དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་ཁྲོད་ཀྱི་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ།

དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་ཁྲོད་ཀྱི་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་ལ་རགས་ཙམ་དཔྱད་པ།
ཚེ་བརྟན་རྒྱལ། ཀྲུང་དབྱང་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོ།

   ནང་དོན་གནད་བསྡུས། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་ཁྲོད་ཀྱི་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་དེ་དག་གིས་ང་ཚོར་རྟོག་གཞིག་གི་ཚོར་བ་ཟབ་མོ་ཞིག་བྱིན་འོང་། ཁོང་གིས་བཞེངས་སྐྲུན་བྱས་པའི་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་དེ་དག་ལ་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ཐད་ནས་གོ་གནས་གལ་ཆེན་ཡོད་པར་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལོ་རྒྱུས་ཐད་ཀྱང་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད། ཁོང་གིས་མི་སྣ་དེ་དག་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ནང་བཞག་ཅིང་དེའི་དགོས་ངེས་རང་བཞིན་མངོན་པར་མཚོན་ཡོད། དེ་མིན་ད་དུང་མི་སྣ་ཕལ་བའི་གཞོགས་འདེགས་ལ་བརྟེན་ནས། གཏམ་རྒྱུད་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣ་གཙོ་བོའི་སྐྱིད་སྡུག་གི་ལས་དབང་དང་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་སྣང་བརྙན་འབུར་ཐོན་དུ་བྲིས་ཡོད། དཔྱད་རྩོམ་འདིར་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ་ཁྲོད་ཀྱི་པད་མཚོ་དང་ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ། འབྲུག་མཚོ་སོགས་དཔེ་གཞིར་བཟུང་ནས་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་དང་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་སྐོར་དབྱེ་ཞིབ་ཅུང་ཙམ་བྱས་ཡོད།
  བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ། དོན་གྲུབ་རྒྱལ། སྒྲུང་གཏམ། བུད་མེད། སྣང་བརྙན།

གླེང་གཞི།

     དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ནི་བོད་ཀྱི་དེང་རབས་སྒྲུབ་གཏམ་ཐད་ལ་རྨང་འདིང་མཁན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཁོང་གི་སྒྲུབ་གཏམ་དུ་གསར་བཞེངས་བྱས་པའི་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་རེ་རེ་ལ་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་ལྡན། དེ་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་སྐབས་སུ་བོད་རིགས་བུད་མེད་ཀྱི་གོ་གནས་ལྟོས་བཅས་ཀྱིས་ཅུང་དམའ་ལ། དུས་ཡུན་རིང་པོར་ཕྱིའི་འཇིག་རྟེན་དང་འབྲེལ་འདྲིས་ཉུང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་བསམ་བློའི་ཐད་དུའང་ཅུང་གུ་དོག་པའི་རྣམ་པ་ཞིག་ཤར་ཡོད། རྣམ་པ་དེས་སློབ་གསོ་གསར་བ་ཐོབ་མྱོང་བའི་རྩོམ་པ་པོ་ཁོ་རང་བསམ་གཞིག་གི་ལམ་སྣེ་ཞིག་ཏུ་དྲངས་ཡོད་ངེས་ལ། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དེང་རབས་ཅན་ལ་ཕྱོགས་དགོས་ན། ཐོག་མར་གསར་སྐྱེས་ན་གཞོན་དག་གི་མིག་རྒྱང་རིང་དགོས་ཤིང་ཁོག་རྒྱ་ཡངས་དགོས་ལ། གཞོན་སྐྱེས་དག་ལ་རིག་གནས་གསར་བ་དང་ལེན་བྱེད་ཕོད་པའི་སྙིང་སྟོབས་དང་བློ་གྲོས་ཀྱང་མངའ་དགོས་པའི་ངོས་ཟིན་ཟབ་མོ་ཡང་རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ཉིད་ལ་ཐོབ་ཡོད་ངེས། དེར་བརྟེན། རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་མི་ཚེ་ཐུང་ཐུང་ཞིག་གི་ནང་དུ། སྒྲུང་གཏམ་དུ་ཁྱད་ཆོས་མི་འདྲ་བའི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་ཇི་སྙེད་ཅིག་གསར་བཞེངས་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་གནས་པའི་མི་འདང་སའི་ཞན་ཆའམ་གནད་དོན་དུ་མ་ཞིག་དམར་རྗེན་དུ་བསྟན་ཡོད་པས། ཁོང་གི་སྒྲུང་གཏམ་གྱིས་རང་ཅག་ལ་རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ཉིད་འཚོ་གཞེས་གནང་སྐབས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རྣམ་པ་ཞིག་གསལ་བོར་བསྟན་འདུག   དེ་ཡང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་རབས་མི་འདྲ་བ་རེ་རེའི་ཁྲོད་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་ཚད་གཞི་ཡང་མི་འདྲ་བ་རེ་ཡོད་སྲིད་པས།  