་ལྷ་བཟང་ཧན་གྱིས་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་སྐུ་བཀྲོངས་པ་དང་རྒྱལ་བ་ཚངས་དབྱངས་རྒྱ་མཚོ་མཐར་སྤྱུགས་བཏང་ནས་བོད་ཀྱི་སྲིད་དབང་ཕྲོགས་རྗེས།  སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་ཕྱོགས་གཏོགས་ཀྱིས་འཁོན་ལན་སློག་ཕྱིར་ཅུང་གར་ཚེ་དབང་རབ་བརྟན་ལ་དགྲ་ཤ་ལེན་རོགས་སྐྱབས་བཅོལ་ཟེར་བ་དང་།  ཡང་ཅུང་གར་བས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱས་པ་ཡིན་ནམ་གང་ལྟར་སྐབས་དེར་ཅུང་གར་བའི་སྟོབས་ཤུགས་བོད་ལ་སླེབས་པར་གྱུར།  སྤྱིར་ཅུང་གར་བས་སྐབས་དེར་རང་གི་སྟོབས་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་བཏང་སྟེ་རྒྱ་བོད་སོག་གསུམ་གྱི་ཡུལ་ལ་མངའ་ཐང་རྒྱ་བསྐྱེད་པའི་སྐབས་ཡིན་པར་བརྟེན་མི་རིང་བར་བོད་དབུས་གཙང་ཕྱོགས་སུ་དཔུང་འདྲེན་གྱི་སྦྱོར་བ་བཤམས། 
          ཅུང་གར་ཚེ་དབང་རབ་བརྟན་ནི་ཨོ་རོད་ཚོ་བཞིའི་ཡ་གྱལ་ཅུང་གར་བའི་སྡེ་དཔོན་ཡིན་ལ།  ཁོ་ཡང་དེ་སྔོན་རྒྱལ་དབང་ལྔ་པ་དང་སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོ་དང་འབྲེལ་གཏུག་ཟབ་ཅིང་། དགེ་ལུགས་པའི་སྦྱིན་བདག་གི་ཐུ་བོ་དགའ་ལྡན་གྱི་གཅེན་པོའི་བུ་ཡིན།  དགའ་ལྡན་ནི་སྔར་སྨྲས་པ་བཞིན་ཨོ་རོད་ཚོ་བཞིའི་དཔུང་གཏོས་ཆེ་བ་ཁྲིད་དེ་ཕྱི་སྲོག་དང་བཅས་པར་དཔུང་འཇུག་བྱེད་སྐབས་གོང་མ་ཁང་ཞི་སྐུ་དངོས་ཀྱིས་དཔུང་བཏེགས་ནས་ཚར་བཅད་པ་དེ་ཡིན་ལ། དེའི་རྗེས་སུ་དབོན་ཚེ་དབང་རབ་བརྟན་གྱིས་ཁུ་བོའི་ཤུལ་བཟུང་ནས་ཡང་བསྐྱར་ཅུང་གར་བའི་སོག་དམག་ཁ་འཐོར་རྣམས་བསྡུ་རུབ་ཀྱིས་རང་ཉིད་མགོ་གཙོ་བྱས་ཐོག  ཆིང་གོང་མའི་སྲིད་གཞུང་ལ་མ་སྒུར་ནས“ཅུང་གར་ཧན་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ”ཅེས་པ་བཙུགས་ཏེ་སྒེར་བཙན་ལྟ་བུས་དེང་གི་ཤིན་ཅང་ཕྱོགས་སུ་གནས་ཤིང་།  དེ་ལ་ཆིང་གོང་མས་ཀྱང་སྟོབས་ཤུགས་ཆེན་པོས་ཅུང་གར་ཆམ་ལ་ཕབ་དགོས་བྱུང་བ་ཡིན།  ལྷ་བཟང་ཧན་ཡང་ཅུང་གར་བའི་སྟོབས་ཤུགས་ལ་དོགས་ནས་དེ་དང་གཉེན་འབྲེལ་བྱེད་ན་རང་ལ་ཉེན་ཁ་མེད་པར་བསམས་ཏེ་བུ་ཆེ་བ་དགའ་ལྡན་བསྟན་འཛིན་བྱ་བར་ཅུང་གར་ཚེ་དབང་རབ་བརྟན་གྱི་བུ་མོ་ཞིག་བག་མར་ལེན་རྒྱུ་གཏན་འཁེལ་ཟིན་ཐོག    ཚེ་དབང་རབ་བརྟན་གྱིས་བསུ་ལུགས་ཐད་ཆ་རྐྱེན་བཏོན་པ་བཞིན་ལྷ་བཟང་ཧན་གྱི་བུ་ཆེ་བ་ཅུང་གར་དུ་དངོས་སུ་མནའ་མ་བསུ་བར་འགྲོ་དགོས་བྱུང་བས་འཁོར་སུམ་བརྒྱ་བཅས་ཅུང་གར་ཡུལ་དུ་སོང་ཞིང་ཆས་ཕྱིན་ཕྱིར་ལོག་མེད་པར་གྱུར།  དེའི་སྐབས་ལྷ་བཟང་ཧན་གྱིས་གཉེན་དོན་འདིས་གོང་མར་ཁོས་ཅུང་གར་དང་ངན་འབྲེལ་བྱེད་པའི་ཐུགས་དོགས་མི་ཡོང་ཆེད་བུ་ཆུང་བའང་མཚོ་ཁར་བུ་མོ་ཞིག་མནའ་མ་བསུ་བར་འཁོར་བརྒྱ་བཅས་དུས་གཅིག་ལ་མཚོ་སྔོན་དུ་མངགས་པར་བཤད། 
          རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་མེ་སྤྲེལ་སྤྱི་ལོ1716ལ་ཅུང་གར་ཚེ་དབང་རབ་བརྟན་གྱིས་རང་གི་གཅུང་ཚེ་རིང་དོན་འགྲུབ་ཟེར་བ་དམག་དཔོན་གཙོ་བོར་བསྐོས་ཐོག    དཔུང་ཚོགས་གོ་ཚོན་ཧྲག་བསྡུས་ལྔ་སྟོང་ལྷག་བཅས་སྟོད་ཕྱོགས་ནས་བོད་དུ་རྒོལ་བར་བཏང་།  སྐབས་དེར་མངའ་རིས་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་ཆེན་པ་བསོད་ནམས་རྒྱལ་པོ་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཁང་ཆེན་ནས་ཞེས་འབོད་པ་དེས་ཡར་ཁྱེན་ཕྱོགས་ནས་གོ་ཐོས་ཀྱི་གཏམ་ལྟར་ཅུང་གར་བའི་དཔུང་དམག་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་མངའ་རིས་ཕྱོགས་སུ་ཐོན་སྐད་དེ།  དགྲ་གཉེན་གང་ཡིན་རྟོགས་དཀའ་བས་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་གྱི་ཡུལ་དམག་བསྡུས་ནས་ས་མཚམས་སུ་འགོག་པར་བསྐྱོད་པ་ན་ཞེས་ལྷ་བཟང་ཧན་རྒྱལ་བློན་ལ་ཞུ་བ་ཕུལ་ཡང་།  ཁོ་ཚོ་གཉེན་འབྲེལ་དུ་གྱུར་བའི་རེ་དོགས་མ་ཆོད་ནས་སོམ་ཉིའི་ངང་ལུས་ཡོད་པའི་སྐབས་ཅུང་གར་བའི་དཔུང་ཚོགས་རི་ལུང་ཐང་གསུམ་མང་པོ་བརྒྱུད་ནས་ཤར་སྐྱོད་ཀྱིས་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་མེ་བྱ་སྤྱི་ལོ1717ལ་བྱང་གནམ་མཚོ་བརྒྱུད་གློ་བུར་དུ་བོད་ལ་སླེབས།  ཅུང་གར་བ་ཚོས་བོད་པ་རྣམས་ལ་རྒྱལ་བོ་ལྷ་བཟང་གི་སྲས་ཆེ་བའི་བཙུན་མོ་བོད་ལ་སྐྱེལ་བར་འགྲོ་བའི་ཞབས་འདེགས་ཡིན་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ཟོལ་ལ་བརྟེན་བྱང་འབྲོག་རྣམས་རྨོངས་པར་བྱས་སྟབས་ཁོ་ཚོར་སྦྲ་གུར་དང་བཟའ་བཏུང་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱར་བར་གྲགས་ལ།  དེར་བལྟས་ན་ཐོག་མར་དམག་ཡོང་དུས་བོད་མང་ཚོགས་ལ་ངན་སྤྱོད་མ་བྱེད་པ་འདྲ་འདུག    སྐབས་དེར་ལྷ་བཟང་ཧན་འདམ་གཞུང་དུ་ཡོད་ཅིང་གནམ་མཚོའི་ཕྱོགས་དཔུང་གཏོས་ཆེ་བ་ལྷགས་པའི་གནས་ཚུལ་གསལ་བོར་ཐོས་བྱུང་འཕྲལ་དེ་མ་ཐག་དབུས་གཙང་དྭགས་ཀོང་བཅས་ཀྱི་བོད་སོག་གི་དཔུང་རྣམས་མྱུར་བསྡུ་བྱས་ཏེ། དགྲ་བོ་འགོག་པའི་ལས་ཐབས་བགྱིས་ཤིང་ཕྱོགས་གཉིས་གཡུལ་སྤྲད་པས་ཕན་ཚུན་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་པ་ཙམ་ལས་ཅུང་གར་བའི་དམག་ཁོག་པ་ཕར་ཟད་ཐད་ཀར་ལྷ་སར་བསྐྱོད་རྩིས་བྱས།  