བོད་ཀྱི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་དུས་མཚམས་ལ་གསར་དུ་དཔྱད་པ།
རང་མོས་སྙན་ངག་དང་སྙན་ངག་གསར་བའི་ཁྱད་པར་ལས་འཕྲོས་ཏེ་བོད་
ཀྱི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་དུས་མཚམས་ལ་གསར་དུ་དཔྱད་པ།
རིན་ཆེན། （ནུབ་བྱང་མི་རིགས་སློབ་ཆེན）
ནང་དོན་གནད་བསྡུས། དཔྱད་རྩོམ་ཐུང་ངུ་འདིའི་ནང་བོད་ལ་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ནས་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཡོད་པ་བསྟན་ནས། རང་མོས་སྙན་ངག་གི་ཐོག་མའི་དུས་མཚམས་ཀྱང་སྤུ་དེ་གུང་རྒྱལ་དུས་ནས་འཇོག་དགོས་པ་གསལ་བཤད་བྱས་ཡོད་ལ། འོན་ཀྱང་། བཙན་པོའི་དུས་རབས་ཀྱི་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་ལ་དེང་གི་སྙན་ངག་གསར་བ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་སྦྱར་ན་འོས་འཚམས་མིན་པས་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུའི་སྐབས་མཁས་དབང་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་གྱིས་བརྩམས་གནང་བའི《ལང་ཚོའི་རྦབ་ཆུ》ནས་གཙོས་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་བརྩམས་ཆོས་རྣམས་ལ་ད་གཟོད་སྙན་ངག་གསར་བ་ཞེས་བརྗོད་ན་མིང་དོན་མཚུངས་པ་བརྗོད་ནས། རང་མོས་སྙན་ངག་དང་སྙན་ངག་གསར་བ་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་གཉིས་ལ་དུས་མཚམས་འཇོག་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་ ངེས་ཅན་ཡོད་པ་གླེང་ཁུལ་བྱས་ཡོད།
བརྡ་ཆད་གཙོ་བོ། གནའ་རབས་མགུར་གླུ རང་མོས་སྙན་ངག སྙན་ངག་གསར་བ། དུས་མཚམས། ཁྱད་པར།
གླེང་གཞི། དེ་ཡང་རང་ཅག་བོད་མི་རིགས་ནི་གནའ་སྔ་མོའི་དུས་ནས་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་འཚོ་ཞིང་གནས་པའི་ཁྱད་ལྡན་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་། ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆུ་རྒྱུན་རིང་མོའི་ཁྲོད་སྔོན་བྱོན་མེས་པོ་རྣམས་ཀྱིས་རང་རང་གི་བློ་གྲོས་རྩལ་ལ་བརྟེན་ནས་ངོ་མཚར་ལྡན་པའི་ཁྱད་འཕགས་ཤེས་རིག་རི་བོའི་གཏོས་དང་མཉམ་པ་གསར་སྐྲུན་གནང་བས། གཞན་མི་རིགས་ལ་ངོ་གནོང་མི་དགོས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་གཏོད་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་དུ་གནའ་རབས་རྩོམ་རིག་ནི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་སྐྱེས་མོས་ཚལ་ན་མཚར་སྡུག་རྣམ་པར་བཀྲ་བའི་མེ་ཏོག་ཆུན་པོ་ཞིག་དང་། སྔོན་བྱོན་མེས་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ཤ་ཁྲག་རུས་གསེང་ལས་མཆེད་ཅིང་མི་རིགས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྩོལ་བ་དང་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་ཐུགས་རིག་ལས་བལྟམས་པའི་རིན་བྲལ་གྱི་དགོས་འདོད་ནོར་བུ་ཉག་གཅིག་ཡིན་པས། དེ་དག་གནའ་བོའི་ཤེས་རིག་གི་བང་མཛོད་ནང་བདུད་རྩིའི་ཉིང་ཁུ་འཁྱིལ་བ་བཞིན་གཟི་བྱིན་གྱི་འོད་ཟེར་ཕྱོགས་བཅུར་འཕྲོ་བཞིན་མཆིས། གནའ་རབས་དུས་སྐབས