རྩོམ་པ་པོས་ལོ་རྒྱུས་དུས་རབས་མི་འདྲ་བའི་ཀུན་སྤྱོད་ཅི་རིགས་ཤིག་ལ་སྙིགས་དོར་བཅུད་ལེན་གྱི་གདམ་གསེས་བྱས་ཏེ་ཁོང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་པའི་ཀུན་སྤྱོད་ཅིག་གསར་སྐྲུན་བྱས་ཡོད་པས། ཁོང་གི་རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་གྱི་ཐད་ལ་ནང་འགལ་དུ་གྱུར་བའི་ཆའང་ཡོད་སྲིད་པ་རེད། འོན་ཏེ། རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་དེས་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཞིག་གསར་བཞེངས་བྱེད་པར་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་ངེས། དེར་མ་ཟད། སྒྲུབ་གཏམ་དུ་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་སོ་ལྟ་མཁན་དུ་གྱུར་བའི་མི་སྣ་དེ་དག་གི་སྟེང་ནས་ཀྱང་དངོས་ཡོད་འཚོ་བ་ལ་ཅི་བྱ་གཏོལ་མེད་དང་ཐབས་ཟད་འུ་ཐུག་ཏུ་གྱུར་བའི་རྣམ་པ་ཞིག་མངོན་འདུག  དེ་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ནའང་། ང་ཚོས་རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ཉིད་ཀྱིས་སྙིང་སྟོབས་ཆེར་བསྐྱེད་ཀྱིས་ཕ་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་གསར་བ་ཞིག་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་ཆེད་བརྩོན་པ་དང་རྟོག་ཞིབ་གང་མང་བྱས་པའི་རང་སྟེང་གི་རིན་ཐང་དེར་རྡོག་བརྫིས་བྱེད་མི་རུང་། དེ་ཡང་ཁོང་གི་སྒྲུབ་གཏམ་དུ་གསར་བཞེངས་བྱས་པའི་བུད་མེད་དག་གི་འཚོ་གནས་ཁོར་ཡུག་མི་འདྲ་བ་དང་། སློབ་གསོ་མྱངས་པའི་ཚད་མི་འདྲ་བ་སོགས་ཀྱི་དབང་གིས། བུད་མེད་དེ་དག་གི་མཐའ་མའི་ལས་དབང་ཡང་མི་འདྲ་ལ། བུད་མེད་དེ་དག་གི་ཉམ་ང་བའི་ལས་དབང་ལ་ཀློག་པ་པོས་སྙིང་རྗེ་དང་གདུང་སེམས་དབང་མེད་དུ་སྐྱེས་འགྲོ། གཞན་སྒྲུང་གཏམ་དུ་བཀོད་པའི་བུད་མེད་ཀྱི་ལས་དབང་ལ་ལ་ཞིག་དུས་ད་ལྟའང་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་སྔར་བཞིན་གནས་ཡོད་པས། རྩོམ་པ་པོའི་ཐུན་མིང་མ་ཡིན་པའི་བསམ་གཞིག་གི་མཐོང་སྣེ་དང་ནུས་པ་དེ་ཁས་མི་ལེན་ཀ་མེད་རེད།

དང་པོ། ཁྱད་ཆོས་འབུར་དུ་ཐོན་པའི་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན།

     གཅིག ཕ་མའི་བཀའ་བསྒོ་དང་རང་དབང་རང་འཐད་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག
     སྒྲུང་གཏམ་ནང་དུ་བུད་མེད་དེའི་སྐོར་གྱི་སྣང་བརྙན་ཞིབ་འབྲི་བྱས་པས་མང་པོ་ཞིག་ཟིན་ཡོད། དེ་ལས་ང་ཚོས་རྩོམ་པ་པོས་གནད་དོན་དེའི་སྐོར་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་བྱས་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་དུས་སྐབས་དེའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་ཐད་ཀྱི་རྗེས་ལུས་དང་། དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གོམ་འགྲོས་ཀྱི་རྗེས་ཆོད་མེད་པའི་གནད་དེར་ཐུག་ཡོད། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ཁོང་རང་ཉིད་ལ་མཚོན་ན། དེང་རབས་སློབ་གསོ་མྱངས་པའི་ཤེས་ཡོན་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཡང་གཅིག་བཤད་ན། ནུབ་ཕྱོགས་ནས་དར་ཡོང་བའི་ལྟ་བ་གསར་བ་དང་བསམ་བློ་སོགས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་འོག་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ་དེ་འདྲ་ཡིན་པས། དུས་སྐབས་དེར། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་མཚོན་ན། གང་མགྱོགས་སྒོས་དུས་རབས་གསར་བའི་གོམ་འགྲོས་ཀྱི་རྗེས་ཆོད་དགོས་ན། ཐོག་མར་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་ཐད་ནས་སྔོན་ཐོན་གྱི་ལྟ་བ་དང་བསམ་བློ་དེར་ཁ་ཕྱོགས་ན་གཞི་རྩའི་གནད་དོན་ཐག་ཆོད། ཡིན་ནའང་། སྲ་ཞིང་མཁྲེགས་པའི་ལྟ་བ་རྙིང་བ་དག་ལས་བརྒལ་བར་དཀའ་ངལ་དུ་མ་བརྒྱུད་དགོས་ཤིང་། རྩོམ་པ་པོས་རང་ལ་མངའ་བའི་ལག་ཆ་གཅིག་པུ་སྟེ། སྨྱུ་གུ་ལ་བརྟེན་ནས་དུས་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནད་དོན་གདོང་ལེན་བྱས་ཤིང་། སྒྲུང་གཏམ་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དེ་དག་གིས་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་མི་རྣམས་ལ་མཁྲེགས་འཛིན་གྱི་ལྟ་བ་འདོར་དགོས་པར་འབོད་སྐུལ་དང་གསལ་འདེབས་བྱས་ཡོད།