དེའི་ཚེ་ལྷ་བཟང་ཧན་ཡང་མགྱོགས་སྟབས་ངང་ལྷ་སར་ཕྱིར་ཡོང་སྟེ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་མཐའ་བོད་སོག་གི་དཔུང་སྒར་བཏབ་ནས་འགོག་སྲུང་བགྱིས། ཅུང་དམག་གིས་ཤར་ནུབ་བྱང་གསུམ་ནས་ཕྱི་སྐོར་བྱས་ཐོག  སྔར་གཡུལ་སར་བཟུང་བའི་བོད་དམག་རྣམས་ཕྱིར་བཏང་སྟེ་དེ་ཚོ་བརྒྱུད་མི་སེར་རྣམས་ལ་ཅུང་གར་བ་ཚོ་ལྷ་བཟང་ཧན་གཏོར་བའི་ཆེད་ཡོང་བ་མིན་ཚུལ་དང་།  དགེ་ལྡན་བསྟན་པ་དང་སྒོས་སུ་རྒྱལ་དབང་དྲུག་པ་མཆོག་གི་ཡང་སྲིད་བདུན་པ་ཆེན་པོ་མཚོ་སྔོན་ནས་མི་འགྱངས་ཕེབས་གྲབས་ཡོད་པས་དེ་མཐུན་གྱི་ཞབས་འདེགས་དང་། བོད་འབངས་སྤྱིའི་དོན་དུ་ཡོང་ཡིན་ལུགས་སོིགས་བདེན་ཁུལ་གྱི་གླེང་ཁ་མང་པོ་བཟོས་པས་བོད་སོག་དམག་མིའི་སེམས་ཤུགས་མེད་པར་གྱུར་ཐོག       བོད་ཀྱི་དཔོན་རིགས་ཁྲོད་ནས་ལྷ་བཟང་ཧན་ལ་མི་དགའ་བ་འགའ་རེས་ནང་གཏམ་ཕྱི་སྐྱེལ་སོགས་གང་ལྟར་མཐའ་རླུང་ཁ་ཐུག་ལྟ་བུས་ལྷན་བཟང་ཧན་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཟད་དེ་མཐར་ཅུང་དམག་རྣམས་ལྷ་སར་རླུགས།  དེའི་ཚེ་ལྷ་བཟང་ཧན་ནས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་གཙོས་གདན་སའི་བླ་སྤྲུལ་ཁག་གིས་བར་འདུམ་བྱས་ཀྱང་ཅུང་གར་བས་ཁས་ལེན་མ་བྱས་ཐོག་ལྷ་ས་བཙན་གྱིས་བཟུང་།   ལྷ་བཟང་ཧན་འཁོར་བཅས་ལྷ་སའི་སྡོད་གནས་སུ་ཡོད་པ་འཁོར་ཉུང་བསྡུས་བཅས་བྲེལ་སྟབས་ངང་པོ་ཏ་ལར་བྲོས་ཡོང་སྟེ་ཕོ་བྲང་གི་སྒོ་རྣམས་བསྡམས་ནས་བསྲུང་བས་ཅུང་དམག་གིས་རེ་ཞིག་གླགས་མ་རྙེད་ཀྱང་། ཡུན་རིང་གནས་པའི་ཐབས་ཇུས་མིན་སྟབས་ལྷ་བཟང་ཧན་གྱིས་བུ་ཆུང་བ་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་སུ་གསང་སྟབས་ཀྱིས་དམག་རོགས་སྒྲོན་པར་བརྫངས་ཀྱང་ལམ་བར་ནས་མ་ཐར། དེ་ནས་ལྷ་བཟང་ཧན་རྒྱལ་བློན་མཉམ་ཐོན་གྱིས་པོ་ཏ་ལའི་ཞོལ་གྱི་ལྕགས་རིའི་ཤར་སྒོ་ནས་ཐོན་ཏེ།  ཅུང་དམག་འགའ་བསད་ནས་འབྲོ་རྩིས་བྱས་ཕྱིན་ཡང་ཅུང་དམག་མང་པོས་ལག་རུབ་བརྒྱབ་ནས་ལྔ་བའི་ལམ་དུ་དྲངས་པར་བཤད་ལ།  འདིའང་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་རྣམ་སྨིན་མི་ཚེ་གཅིག་ལ་རང་ཐོག་ཏུ་བབས་པ་ཆབ་སྲིད་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་འབྲས་བུར་གདོན་མི་ཟའོ།།