་སུ་གངས་ལྗོངས་འཛིན་མའི་དཀྱིལ་འཁོར་ཡངས་མོར་དར་བའི་སྙན་ངག་ནི་བོད་ཀྱི་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ཡིན་ཞིང་། དེས་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་མི་རིགས་གཞན་ལ་གཞན་དྲིང་མི་འཇོག་པའི་འབུར་ཐོན་གྱི་ནུས་པ་དང་རིན་ཐང་གཞལ་བར་དཀའ་བའི་གལ་ཆེའི་གནས་བབ་བཟུང་ཡོད་ལ། ཕ་མེས་ཡང་མེས་ཚོའི་བློ་གྲོས་ཀྱི་རྣམ་དཔྱོད་སྤྱན་ལས་བལྟམས་པའི་གནའ་རབས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔག་བསམ་ལྗོན་དབང་དེར་རྩ་བ་ལྟ་བུའི་རྨང་གཞི་བཏིང་ཡོད། དེའི་ཕྱིར། བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གི་ནང་གསེས་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་འཕེལ་རིམ་དང་དེ་ནམ་དར་བའི་དུས་མཚམས་ལ་སྲེག་བཅད་བརྡར་བའི་གསེར་བཞིན་དུ་ངོས་འཛིན་དང་དཔྱད་པ་ཡང་དག་གཏོང་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་གལ་འགངས་ཆེ་བར་མཐོང་རྐྱེན། ཕྲན་གྱིས་དེའི་སྐོར་ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་ཚུལ་ཅུང་ཟད་གླེང་བར་སྤྲོ་བས། ཤེས་ཡོན་གྱི་ཕ་མཐའ་རི་བོའི་གཏོས་དང་མཉམ་ཞིང་ལྟ་མཐོང་མྱོང་གསུམ་ནམ་མཁའི་མཐའ་ལྟར་ཡངས་པའི་རྒྱ་ཆེའི་སྨྱུག་ཐོག་པ་དང་རིག་པ་སྨྲ་བའི་དྲན་དབང་རྣམས་པས་བཀའ་སློབ་སྦྲང་ཆར་བསིལ་མ་ཐན་པས་གདུང་བའི་ཁོ་བོའི་ཞིང་ས་ གཤིན་པོར་བསྩལ་རྒྱུའི་འདུན་པ་ཆེས་ཆེའོ།།
དང་བོ། བོད་ཀྱི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་དུས་མཚམས་བཤད་པ།
དེ་ཡང་རང་ཅག་བོད་མི་རིགས་ནི་མི་རིགས་གཞན་དང་འདྲ་བར་དེའི་རྩོམ་རིག་ཡོད་དོ་ཅོག་གི་འགོ་ཁུངས་དེ་སྙན་ངག་ཡིན་ལ་རྩོམ་རིག་གི་ཆེས་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་དེའང་སྙན་ངག་ཡིན། བོད་ཀྱི་གནའ་བོའི་རྩོམ་རིག་ཁྲོད་ཀྱི་སྙན་ངག་ལ་གདོད་མའི་རང་བཞིན་གྱི་སྙན་ངག་དང་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ཀྱི་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་སྙན་ངག་གཉིས་སུ་དབྱེ་ན་ཆོག་པར་འདོད་ཅིང་། དེ་གཉིས་ཀ་ནི་ཕལ་ཆེ་བ་ངག་རྩོམ་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་བརྩམས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། དབྱིན་ཇིའི་མཁས་པGeorge·Themsonགྱིས།“གདོད་མའི་དུས་མི་རྣམས་ཐུན་མོང་དུ་ངལ་རྩོལ་བྱེད་པའི་སྐབས་སུ་གོམ་སྟབས་དང་ལྡན་པའི་བྱ་བ་ལ་གྲུབ་ཆ་གཉིས་ཏེ། ལུས་ཀྱི་ གྲུབ་ཆ་དང་ངག་གི་གྲུབ་ཆའོ། དེ་ལས་སྔ་མ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ལས་བྲོ་གར་དང་ཕྱི་མ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བ་ལས་གླུ་གཞས་དང་སྙན་ངག་བྱུང་བ་རེད”ཟེར་བ་བཞིན་གདོད་མའི་མི་རྣམས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ནར་མ་སོན་ཅིང་རིག་གནས་ཆུ་ཚད་དམའ་བས། ཁོང་ཚོས་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དོན་རྐྱེན་ནམ་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར། རིག་ གནས། ལོ་རྒྱུས་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཕལ་ཆེ་བ་སྙན་ངག་ལམ་ནས་མཚོན་པར་བྱེད་ཅིང་། ཡང་གཅིག་བཤད་ན། གླུ་དང་སྙན་ངགབྲོ་གསུམ་གྱི་འགོ་ཁུངས་གཅིག་ཡིན་པས་སྐབས་དེའི་རྩོམ་རིག་གི་ནང་དོན་ཀྱང་གནད་དོན་དེ་དག་ལས་འཕྲོས་པ་ཡིན། འོན་ཀྱང་མཐར་དེ་གསུམ་པོ་སོ་སོ་རང་ཚུགས་སུ་གྱུར་བ་ཡིན་ཏེ། “རོལ་དབྱངས་ འགྱུར་ཁུག་གི་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་ཅི་ཐུབ་དང་། སྙན་ངག་གམ་གླུ་ཡང་ཚིག་དོན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་ཅི་ཐུབ་བྱས་ པས།སོ་སོའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཇེ་རིང་ནས་ཇེ་རིང་དུ་གྱུར་ཏེ་མཐར་གླུ་གར་རོལ་གསུམ་སོ་སོ་རང་ཚུགས་སུ་གྱུར་ཏོ”①ཞེས་པ་ལས་གསལ་ལོ།།
དེ་ནས་གདོད་མའི་སྙན་ངག་ལ་རིམ་བཞིན་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཞིང་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་བོད་མི་དམངས་རྨོངས་རྟུལ་ལས་གྲོལ་ཏེ་ཤེས་རིག་དུས་སྐབས་ལ་འཇུག་པའི་འགོ་གསར་པ་ཞིག་བརྩམས་པ་ཡིན་ལ། སྐབས་དེར་དར་བའི་ངག་ཐོག་རང་བཞིན་གྱི་མགུར་གླུའི（གནའ་རབས་མགུར་གླུ་ནི་བོད་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་སུ་རྗེ་བློན་རྣམས་ཀྱིས་བླངས་པའི་མགུར་ལ་བྱ་ཞིང་། དེའི་དུས་ཡུན་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་ནི་སྤུ་དེ་གུང་རྒྱལ་ནས་བོད་སིལ་བུར་ཐོར་བའི་བར་ལ་ངོས་བཟུང་བ་ཡིན།⑴）རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་དག་གིས་བོད་ཀྱི་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱི་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་གི་ཚོར་འདུ་དྲག་པོའི་བསམ་བློ་དང་བརྩེ་དུང་བརྒྱུད་སྒྲོགས་བྱེད་པའི་བསམ་པའི་དགོས་མཁོ་ངེས་གཏན་སྐོང་ཐུབ་ལ། མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་བརྩམས་ཆོས་དག་གིས་ཕྱོགས་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་སྐབས་དེའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཆབ་སྲིད། དཔལ་འབྱོར། དམག་དོན། རིག་གནས། སྐད་ཡིག གོམས་གཤིས་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་འབྲེལ་བ་ཇི་ལྟ་བུ་ཡིན་པ་རགས་ཙམ་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་ནུས།དེ་བཞིན་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྐབས་དང་འགལ་འདུ། མི་དང་མིའི་བར་གྱི་འགལ་འབྲེལ་སོགས་ཚུར་སྣང་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པས། བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་རྩོམ་རིག་ཁྲོད་ཀྱི་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་དག་ནི་གནའ་རབས་རྩོམ་རིག་གི་ལོ་རྒྱུས་བང་མཛོད་ནང་རྒྱ་ཕིབས་བཞིན་འོད་ཟེར་འཕྲོ་བའི་ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ཉག་གཅིག་ཡིན། དེས་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་བཤུལ་ལམ་རིང་མོའི་ཁྲོད་ཚད་གཞལ་དཀའ་བའི་བླ་ན་འཕགས་པའི་གོ་གནས་བཟུང་