     ཁོང་གི་སྒྲུང་གཏམ《སད་ཀྱིས་བཅོམ་པའི་མེ་ཏོག》ནང་། ཚབ་མཚོན་རང་བཞིན་གྱི་བུད་མེད་ཀྱི་སྣང་བརྙན་དེ་མངོན་གསལ་དོད་པོས་མཚོན་ཡོད། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་ཚན་པ་གཉིས་པའི་མགོར་ལྷ་སྐྱིད་ཀྱི་ཀྱག་ཀྱོག་གི་མི་ཚེའི་བརྒྱུད་རིམ་བྲིས་པ་ཡོད་པ་དཔེར་ན། “ལྷ་སྐྱིད་དང་ངེད་གཉིས་ནི་ལྡུམ་ར་གཅིག་གི་ནང་དུ་སྐྱེས་པའི་མེ་ཏོག་གི་གང་བུ་ཆུང་ཆུང་གཉིས་ཡིན་ལ། འཇིག་རྟེན་གྱི་འཚོ་བ་དང་ཆུང་ངུའི་དུས་ཀྱི་མཛའ་མཐུན་གྱི་སྲད་བུས་ངེད་གཉིས་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་རྩ་བ་གཞི་གཅིག་ཏུ་སྦྲེལ་བར་མ་ཟད། དུངས་པའི་འདབ་མ་ལྷན་ཅིག་ཏུ་རྒྱས་པ་དང་མཐུན་པའི་མེ་ཏོག་ཀྱང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་བཞད་མོད། འོན་ཀྱང་སྙིང་རྗེ་མེད་པའི་གོམས་སྲོལ་གྱི་སད་ངན་ཞིག་གིས་འཚོ་བ་ལ་དགའ་ཞེན་དང་མ་འོངས་པར་རེ་བས་ཁེངས་པའི་མེ་ཏོག་གཞོན་ནུ་མ་ཞིག་གི་ལང་ཚོའི་དཔལ་ཡོན་གློ་བུར་དུ་བཅོམ་པ་དང་། དེ་ལ་ཆགས་ཤིང་འཁོར་བའི་བུང་བ་གཞོན་ནུ་ང་ཡང་སེམས་སྡུག་གི་རྒྱ་མཚོའི་ནང་དུ་ལྷུང་དགོས་བྱུང་་་་་་”(1)འདི་ལས་ང་ཚོས་རྩོམ་པ་པོ་ཁོ་རང་སྲོལ་ངན་དེར་ཡིད་སྐྱོ་ཞིང་། ལྷ་སྐྱིད་ཅེས་པའི་མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་འདིས་མཚོན་པའི་བོད་ཀྱི་གཉེན་སྲོལ་ཐད་ཀྱི་ལུགས་ངན་སྲོལ་ངན་དག་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་བྱས་ཡོད། ལྷ་སྐྱིད་ནི་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ཀྱི་ལས་སྐལ་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་འདུས་གཟུགས་ཤིག་ཡིན་ལ། རང་གི་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་གཉེན་དོན་གྱི་ཆད་དུ། མི་ཟད་པའི་སྡུག་བསྔལ་མྱངས་ཤིང་། སྒྲུང་གཏམ་ནང་མོའི་འུ་ཐུག་ཐབས་ཟད་ཀྱི་ཕུགས་འདུན་སྐོར་འདི་ལྟར་གླེང་ཡོད་སྟེ། “བཟང་རུང་ངན་རུང་། ཨ་ཕའི་བཀའ་ནི་གཅོག་མི་ཕོད། འོན་ཀྱང་། རིག་ཡག་གི་ཆུང་མ་ནི་གཏན་ནས་བྱ་འདོད་མེད། ཨ་ཆེ། ད་ང་རང་འཆི་བ་ལས་ཐབས་མི་འདུག”(2)འདི་ནི་མི་སྣ་གཙོ་བོས་མི་སྣ་ཕལ་བ་སྟེ་རང་གི་གྲོགས་མོ་ལྷ་མོར་བཤད་པའི་སེམས་གཏམ་ཡིན། རྗེས་ནས་ལྷ་སྐྱིད་རེ་ཐག་ཆད་ནས་རང་ལྕེབས་རྒྱག་པའི་སྐབས་དེར་རིག་ཡག་གིས་མཐོང་བྱུང་བས། མོས་བསྐྱབས་ཤིང་ཁ་ཏ་སློབ་གསོ་བརྒྱུད་ནས་འཚོ་བའི་ཡིད་ཆེས་སླར་གསོས། མཇུག་མཐར་ཉེ་འཁོར་གྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རོགས་རམ་འོག་ཕྱི་རོལ་ཏུ་སློབ་ཆེན་འགྲིམ་བཞིན་པའི་རང་གི་མཛའ་བོ་ཚེ་རིང་གི་ཕྱོགས་སུ་བྲོས། ཡིན་ནའང་། ལམ་བར་དུ་ལས་དབང་གིས་ཡང་བསྐྱར་མོར་རྡོག་བརྫིས་ཐེངས་གཅིག་བྱས་ཤིང་མོའི་རེ་བ་ཡོད་ཚད་ཆབ་རོམ་གྱིས་བསྡམས། རང་གི་མཛའ་བོར་འཚོལ་དུ་འགྲོ་བའི་ལམ་དུ་ངོ་ཚ་ཁྲེལ་མེད་ཀྱི་སྐྱེས་པ་ཞིག་ངོ་ཤེས་ཤིང་། དེས་ཁ་ཡག་མགོ་སྐོར་བྱས་ཤིང་མོར་ལོག་གཡེམ་བྱས། སེམས་སྡུག་གིས་མནར་བའི་ལྷ་སྐྱིད་སྐབས་དེར་ཨ་ནེ་བཙུན་མ་ཞིག་གིས་སྲོག་བསྐྱབས་ཤིང་མོས་བསམ་པར་རང་ལུས་ཤོར་བས་རང་གི་མ་འོངས་པའི་སྐྱེས་པར་ཁྲེལ་མེད་བཟོས་སོང་སྙམ་ནས་བཙུན་མའི་རྗེས་འབྲངས་ཏེ་རབ་བྱུང་བསྒྲུབ་རྒྱུ་ཐག་བཅད། ཡིནའང་། རབ་བྱུང་བསྒྲུབ་རྒྱུ་དེ་མོའི་རེ་འདུན་ངོ་མ་མིན་པ་གསལ་བོ་ཡིན། བཙུན་མ་དེས་མོར“གལ་ཏེ་ཁྱོད་ཀྱི་ཨ་ཕ་ཁྱོད་ལེན་དུ་ཡོང་ན། ཁྱོད་ཕྱིར་འགྲོ་རྒྱུ་ཨེ་ཡིན།” “མི་འགྲོ། གཏན་ནས་མི་འགྲོ། ཁོ་ནི་ངའི་ཨ་ཕ་མིན། ང་ལ་ཨ་ཕ་ཟེར་བ་ཡང་མེད་ལ། དགོས་ཀྱང་མི་དགོས”(3)ལྷ་སྐྱིད་ཀྱི་ནན་ཏན་གྱི་ཕྱིར་ལན་དེས་མོར་རང་གི་ཨ་ཕར་སྙིང་ནས་སྡང་ཞིང་ཁོང་ཁྲོ་ལངས་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ། ཡིན་ནའང་། བཙུན་མས་མོར་གལ་སྲིད་ཚེ་རིང་ལེན་དུ་ཡོང་ན་ཕྱིར་འགྲོ་མིན་དྲིས་པར། མོས་ཁ་རོག་གེར་ཅང་མི་སྨྲ་བར་མིག་ཆུ་དབང་མེད་དུ་བཞུར་ཞིང་། སྐད་དམའ་མོས“ཁོ་ཡོང་མི་སྲིད། ཁོ་ཡོང་ཐུབ་རྒྱུ་མ་རེད”ཅེས་ལན་བཏབ་པར་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་ན། ལྷ་སྐྱིད་ཀྱིས་སྔར་བཞིན་རང་གི་མཛའ་བོ་ཚེ་རིང་ལ་ཞེ་འདང་ཟབ་མོ་ཆགས་ཡོད་པ་ཤེས་ཐུབ།
     ཡིན་ནའང་རང་ཉིད་སྔོན་གྱི་ལྷ་སྐྱིད་དེ་མིན་པར་གཞན་གྱིས་རྡོག་བརྫིས་བཏང་སོང་བས། ཚེ་རིང་ལ་ཁྲེལ་མེད་བཟོས་སོང་སྙམ་ནས་སེམས་སུ་འགྱོད་པ་དང་ངོ་ཚ། ཡིད་ཆད་སོགས་ཀྱིས་མནར་ཞིང་འགལ་འདུའི་ཁྲོད་ལུས་ཡོད། མི་སྣའི་ནང་སེམས་ཀྱི་དེ་ལྟ་བུའི་འགལ་འདུ་དེ་སྒྲུང་གཏམ་ཧྲིལ་བོར་ཁྱབ་ཡོད། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་མཇུག་ཏུ་ཚེ་རིང་ལྷ་སྐྱིད་ལེན་དུ་སོང་མོད། ཡིན་ནའང་། སྲ་ཞིང་མཁྲེགས་པའི་སྲོལ་ངན་དང་འདུ་ཤེས་འཛིན་སྟངས་དེས་ཁོ་གཉིས་ཀྱི་སེམས་ངོས་སུ་རྨ་ཁ་བཞག་ཡོད་ལ། ལྷག་ཏུ་ལྷ་སྐྱིད་ལ་མཚོན་ན་དེ་ནི་གཏིང་ཟབ་ལ་ནམ་ཡང་སོས་ཐབས་མེད་པའི་རྨ་ཁ་ཞིག་ཡིན།
     དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་སྒྲུང་གཏམ《སེམས་གཅོང》ཞེས་པའི་ནང་དུའང་བོད་ཀྱི་བུད་མེད་ཀྱི་གཉེན་སྒྲིག་སྐོར་རྗོད་གཞིར་གྱུར་ཡོད། བདེ་མཚོས་ཕ་མའི་ངག་ལ་ཉན་ནས་དགེ་རྒན་ཞིག་དང་གཉེན་སྒྲིག་བྱས་ཤིང་། ཕ་མའི་མིག་ནང་དུ་མོའི་བཟའ་ཟླ་ནི“ལྟོ་གོས་འཛོམས་པ། ཐབས་འཚོལ་ཟབ་པ། ཡོན་ཏན་ཆེ་བ་སོགས་ཀྱི་དགེ་མཚན་མང་ཞིང་།”(4)བློ་གཏད་ཆོག་པའི་ན་གཞོན་ཞིག་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་རྗེས་ནས་ཁྱོ་བོ་ཟི་ལིང་དུ་གསབ་སྦྱོང་ཞིག་ལ་སོང་བའི་སྐབས་དེར་བུད་མེད་ཅིག་ལ་ཐུག་ཅིང་། ཁོས་རྒྱུ་འབྲས་མེད་པར་བདེ་མཚོ་མ་བུ་གཉིས་ཀ་བསྐྱུར་ནས་གནས་གཞན་དུ་མག་པ་རུ་བུད་སོང་། བདེ་མཚོའི་སེམས་ལ་ནམ་ཡང་གསོ་བྱེད་སྨན་པའི་རྒྱལ་པོས་ཀྱང་བཅོས་སུ་མེད་པའི་གཅོང་ནད་ཆེན་པོ་ཞིག་བཟོས་སོང་།
     གཉིས། སྤྱི་ཚོགས་འཕོ་འགྱུར་དང་སྲོལ་རྒྱུན་བར་གྱི་གས་སྲུབས།
     《རྒྱུ་འབྲས་མེད་པའི་མནའ་མ》ཞེས་པའི་སྒྲུང་ཐུང་འདིའི་ནང་གཉེན་དོན་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་གླེང་ཡོད་མོད། འོན་ཀྱང་རྩོམ་པ་པོས་ཤུགས་ནས་བརྗོད་འདོད་པ་ནི་དེ་ཁོ་ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དུས་རབས་གསར་བའི་གོམ་འགྲོས་ཁྲོད། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུག་གི་གདོང་ལེན་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཏེ། སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་རབས་བར་གྱི་འགལ་འདུ་དག་གླེང་ནས། ང་ཚོས་དུས་བསྟུན་གྱིས་བྱ་དངོས་གསར་པར་སློབ་སྦྱོང་དང་དང་ལེན་བྱེད་དགོས་ཚུལ་གླེང་ཡོད།
     སྒྲུང་གཏམ་ཁྲོད་ཀྱི་ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་ནི་དུས་འགྱུར་ཆེ་བའི་ལོ་ཟླ་དེའི་ནང་སྐྱེས་ཤིང་འཚར་ལོངས་བྱུང་བའི་བོད་རིགས་བུད་མེད་དཀྱུས་མ་ཞིག་ཡིན་ལ། རྩོམ་པ་པོས་གོ་རིམ་ལྡོག་པའི་འབྲི་ཐབས་སྤྱད་ནས་ཐོག་མར་ང་ཚོར་བུ་མོ་ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་དང་ཕ་བཟོད་པ་གཉིས་བྲག་དཀར་ཆུ་ཁོལ་ལ་འགྲོ་བའི་གནས་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད། ཨ་མ་སྔ་མོ་ནས་འདས་ཟིན་པས། ཨ་ཕས་མོ་རང་སྙོར་སྐྱོང་བྱས་ཏེ་ནར་སོན། ལོ་བཅུའི་གོད་ཆག་ཁྲོད་ཨ་ཕ་བཟོད་པ་དམར་སྲུང་དམག་གིས་འདྲི་གཅོད་བྱས་ཤིང་རྡུང་རྡེག་བཏང་མཐར་རྐང་པ་རྨས། སྐབས་དེར་སྨན་བཅོས་བྱ་ཐབས་བྲལ་བས་ནད་རོ་ལུས་ཤིང་ཞ་བོར་གྱུར། ཡིད་སྐྱོ་བ་ཞིག་ལ་དུས་དེར་དམར་སྲུང་དམག་ལ་ཞུ་གཏུག་མཁན་ཁོ་རང་གི་བུ་མོ་ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་ཡིན། དམར་སྲུང་དམག་སྔ་གཞུག་ཐེངས་གཉིས་ལ་སྔོག་བཤེར་དུ་ཡོང་ཞིང་། རྗེས་མ་དེར་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་དོན་དག་ཅིག་བྱུང་། སྒྲུང་གཏམ་ནང་སྐབས་དེའི་གནས་ཚུལ་འདི་ལྟར་བྲིས་ཡོད་དེ། དམར་སྲུང་དམག་གི་མགོ་བ་དེས་རྫིག་ཉམས་སྟོན་བཞིན་བཟོད་པ་ལ“མེ་མདའ་ཞིག་སྐུང་ཡོད་པས་ནག་ཉེས་དེ་ཤོད་ཟེར”བཟོད་པས“ང་སྐྱེས་ནས་བཟུང་མེ་མདའ་ཞིག་ལག་ཏུ་བླངས་མ་མྱོང་།”ཞེས་བཟོད་པས་ཤུགས་ཅི་ཡོད་བཏོན་ནས་རང་ལ་དཀར་འདོན་བྱས། སྐབས་དེར། བུ་མོ་གཞོན་ནུ་མ་ཞིག་བཟོད་པའི་མདུན་ལ་ཡོང་བ་དང་། ཁོའི་དཔྲལ་བར་མཛུབ་ཐུར་ཅིག་བྱས་ཏེ། “བཟོད་པ་དགྲ་བོ་ཁྱོད། འུ་ཚང་གི་དཀར་ཡོལ་འཇོག་སའི་ཆ་ན་མེ་མདའ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ་ཁྱོད་ཀྱིས་བསྐུངས་པ་མིན་ནམ”(5)ཞེས་ཟེར། “ཨ”བཟོད་པ་ཧ་ལས་ཤིང་སྐྲག་མ་དངངས་ཀྱིས་བུ་མོ་དེ་ལ་བལྟས་པ་ན། ལོ་བརྒྱད་གཉིས་བཅུ་དྲུག་ལ་སོན་མ་ཐག་པའི་བུ་མོ་ཀུན་ཏུ་བཟང་ཨ་ཙི། མོས་མིག་གཉིས་ལ་ཁྲོ་བའི་མེ་ལྕེ་འབར་བཞིན་དེ་ལྟར་བཤད། ཨ་ཙི། འདི་ནི་མངོན་སུམ་ཡིན་ནམ་རྨི་ལམ་ཡིན། བཟོད་པའི་ལུས་ཀྱི་བ་སྤུ་དང་མགོ་ཡི་སྐྲ་རྣམས་དུས་གཅིག་ལ་གྱེན་དུ་ཕྱོགས་པ་དང་། ཁོང་ཁྲོ་དང་སྐྲག་སྣང་དུས་མཉམ་དུ་བྱུང་སྟེ་སྒྱིད་པའང་འདར་སིག་སིག་བྱེད་ཅིད་གདའ། “མེེད། ང་ལ་མེ་མདའ་གཏན་ནས་མེད”ཅེས་ལན་བཏབ། བུ་མོ་ཀུན་ཏུ་བཟང་མོས་དམར་སྲུང་དམག་གི་སྣེ་ཁྲིད་ནས་ཁང་བའི་ནང་སྔོག་བཤེར་བྱས་ཤིང་། ཅུང་མ་འགོར་བར་བོའུ་རྙིང་པ་ཞིག་ཁྱེར་འོང་། སྟེང་ན་ས་རྡུལ་སྟུག་པོ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྟབས་བལྟས་ཚོད་དུ་ཡུན་རིང་ཞིག་ལ་མ་རེག་པ་ཤེས་ཐུབ། དེར་འཚོགས་པའི་མི་རྣམས་རབ་ཏུ་འཁྲུགས་ཤིང་། ཀུན་ཀྱིས་བཟོད་པ་ལ་སྡང་མིག་གིས་ལྟ་བ་དང་། བསམ་ཤེས་དང་ལོ་ལོན་འགའ་ཞིག་གིས་སྐད་ཤབ་ཤུབ་ཀྱིས་ལབ་གླེང་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད་ཀྱང་། ཚིག་གཅིག་ཀྱང་ཐོས་མི་ཐུབ། “འདི་ངའི་མིན། ངོ་མ་ངའི་མིན”ཞེས་བཟོད་པའི་མིག་མཐར་མཆི་མས་ཁེངས་བཞིན་དེ་ལྟར་བཤད་ནའང་། གཞོན་ནུ་ཤུགས་ཆེན་གཉིས་ཀྱིས་ཁོའི་དཔུང་བ་ནས་འཇུས་ཏེ་ཕྱིར་ཁྲིད་སོང་ནས་གཅར་རྡུང་བྱས། བཟོད་པའི་རྐང་པ་སྐྲངས་ནས་འགུལ་མི་ཐུབ་པར་གྱུར་པ་དང་། ལུས་ཡོངས་ལ་སྔོ་ཐིག་གིས་ཁེངས་འདུག རྗེས་སུ་བཟོད་པ་ལ་དཀར་འདོན་དག་སེལ་བྱས་ཀྱང་། ཁོའི་རྐང་པ་གཡོན་པ་ནི་འཐེང་པོར་གྱུར་སོང་། འདི་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་བདེན་པའི་དཔང་བོ་རེད།(6)
     ཨ་ཕ་ཞིག་ལ་མཚོན་ནས་བཤད་ན། ཤ་ལས་ཆད་པའི་བུ་ཕྲུག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་གདོང་ལ་མཛུབ་མོ་བཙུགས་ནས་དགྲ་བོ་ཞེས་སྡིགས་མོ་བྱས་པ་འདི་ནི་འཇིག་རྟེན་འདིའི་སྐྱོ་གར་ཆེ་ཤོས་དེ་མིན་ནམ་ཅི། ལོ་ལོན་ཞིང་རྐང་པ་འཐེང་པོོ་བཟོས་པས་སེམས་ཕམ་ཡིད་ཆད་དང་སྙིང་ན་བའི་མིག་ཆུ་ལས་གཞན་ད་དུང་ཅི་ཞིག་ལུས་སམ། མི་སྣ་དེ་དག་གི་སྣང་བརྙན་གྱིས་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་འདས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་བྱུང་བའི་ཡ་ང་བའི་འདས་དོན་དག་ལ་བསམ་གཞིག་བྱེད་པའི་ཚོར་བ་ཞིག་འགོག་མེད་དུ་སྟེར་ཡོང་།
     ཀུན་ཏུ་བཟང་མོས་ཨ་ཕ་ཁྲིད་ནས་ཆུ་ཁོལ་ལ་འགྲོ་བའང་ཙག་ཙིག་གི་ཁྱིམ་ལས་ལ་གཡོལ་བ་ཙམ་ལས་ཕ་རྒན་གྱི་རྐང་པར་ཤ་ཚ་བ་མ་ཡིན། ཆུ་ཁོལ་དུ་གནས་པའི་སྐབས་སུ། ས་དེའི་མི་རྐྱང་འབྲོག་པ་བསོད་བྷེ་ངོ་ཤེས་ཤིང་། ཁོས་ཆུང་མ་མ་རྙེད་པར་ལུས་ཡོད་པས་མོས་ཨ་ཕ་ལྐོག་ཏུ་བསྐྱུར་ནས་བསོད་བྷེའི་ཆུང་མར་གྱུར། ཡིན་ནའང་། མོས་ནམ་རྒྱུན་ཨ་ནེར་གཙེས་པས་ཕན་ཚུན་མ་མཐུན་པར་མཐའ་མར་སོ་སོ་བྱས་ནས་བསྡད། བསོད་བྷེ་མི་དྲང་མོ་ཞིག་ཡིན་ལ། ཀུན་ཏུ་བཟང་མོས་ཁོ་རང་མེད་པའི་ཤུལ་དུ་སྐྱེས་པ་གཞན་དང་ལུས་འབྲེལ་བྱུང་། ཕ་རྒན་གྱིས་མོ་རང་བཙལ་ནས་སླེབས་དུས་མོས་ངོ་མི་ཤེས་ཁུལ་བྱས། རྗེས་ནས་མོས་ཚང་མ་བསྐྱུར་ནས་བུད་སོང་།
     རྩོམ་པ་པོའི་སྨྱུག་འོག་ཏུ་ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་ནི་ལོ་བཅུའི་གོད་ཆག་བརྒྱུད་ཅིང་། ཕ་མ་མི་སྙོར་བ། ལག་ལས་ཀ་མི་འཛོམས་པ། སྤྱོད་ལམ་རྩིང་བ། བཟའ་ཟླ་ལ་གཏན་ཚུགས་མེད་པ་སོགས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་བུད་མེད་ཀྱི་སྤྱོད་ལུགས་དང་འགལ་བ་ལྟག་སྤྲོད་དུ་གནས་པའི་བུད་མེད་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ལ། མོའི་སྣང་བརྙན་དེ་ལས་ང་ཚོས་སྤྱི་ཚོགས་འཕོ་འགྱུར་ཆེས་ཆེར་བྱུང་བའི་སྐབས་དེར། མཐའ་གཅིག་ཏུ་སྲོལ་རྒྱུན་ཡོད་ཚད་བཀག་ན་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཕན་འབྲས་མེད་པ་བསྟན་ཡོད།
     གསུམ། མཐར་ཕྱིན་བྱ་བཞག་གི་གདམ་ཀ
     སློབ་མཐར་ཕྱིན་དུས། གྲོང་ཁྱེར་ནས་འདུག་པའམ་ཡང་ན་གཞི་རིམ་དུ་ལོག་པའི་སྐོར་དེ་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་གླེང་གཞི་གཞན་པ་ཞིག་རེད། རྩོམ་པ་པོས་བརྗོད་གཞི་འདི་བརྒྱུད་ནས་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནད་རྙིང་དང་དངོས་ཡོད་འཚོ་བའི་ཐབས་ཟད་ཀྱི་དཀའ་ངལ་དག་མངོན་པར་བསྟན་ཡོད། 《འབྲུག་མཚོ》རུ་གོ་རིམ་ལྡོག་པའི་འབྲི་ཐབས་བཀོལ་ཞིང་། སློབ་ཆེན་མཐར་ཕྱིན་དུས། འབྲུག་མཚོ་དང་དགའ་གྲོགས་བར་གྲོང་ཁྱེར་ནས་ལས་ཀ་གཉེར་རྒྱུ་དང་གཞི་རིམ་དུ་ལོག་པའི་སྐོར་རྩོད་པ་བྱུང་བས། མཇུག་མཐར་སོ་སོའི་འདོད་པ་ལྟར་རང་རང་གི་ཡུལ་དེར་ལོག འབྲུག་མཚོ་ཞིང་གྲོང་དུ་ལོག་ནས་དགེ་རྒན་བྱས། ཞི་ལུ་གྲོང་ཁྱེར་ནས་ཚགས་པར་ཁང་གི་རྩོམ་སྒྲིག་པ་བྱས། འབྲུག་མཚོའི་ཞིབ་འབྲི་དེ་གཙོ་བོ་ཕ་རོལ་བ་བརྒྱུད་ནས་བྲིས་ཡོད། ནང་དོན་སྤྱི་ཁོག་ནི་ཞི་ལུ་འབྲུག་མཚོས་དཔེ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་སློབ་གྲྭར་རྒྱུ་ཆ་བསྡུ་ལེན་བྱེད་དུ་འགྲོ་བའི་ལམ་ཁར། འབྲུག་མཚོ་དང་ཕ་ཡུལ་གཅིག་པའི་མི་གཉིས་ལ་ཐུག་ཅིང་། ཁ་བརྡ་བྱེད་པའི་གོ་རིམ་ཁྲོད། ཡུལ་དེར་དཔལ་མོ་ཞེས་པའི་བུད་མེད་དགེ་རྒན་ཞིག་ལ་ཁྱིམ་བདག་དང་སློབ་མ་སོགས་ཀྱིས་དགའ་བསུ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པ་ཤེས། ཡིན་ནའང་ཁོས་ཐོག་མར་དཔལ་མོ་དང་འབྲུག་མཚོ་གཉིས་མི་གཅིག་ཡིན་མིན་གསལ་བོར་བཀོད་མེད་པས། འབྲི་ཐབས་དེས་ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ལ་ཁོ་གཉིས་མི་གཅིག་ཡིན་མིན་ཐད་འཆར་སྣང་མང་པོ་སྟེར་ཡོང་། མཇུག་མཐར་མི་གཅིག་ཡིན་པ་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད། ཞིང་གྲོང་གི་སློབ་གྲྭ་དེ་ནས་ཁོས་འབྲུག་མཚོ་ཐོག་དང་པོར་མཐོང་དུས་ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་མཚོན་པའི་ཐད་ལ་འདི་ལྟར་བྲིས་ཡོད་དེ། “ངས་འབྲུག་མཚོའི་གདོང་ལ་བལྟས་པ་ན། ཁོ་མོའི་གདོང་ལ་གཞོན་ཤ་ཆགས་ཤིང་དམར་མདངས་རྒྱས་པ་དང་། འཐབ་འཛིང་གི་སྤྲོ་སྣང་དང་རྒྱལ་ཁའི་ངེས་སེམས་ཀྱིས་ཁེངས་འདུག  