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཤུགས་རྐྱེན་ངེས་ཅན་ལྡན་པས་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆའང་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་ནུས། དེས་ན་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་དག་ལ་གཅིག་ནས་རྩོམ་རིག་གི་རིན་ཐང་ལྡན་ཡོད་ལ། གཉིས་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་ཡང་ངེས་ཅན་ལྡན་ཡོད་པས་གཞན་སེམས་ཡིད་ཀྱི་ཉ་མོ་ཁྱེད་ཀྱི་ ལྕགས་ཀྱུས་ཅིག་ཅར་དུ་བཀུག་ཐུབ་རྒྱུ་སྨྲ་མི་དགོས་སོ།།
གཞན་ཡང《སྙན་ངག་མེ་ལོང》བོད་དུ་མ་དར་གོང་ལ་བོད་རང་ལ་སྙན་ངག་གི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཤིག་མེད་ཀྱང་བོད་ཀྱི་དཔའ་མཛངས་བརྟུལ་ཕོད་ཅན་གྱི་མེས་པོ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་རང་གི་ཞགས་ཚི་ལྡན་པའི་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་དུ་མ་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ངང་བརྩམས་ནུས་པ་ཡིན་ལ། བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་རྩོམ་རིག་ཁྲོད་མ་གཞི་རང་མོས་སྙན་ངག་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་དེ་འདྲ་ཞིག་གཏན་ནས་མེད་ཀྱང་ཁོང་ཚོས་རང་སྟོབས་ཀྱིས་རྩོལ་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་བྲིས་གནང་མཛད་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་དེ་འདྲ་དངོས་སུ་བརྩམས་གནང་ཡོད་པ་ང་ཚོས་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་ཐུབ་པས། རང་མོས་སྙན་ངག་གི་དུས་མཚམས་ཀྱང་དེང་གི་ཤེས་ཡོན་ཅན་དུ་མས་ངོས་འཛིན་བྱེད་པའི་ དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་ལོ་རབས་བརྒྱད་ཅུ་དེ་ལས་བརྒལ་ནས་དེའི་གོང་གི་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་སྐབས་ནས་བོད་ལ་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཡོད་པ་ངོ་སྤྲོད་དང་གསལ་བཤད་མདོར་བསྡུས་བྱས་ན། དཔེར་ན། བོད་རྒྱལ་དགུ་བ་སྤུ་དེ་གུང་རྒྱལ་གྱི་རིང་ལ་བླངས་པའི་མགུར་ལ། “འ་བ་ཉི་ཉེ་བ་ཉིད། བྱ་རོ་རོ་ན་མདུང་གྀ་རྩེ་རང་ནིག ཡོས་རོ་རོ་ན་ལྟམ་གྱི་གོང་ར་ནིག བརླ་བརྡུངས། སྤུར་བཏབ། འོབ་དེ་མྱེད་སྤུ་དེ་མྱེད།”②ཞེས་པ་ལྟ་བུའི་མགུར་ལ་ཆ་མཚོན་ན་དཔེ་མཚོན་རངབཞིན་གྱི་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་སྟངས་སྤྱད་ཡོད།
སྐྱེ་བོ་མང་བོ་ཞིག་གིས་དེ་ནི་མགུར་གླུའི་རྩོམ་སྟངས་རྣམ་པ་ཡིན་པ་ལས་སྙན་ངག་མ་ཡིན་ཞེས་ཤོད་མཁན་ཡོད་སྲིད་ལ།མགུར་གླུ་དང་སྙན་ངག་ནི་འབྲེལ་བ་ཏིལ་འབྲུ་ཙམ་ཡང་མེད་པར་ཐ་དད་ཡིན་པར་བརློམ་མཁན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཡོད་སྲིད་མོད། འོན་ཀྱང་། གནའ་རབས་རྩོམ་རིག་དང་དེང་རབས་རྩོམ་རིག