འབྲུག་མཚོའི་གདོང་གི་གཟི་མདངས་ལས་ངས་འབྲོག་ཕྱོགས་ཀྱི་རིག་གནས་གོང་དུ་སྤེལ་བའི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་མཚར་སྡུག་གི་མདུན་ལམ་མཐོང་བྱུང་།”(7)འདི་ཡང་གཅིག་བཤད་ན་རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློ་དང་ཕུགས་འདུན་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལས་གནས་གང་དུ་བཞུགས་རུང་ནན་ཏན་སྒོས་ཧུར་ཐག་འབད་བརྩོན་བྱས་ན་མཛེས་སྡུག་གི་སང་ཉིན་ཡོད་ངེས་པ་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོས་ཁེངས་ཡོད།
     ཁོང་གི་སྒྲུང་གཏམ《བརྩེ་དུངས་ཀྱི་རྦ་རླབས》ཀྱི་ཞིབ་འབྲི་བྱེད་ཐབས་ལ་ཐུན་མིན་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཅུང་ཙམ་ལྡན་ཏེ། འཕྲིན་ཡིག་དང་ཉིན་ཐོ། དེ་མིན་རང་ཉིད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་བརྗོད་སོགས་ཀྱི་ལམ་ནས་གྲོང་ཁྱེར་ནས་འདུག་པ་དང་ཡང་ན་ཞིང་གྲོང་ལ་འགྲོ་བའི་གླེང་གཞི་སྐོར་བརྗོད་ཡོད།
      གཏམ་རྒྱུད་ཁྲོད་ཀྱི་མི་སྣ་གཙོ་བོ་གཉིས་གོང་དུ་བཀོད་པ་བཞིན་གཅིག་གྲོང་ཁྱེར་དང་གཅིག་གཞི་རིམ་དུ་ལོག  ཡིན་ནའང་། འདིའི་ནང་མི་སྣ་ཅུང་ཙམ་མང་ལ། བྱུང་རིམ་ཡང་གོང་དང་བསྡུར་ན་ཀྱག་ཀྲོག་ཆེ། ནང་དོན་སྤྱི་ཁོག་ནི་སློབ་ཆེན་སློབ་མ་དཔལ་ལྡན་སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས་ཞང་སྲིད་གཞུང་དུ་ལས་ཀ་བགོས་ཤིང་། ཁོ་རང་བསུ་བ་བྱེད་པའི་གསོལ་སྟོན་སྟེང་ཧྲུའུ་ཅི་མཁར་བྱམས་ལ་ཕོག་ཐུག་བཏང་བས་གཏམ་རྒྱུད་དེ་ནས་མགོ་བརྩམས། རྗེས་ནས་ཁོས་ཡོད་ཚད་རྟོགས་སོང་མོད། སྐབས་དེར་གོང་རིམ་ནས་མི་སྣ་མངགས་ནས་ཁོ་རང་ལེན་པར་ཐོན། བཤད་ཚུལ་ལྟར་ན་བྱ་བ་གཞན་པ་བཀོད་སྒྲིག་ཡོད་པར་བཤད་མོད། འོན་ཀྱང་ཁོའི་བྱ་བ་ཡང་སྙིང་ཅི་ཞིག་ཡིན་པ་དང་མ་འོངས་པ་ནི་ཅི་འདྲ་ཡིན་པ་སུས་ཀྱང་བློས་དཔག་དཀའ།
     མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དེ་དག་ཁྲོད། དྲུང་ཡིག་བློ་བཟང་དང་དཔལ་ལྡན་གཉིས་ལ་ཐུན་མོང་གི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོ་ལྡན་པ་དཔེར་ན། ལས་ཀར་ཞུགས་པའི་དུས་ཀྱི་སྔ་གཞུག་གི་ཁྱད་པར་མ་གཏོགས་ཁོ་གཉིས་ཀ་སློབ་མ་ཡིན། གཉིས་ཀར་རང་གི་མི་ཚེའི་ཕུགས་འདུན་མངོན་གྱུར་བྱེད་རྒྱུའི་སྤོབས་པས་ཁེངས་ཡོད། བློ་བཟང་གི་སེམས་ཤུགས་དཔལ་ལྡན་དང་བསྡུར་ན་ཅུང་ཙམ་ཉམས་ཤོར་ཡོད། དཔལ་ལྡན་སྤྱི་ཚོགས་སྟེང་ཞུགས་མ་ཐག་ཡིན་པས། མིག་ལ་མི་མངོན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་ཞུགས་དེ་དག་ལ་ཆ་རྒྱུས་ཆེན་པོ་མེད་པར་དྲང་སྐྱེས་དྲང་རྒུད་ཅིག་ཡིན། ཁོ་གཉིས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཐབས་རྡུགས་ཤིག་མིན་མོད། དཔལ་ལྡན་གྱིས་བློ་བཟང་གིས་སུ་ལའང་ཕོག་ཐུག་མི་གཏོང་བའི་བྱ་བ་སྒྲུབ་སྟངས་དེ་མིག་ལ་མི་རན་པས་ཕན་ཚུན་ཇི་ལྟར་འགྲོགས་ཀྱང་བར་ཐག་ཅིག་ལུས་ཡོད། མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་གསར་བཞེངས་དེ་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་སྐབས་དེར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འགལ་བ་ཟབ་མོ་བརྗོད་ཡོད།

གཉིས་པ། སྣང་བརྙན་བཞེངས་སྐྲུན་ཐད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རྒྱབ་ལྗོངས་དབྱེ་ཞིབ།

     གཅིག སྲོལ་རྒྱུན་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བཀག་སྡོམ།
     བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དུས་རབས་གསར་བའི་ནང་དུ་ཞུགས་རྗེས། སྤྱི་ཚོགས་ལམ་ལུགས་དང་སྒྲིག་གཞི་སོགས་ལ་གཏིང་ནས་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞིང་། ཕྱི་ངོས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་དེ་དག་གིས་མི་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་འདུག་སྤྱོད་གསུམ་དང་རིན་ཐང་གི་ལྟ་བའི་ཐད་ལའང་ཐག་ཞོར་འབྲེང་འདྲུད་ཚུལ་གྱི་འགྱུར་བ་བྱུང་ཞིང་། རྩོམ་པ་པོར་འགྱུར་བ་དེ་དག་ལ་ངོས་ཟིན་ཟབ་མོ་ཡོད་ལ། མི་སྣའི་སྣང་བརྙན་དུ་མ་བཞེངས་ནས་དུས་རབས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དེ་དག་གི་མཇུག་འབྲས་མཚོན་ཡོད། དེའི་རྐྱེན་གྱིས་ཟུར་ཕྱོགས་གཞན་པ་ཞིག་ནས་དཔྱད་ན། ཙུལ་བྱུང་གི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་ལས་སྤྱི་ཚོགས་འཚོ་བའི་ངོས་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་མཐོང་ཐུབ། 《སད་ཀྱིས་བཅོམ་པའི་མེ་ཏོག》ཁྲོད་ཀྱི་ལྷ་སྐྱིད་དང《སེམས་གཅོང》ཁྲོད་ཀྱི་བདེ་མཚོ་སོགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་འཚོ་བའི་ཆེད་དུ་དཀའ་སྡུག་ཁྱད་དུ་བསད་ནས་མ་འོངས་པ་ལ་རེ་སྒུག་ཚད་མེད་བྱེད་ཀྱིན་ཡོད། ཡིན་ནའང་སྤྱི་ཚོགས་ཀུན་སྤྱོད་ངན་པའི་འོག་ཏུ་རང་ཉིད་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་འཚོ་བར་བརྩོན་པ་ལ་བཀག་འགོག་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་རྩོམ་པ་པོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་མི་སྣ་ཞིག་གི་སྣང་བརྙན་གསར་བཟོ་བརྒྱུད་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་འོས་འཚམ་མིན་པའི་སྣང་ཛུལ་དེ་དག་ལ་དགག་པ་བརྒྱབ་ཡོད། ཡང་ཕྱོགས་གཞན་ནས་ལྷ་སྐྱིད་དང་བདེ་མཚོ་སོགས་ལྟ་བུའི་བུད་མེད་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕུགས་འདུན་བརྩོན་ལེན་བྱེད་པའི་ཁྲོད་དུ་དམིགས་པ་ལྟར་དུ་མངོན་འགྱུར་མ་བྱུང་རུང་རྩོམ་པ་པོས་དེ་དང་དེ་ལྟ་བུའི་སྙིང་སྟོབས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་བྱས་ཡོད།
     གཉིས། སྤྱི་ཚོགས་འཕོ་འགྱུར་གྱི་རྨ་ཁ།
     རྩོམ་རིག་ལོ་རྒྱུས་སྟེང་། དུས་རབས་གང་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། སྤྱི་ཚོགས་འཕོ་འགྱུར་བྱུང་བའི་སྐབས་སུ། དུས་རབས་དེའི་སྣང་ཚུལ་མཚོན་པའི་བརྩམས་ཆོས་དུ་མ་བྱུང་ཡོད། དེ་ཡང་གཅིག་བཤད་ན་རྩོམ་རིག་རང་སྟེང་གི་འགན་ཁུར་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་ལམ་ལུགས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་དེས་མི་རྣམས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་རིན་ཐང་གི་ལྟ་བ་སོགས་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པའི་རྗེས་ཤུལ་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་བཀོད་ཡོད། དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི《རྒྱུ་འབྲས་མེད་པའི་མནའ་མ》ནི་སྤྱི་ཚོགས་འཕོ་འགྱུར་ཁྲོད་བོད་མིའི་མི་ཆོས་ཀུན་སྤྱོད་ཐད་ཀྱི་ཡིད་སྐྱོ་བའི་གནས་བབ་མཚོན་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ཡིན་ལ། ཀུན་ཏུ་བཟང་མོ་ཆུང་དུས་ནས་ཨ་མ་མེད་ལ། ཉམ་ཐག་གི་འཚོ་བ་དེ་ལོ་བཅུའི་གོད་ཆག་ཁྲོད་ལྷག་ཏུ་ཇེ་སྡུག་དང་གཏོར་བརླག་ཚབས་ཆེན་བཟོས་ཡོད། རྩོམ་པ་པོས་བཟོད་པ་ཕ་བུ་གཉིས་དང་བསོད་བྷེ་སོགས་ཀྱི་སྣང་བརྙན་གཡར་ནས་ང་ཚོར་དུས་རབས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་འོག་གི་བྱུང་དང་འབྱུང་བཞིན་པའི་དངོས་ཡོད་ཀྱི་གནད་དོན་དག་དམར་རྗེན་དུ་བཏོན་ཅིང་། སྒྲུང་གཏམ་གྱི་མཇུག་ཏུ་བསོད་བྷེས་རང་གི་ཨ་མར་འགྱོད་བཤགས་བྱས་ཤིང་རྒན་རྒོན་གཉིས་བསྐྱངས་པ་དེས། ང་ཚོར་ཡབ་མེས་གོང་མ་ནས་བརྒྱུད་པའི་མི་ཆོས་ལུགས་སྲོལ་རྣམས་གནའ་བཟང་དེང་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པའི་གལ་ཆེན་སྐོར་གླེང་ཡོད།
     གསུམ། དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་བསམ་གཞིག
     དེང་རབས་ཅན་གྱི་གཞུང་ཆེན་དུ་ཞུགས་པའི་རྗེས་ནས། བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འགྱུར་ལྡོག་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞིང་། རྩོམ་པ་པོ་ཁོ་རང་ཉིད་དེང་རབས་སློབ་གསོ་མྱངས་པའི་བོད་ཀྱི་སློབ་ཆེན་སློབ་མའི་གྲས་ཤིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས། སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས། གྲོང་ཁྱེར་ནས་འདུག་པའམ་ཕྱིར་ཞིང་གྲོང་དུ་ལོག་རྒྱུ་ནི་གདམ་ཀ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། 《འབྲུག་མཚོ》དང《བརྩེ་དུངས་ཀྱི་རྦ་རླབས》སོགས་སུ་དུས་རབས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ངར་ཁ་རྒོད་པའི་དེང་གི་དུས་འདིར། ན་གཞོན་རྣམས་ལ་ལས་གནས་ཐད་ཀྱི་མཉམ་འཇོག་དགོས་ཚུལ་དང་མི་བཅའ་ཚུལ། དེ་བཞིན་རང་ཉིད་ཀྱི་རིན་ཐང་ཇི་ལྟར་མངོན་འགྱུར་བྱས་པ་སོགས་གླེང་ནས། ས་གནས་དང་གནས་བབ་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་། རང་འགན་ཕྲག་ཏུ་བླངས་ནས་ནན་ཏན་དང་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱས་ཏེ་མི་རིགས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་དགོས་ཚུལ་བསྟན་ཡོད།