ཉེ་རབས་རྩོམ་རིག་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་མགུར་གླུ་དང་ལེགས་བཤད་སོགས་ནི་རྩོམ་རིག་གི་རྣམ་པ་ཆེ་གྲས་བཞིའི（འདིར་སྙན་ངག་དང་ལྷུག་རྩོམ། བརྩམས་སྒྲུང་དང་འཁྲབ་གཞུང་ངམ་ཟློས་གར་རྩོམ་རིག་བཅས་ལ་རྩོམ་རིག་གི་རྣམ་པ་ཆེ་གྲས་བཞིར་གོ）ནང་གི་སྙན་ངག་ནང་དུ་བསྡུས་ན་ཆོག་པར་འདོད་དེ། འཇུ་སྐལ་བཟང་མཆོག་གིས། “སྙན་ངག་ཅེས་པ་རྩོམ་ལུས་འདིར་འཇུག་ཚུལ་ལའང་ཁྱབ་ཆེ་ཆུང་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཡོད་དེ། མེ་ལོང་མའི་རང་ལུགས་ལྟར་བརྩམས་པའི་སྙན་ངག་ཁོ་ན་ལ་འཇུག་པ་དང་། མགུར། ལེགས་བཤད་དང་བཅས་པའི་སྙན་ངག་སྤྱི་ལ་འཇུག་པའོ”③ཅེས་མགུར་ནི་སྙན་ངག་གི་ཁོངས་སུ་འདུས་པ་རྟོགས་ནུས་ཤིང་། དུང་དཀར་རིན་པོ་ཆེའི་ ཞལ་སྔ་ནས་ཀྱང་།“སྙན་ངག་ཇི་ལྟར་རྩོམ་ཚུལ་གྱི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་བོད་དུ་མ་དར་གོང་དུ་བོད་རང་ ཉིད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་མཚོན་པའི་སྙན་ངག་ཡོད”ཅེས་གསུངས་ཤིང་དེའི་དཔེར་བརྗོད་དུའང་མགུར་མ་མང་དུ་ དྲངས་པ། དེ་བཞིན“གླུ་དང་། མགུར། མཆིད་ཅེས་འབྱུང་བ་འདི་ནི་བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་སྙན་ངག་གི་དཔེ་ མཚོན་ཡག་ཤོས་ཤིག་རེད”④ཅེས་པ། སྙན་ངག་གསར་བའི་ཤིང་རྟའི་སྲོལ་འབྱེད་མཁན་སྐུ་ཞབས་དོན་གྲུབ་རྒྱལ་མཆོག་གིས《མགུར་གླུའི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཁྱད་ཆོས》སོགས་སུ་མེ་ལོང་མའི་ལུགས་ལྟར་བརྩམས་པའི་སྙན་ངག་དང་མགུར་གླུ་གཉིས་ནི་དོན་དངོས་ཐོག་བོད་ཀྱི་སྙན་ངག་གི་ནང་གསེས་རྩོམ་སྟངས་མི་འདྲ་བ་རིགས་གཉིས་ཡིན་པ་བསྟན་པ་སོགས་ལས་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རིག་རྣམ་པའི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་ཤེས་ཐུབ། དེས་ན་བོད་ཀྱི་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་མགུར་དག་ཀྱང་སྙན་ངག་ཡིན་པ་བརྗོད་མི་དགོས་ལ། གོང་གི་དཔེར་བརྗོད་འདིའི་བརྗོད་བྱའི་ཐད་ནས་བཤད་ནའང་དེ་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆ་རྐྱེན་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་རྒྱབ་ལྗོངས་འོག་བྲིས་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནང་དོན་ལ་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་སྟངས་མི་གཅིག་པ་འགའ་ཞིག་ཡོད་ཀྱང་འདིར་རྒྱལ་རབས་གཡུ་ཡི་ཕྲེང་བའི་འགྲེལ་བཤད་ནང་དོན་ལྟར་བཀོད་ཡོད་དེ། “ཨ་ཁུ་བས་སྙིང་ཉེ་ཁྱེད། བྱ་རེ་རེ་ནི་མདུང་གི་རྩེ་ལ་འཛེར། ཡོས་རེ་རེ་བཞིན་ཟ་ཞིང་། ཁ་མཚར་གཏམ་རེ་གླེང་། དགྲ་བཅོམ། བང་སོ་བཞེངས། ཉེན་མེད་འཁོན་མེད”⑤ཅེས་མགུར་དོན་བཀྲལ་བ་དེ་དོན་ལ་གཞོལ་ཞིང་གནད་ལ་འཁེལ་བར་བསམས་ཤིང་། དེ་ནི་ད་བར་དངོས་སུ་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་བྱུང་བའི་བོད་ཀྱི་ཆེས་ཐོག་མའི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་དཔེ་མཚོན་རང་བཞིན་ཡིན་ཏེ། བརྗོད་བྱའི་བསྟན་དོན་ཆ་ནས་དེ་ལས་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་། མི་དང་མིའི་བར་གྱི་འགལ་འབྲེལ་སོགས་ཚུར་སྣང་དང་ལྡོག་འཕྲོ་བྱེད་ཐུབ། དེ་ཡང “བོད་ཀྱི་དུས་རབས་རིམ་བྱུང་གི་རྩོམ་ཡིག་གང་ཞིག