མཇུག་བྱང་།

     དོན་གྲུབ་རྒྱལ་ནི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་འགྱུར་ཁྲོད་དུས་རབས་ཀྱི་དཀྱོགས་མཚམས་ཤིག་ཏུ་འཚོ་བའི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན་པས། ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོ་ལས་ཀྱང་དུས་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་རྣམ་པ་གསལ་བོར་བསྟན་འདུག ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་བརྒྱུད་དེ་ང་ཚོས་དུས་སྐབས་དེའི་གནད་དོན་ཏེ། མི་དང་མིའི་བར་དང་གཉེན་དང་གཉེན་གྱི་བར། གོང་རིམ་དང་འོག་རིམ་བར་གྱི་འགལ་བ་སོགས་མངོན་སུམ་དུ་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་ཐུབ། ཕྱོགས་མི་འདྲ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་དག་གིས་ཁོང་གི་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་བརྗོད་བྱ་གཙོ་བོ་གྲུབ་འདུག་ལ། དེར་བརྟེན་ནས་ཁོང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མུན་ནནག་ལ་ཐེར་འདོན་བྱས་ཏེ་རང་ཅག་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནད་རྙིང་གང་ཡིན་པ་གསལ་བོར་བསྟན་འདུག  མི་རྣམས་ལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་རྟོགས་སུ་འཇུག་འདོད་ཀྱི་རེ་འདུན་ཡང་མངོན་པར་མཚོན་འདུག དེ་ཡང་རྩོམ་པ་པོ་ཁོང་ཉིད་ཀུན་སྤྱོད་ཀྱི་ཚད་མཐོན་པོ་ཞིག་ན་འགྲེངས་ཡོད་པས། ཁོང་གི་ཕུགས་བསམ་དུ་མངོན་འདོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་དངོས་ཡོད་སྤྱི་ཚོགས་བར་དུ་བར་ཐག་ཤིན་ཏུ་རིང་བ་དང་། རང་ཉིད་ཀྱིས་འབོད་བརྡ་བཏང་བ་ལ་དེ་འབྲེལ་གྱི་འབྲས་བུ་བཟང་པོ་ཞིག་ཀྱང་མ་སྨིན་ལ། གཞན་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་ཁོང་ཉིད་ལ་མི་དགའ་བའི་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་མཁན་ཡང་གང་མང་ཞིག་བྱུང་ཙ་ན། མི་རིགས་ཀྱི་བྱ་གཞག་ལས་དོན་ལ་འབད་འབུངས་བྱེད་མཁན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཁོ་རང་ལའང་སྐྱོ་སྣང་དང་ཡིད་ཆད་ཀྱི་བསམ་བློ་ཞིག་ངང་གིས་སྐྱེས་པ་དང་། མཐའ་མཇུག་ཁོང་གི་མི་ཚེ་ཡང་རེ་ཆད་ཀྱི་སྐྱོ་སྣང་དེས་མཇུག་སྒྲིལ་བར་བྱས། དེ་ལྟར་ཤེས་རབ་ཀྱི་རྩལ་མཐོ་བའི་ན་གཞོན་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་དེ་ལྟར་འཇིག་རྟེན་འདི་དང་ཁ་བྲལ་བ་ནི་རང་ཅག་གི་ཕངས་སེམས་ཤིག་ཅི་ལ་མིན། ད་དུང་ཁོང་གི་སྒྲུང་གཏམ་དུ་ཕྱོགས་གཞན་པའི་ནང་དོན་ཡང་གང་མང་ཞིག་བཀོད་ཡོད། ཚིག་དོན་མདོར་དྲིལ་ན་ཁོང་གིས་མི་ཚེ་ཐུང་ངུ་ཞིག་གི་ནང་དུ་རང་ཅག་ལ་དུས་རབས་ཤིག་གི་སྙིང་སྟོབས་གསལ་བར་བསྟན་ཡོད་པས། དེ་ནི་ཁོང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རྟགས་ཤིག་རེད་འདོད་དོ།།
དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ།
[1]དོན་གྲུབ་རྒྱལ། 《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997
[2]ཆོས་སྐྱོང་། 《རང་གྲོལ་ཞིབ་འཇུག》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2006
[3]དགུ་རོང་སྤུན་གྲོལ། 《རང་གྲོལ་ཞིབ་འཇུག》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2011
[4]吕长发，胡金环著：《文学理论与文学批评》，科学出版社，2016年02月
[5]袁行霈著：《中国文学概论》（增订本），北京大学出版社，2010年01月
[6]李建中主编：《中国文学批评史》（第2版），武汉大学出版社，2015年08月
[7]蒋锋锋，鲁迅小说中人物形象的分析，人文社科，2010年12月，第4期
མཆན།
(1)《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ8པ། ཤོག་ངོས218པ།
(2)《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ8པ། ཤོག་ངོས242པ།
(3)《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ8པ། ཤོག་ངོས271པ།
(4)《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ8པ། ཤོག་ངོས7པ།
(5)《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ8པ། ཤོག་ངོས61པ།
(6)《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ8པ། ཤོག་ངོས63པ།
(7)《དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱི་གསུང་འབུམ》པོད་གཉིས་པ། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1997ལོའི་ཟླ8པ། ཤོག་ངོས317པ།