དེ་དག་རེ་རེ་ནས་དུས་རབས་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་དབང་བའི་རྐྱེན་གྱིས། རང་རང་ནམ་བྱུང་བའི་དུས་རབས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་གསར་བར་མངོན་འདུག་པ་སྨོས་མ་འཚལ”⑥ཞེས་གསུངས་པ་བཞིན། གོང་གི་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་དེ་ལས་ཀྱང་དུས་རབས་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ཁྱད་ཆོས་མངོན་གསལ་དོད་པོ་མངོན་འདུག་ཏེ། དེ་ལས་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་གི་ཆུ་ཚད་དང་སྐད་ཆའི་སྒྲ་གདངས་ལྕི་ཡངས། དབྱངས་ཉམས་ཀྱི་མཛེས་པ། ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་ཇི་ལྟར་མཚོན་པའི་རང་བཞིན། སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ། བརྡ་སྤྲོད་དང་ཚིག་སྦྱོར་གྱི་རྣམ་པ་ཇི་འདྲ་ཞིག་ཡོད་པ་ང་ཚོའི་མིག་གི་དགའ་སྟོན་དུ་བཤམས་ཤིང་། དེ་བཞིན་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཐོག་ནས་བཤད་ན་ཡང་གོང་གི་དཔེར་བརྗོད་དེ་ལྟ་བུ་ངག་རྩོམ་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པས་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ངག་ལ་གྱེར་སླ་ཞིང་རྣ་བར་སྙན་ཞིང་འཇེབས་པའི་རང་བཞིན་ལྡན་ལ། ལུས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཚིག་ཁྱིམ་ཆ་ཡ་ཅི་རིགས་སྤེལ་བས་དབྱངས་ཀྱི་འགྱུར་ཁུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་། དེ་བཞིན་མར་དྲི་རྩམ་དྲི་བྲོ་བའི་བོད་རང་རང་གི་རྩོམ་རིག་གི་སྒྱུ་རྩལ་མཚོན་ཐབས་གཙོ་ཆེ་བ། སྐབས་བབ་ཀྱི་བརྗོད་བྱའི་ནང་དོན་གནད་ལ་འཁེལ་ཞིང་ཁ་གསལ་བའི་སྒོ་ནས་སྟོན་ནུས་ལ། དར་ཁྱབ་ཆེ་བའི་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་གཏམ་དཔེ་དང་དཔེའི་སྒྱུ་རྩལ་བཀོལ་སྤྱོད་བྱས་ཡོད་དེ། དཔེར་ན་གོང་གི་དཔེར་བརྗོད་ནང་གི་ཚིག་རྐང་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པ་གཉིས་དཔེ་བཀོལ་བའི་ཐབས་ལ་བརྟེན་ཡོད་པས་དཔེ་དོན་ཟུང་འབྲེལ་གྱི་སྒོ་ནས་བརྗོད་བྱའི་དོན་འབུར་དུ་ཐོན་པ་དང་། རྗོད་བྱེད་ཚིག་སྦྱོར་བབ་ཆགས་ཤིང་གསོན་ཉམས་ལྡན་ལ་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཞགས་ཚི་མངོན་པར་གསལ་པོ་ལྡན་པས་དེ་དག་ནི་བོད་ཀྱི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་ཆེས་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། ལྷག་པར་དུ་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་གང་འདྲ་ཞིག་ཡིན་རུང་དེར་དཔྱད་བརྗོད་དང་དབྱེ་ཞིབ། མྱོང་རོལ་བྱེད་དུས་བརྩམས་ཆོས་དེ་ངེས་པར་དུ་སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་དུས་སྐབས་སུ་བཞག་ནས། སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་དེའི་ལོ་རྒྱུས་དང་གནས་བབ། རྩོམ་པ་པོ་འཚོ་གནས་བྱེད་སའི་ཁོར་ཡུག དཔལ་འབྱོར་དང་ཆབ་སྲིད། རིག་གནས། དེ་བཞིན་སྐབས་དེའི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ ཀྱི་ཆུ་ཚད་དང་མིའི་རྩོམ་འབྲིའི་ནུས་པ། བསམ་བློའི་གོ་རྟོག་བཅས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས་དེར་དཔྱད་པ་དང་། དབྱེ་ཞིབ། མྱོང་རོལ་བྱས་ན་ཧ་ཅང་གི་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་ཞིག་ཡིན་པས། སྐབས་དེའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱེད་པ་ལས་སྤྱི་ཚོགས་དེ་དང་བྲལ་ན། གནའ་རབས་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་སྙན་ངག་ལྟ་བུར་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་དང་རྩོམ་པ་པོའི་བསམ་བློ་དང་ལྟ་བ་མཐར་ཕྱིན་པ་ཞིག་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་མི་ཐུབ་ལ། དེར་དཔྱད་བརྗོད་ཡང་དག་ཞིག་བྱེད་མི་ནུས་པ་ཡིན་པས། མྱོང་རོལ་བྱེད་པའི་སྐབས་རྩོམ་པ་པོས་བརྗོད་འདོད་པའམ་བསྟན་བྱའི་ནང་དོན་བདེ་བླག་ངང་ཀློག་པ་པོ་གང་དེས་ཤེས་རྟོགས་མི་ནུས་པ་མ་ཟད་། ཐ་ན། རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་གང་དེའི་རོ་བཅུད་ཡལ་བར་ངེས་ཤིང་རྩོམ་རིག་གི་རིན་ཐང་ཡང་བརླག་སྲིད། དེས་ན། ངེས་པར་དུ་རྩོམ་རིག་བརྩམས་ཆོས་གང་དེ་བྱུང་བའི་དུས་སྐབས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དང་གནས་བབ་སོགས་དང་ཟུང་འབྲེལ་བྱས་ནས་དེར་དཔྱད་པ་གཏོང་དགོས་རྒྱུ་ནི་ཧ་ཅང་གི་གལ་འགངས་ཆེ་བར་སེམས་པས། བོད་ཀྱི་གནའ་རབས་མགུར་གླུའི་རྣམ་པའི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་བརྩམས་ཆོས་དག་ཀྱང་རང་མོས་སྙན་ངག་ཡིན་མིན་དེང་གི་སྙན་ངག་གི་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཆུ་ཚད་དང་ཁྱད་ཆོས། དེང་དུས་སྙན་ངག་གི་རིགས་ལམ་གྱི་སྟེང་ནས་བརྡར་ཤ་བཅད་དེ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་དེ་དག་རང་མོས་སྙན་ངག་མིན་པར་སྨྲས་ན་ཧ་ཅང་གི་དགོད་བྲོ་བའི་གཏམ་དུ་ཟད་འགྲོ་བས་ཁྲོན་པའི་ནང་ནས་ནམ་མཁའི་ཁ་ཞེང་མ་གླེང་བར་སྐར་ཚོགས་དབུས་ཀྱི་ཟླ་བ་དངོས་དེ་མཚོ་ནང་གི་ཟླ་བའི་གཟུགས་བརྙན་ཞིག་ཏུ་འདོད་མི་ཉན་ལ། སྐར་ཚོགས་དབུས་ཀྱི་བསིལ་ཟེར་ཟླ་བ་དེ་ཟླ་བ་དངོས་ལ་བརྩི་རྒྱུ་ནི་ཆེས་གཙོ་ཆེ་ཞིང་། བརྩམས་ཆོས་རང་སྟེང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ལ་གཞིགས་ནས་དཔྱད་པ་གཏོང་རྒྱུ་དགོས་སུ་གཙིགས་ཆེ་བས་རང་ཉིད་ལ་མིག་མེད་པར་གཞན་གྱི་གང་ཡང་མཐོང་གི་མིན་འདུག་ཅེས་མི་སྨྲ་བར་འཚལ། དེ་བཞིན་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་མགུར་གླུ།“བཙན་པོའི་མཚན་ལ་ནི་ལྷ་ཞེས་པ། གཅེན་སློན་བཙན་དང་གཅུང་སློན་ཀོལ་གཉིས། ཁོང་གཉིས་མཚན་ལ་ནི་ལྷ་ཞེས་པ། སྲིན་བྱ་འུག་པ་དེ་རྒོད་ཀྱིས་བསད། ཚེས་པོང་ནག་སེང་གིས་ཟིང་རྗེ་བསད། རྗེ་བདེན་གྱི་ནི་འབངས་འཁོར་རྣམས་སྐྱིད། སྒ་མཛེས་པ་རྟའི་རྒྱན་ དུ་གྱུར། མི་ཡོད་སྨོན་ནི་རང་ཡང་སྐྱིད། གཡང་དཀར་ལུག་ནི་མཚེ་མ་ལ་སྐྱེས།”⑦ཞེས་པ་ལྟ་བུ་སོགས་ཕྱི་ཚུལ་ནས་བལྟས་ན་སྲོལ་རྒྱུན་སྙན་ངག་གི་རྩོམ་རིག་རྣམ་པའི་ཁོངས་སུ་གནས་ཡོད་ཀྱང་ཚིག་རྐང་རེ་རེའི་ཆ་ཡ་སྙོམས་སྟངས་དང་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ཁྱད་ཆོས་ལ་བལྟས་ན་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་ཁོངས་སུ་བཞག་ན་ཆོག་པར་འདོད་དེ། དེའི་ནང་དོན་གྱི་ཆ་ནས་ཡུལ་འཕྱིང་བ་སྟག་རྩེར་ལོག་ཐུབ་པས་ཡིད་སེམས་དགའ་བདེས་མྱོས་པའི་སེམས་ཁམས་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་ཉམས་སྣང་རྟོགས་ཐུབ། དེའི་ནང་ནས་“སྲིན་བྱ་འུག་པ་དེ་རྒོད་ཀྱིས་བསད། ཞེས་པ་དང་སྒ་མཛེས་པ་རྟའི་རྒྱན་དུ་གྱུར། གཡང་དཀར་ལུག་ནི་མཚེ་མ་ལ་སྐྱེས།”སོགས་པ་དཔེ་ཡི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་ངང་བརྗོད་དོན་ཁ་གསལ་སྟོན་ནུས་ལ་དེའི་རྩོམ་ལུགས་ཀྱང་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་སྙན་ངག་ལས་ཆེས་ཆེར་བརྒལ་ཏེ་སྐྱེ་བོའི་ནང་སེམས་ཡིད་ཀྱི་འགྱུར་བ་དང་ཚོར་འདུ་མཚོ་ཡི་རླབས་རྒྱུན་དེ་རང་མོས་ངང་མགུར་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་མཚོན་ཡོད་པས། ཚིག་རྐང་ལ་ཚད་བཀག་རང་བཞིན་མེད་ལ་ཡིག་འབྲུའི་གྲངས་ཉུང་དང་ཚིག་གི་ཆ་ཡ་སྡེབ་སྟངས་སོགས་ལ་ཚོད་འཛིན་མེད་པར་རང་མོས་ངང་གང་བདེར་སྦྱར་ཆོག་པ་ཞིག་ཡིན་པས་དེ་དག་ནི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་ཐོག་མའི་རྣམ་པ་ལོས་ཡིན། རང་མོས་སྙན་ངག་དེ་དག་གི་སྟེང་ནས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་ཚུར་སྣང་བྱེད་ལ། སྐྱེ་བོའི་དགའ་སྐྱོ་ཆགས་སྡང་གི་བསམ་པའི་བརྩེ་དུང་དང་ཚོར་འདུ་དྲག་པོ་མགུར་གྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་མཚོན་པར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། དེས་ཕྱོགས་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་སྟེང་ནས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཞབས་འདེགས་སྒྲུབ་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་ང་ཚོས་ཤེས་གསལ་རེད་ལ་ཕྱིས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལམ་བུའི་ཐོག་རྩོམ་མཁན་ལ་བསམ་བློའི་རྒྱགས་ཕྱེ་གྱ་ནོམ་པ་མཁོ་འདོན་བྱས་ཡོད་ཅིང་། སྐྱེས་པའི་མི་ལ་གཏམ་དང་བྱས་པའི་ལས་ལ་རྗེས་བཞག་ཡོད་དོ། །
ཡང་གཅིག་བཤད་ན། འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ཡོད་དོ་ཅོག་གི་འབྱུང་ཁུངས་ནི་ངལ་རྩོལ་ལ་གཏུགས་དགོས་ལ། ངལ་རྩོལ་གྱིས་རྩོམ་རིག་གསར་སྐྲུན་བྱས་པས་བོད་ཀྱི་རང་མོས་སྙན་ངག་དེ་དག་ཀྱང་གདོད་མའི་སྙན་ངག་གི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་རིམ་བཞིན་ངལ་རྩོལ་གྱི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པས་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་དུས་ཀྱི་རང་མོས་སྙན་ངག་གི་བརྩམས་ཆོས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ང་ཚོས་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་བྱུང་བ་དེ་དག་ནི་ཐོལ་བྱུང་གི་སྣང་ཚུལ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་སྐབས་དེར་དར་ཞིང་འཕེལ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱུ་དང་རྟེན་འབྲེལ་དུ་མ་ཚོགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ལ། རིན་ཐང་ངེས་ཅན་ལྡན་པས་སྤྱི་ཚོགས་
