༢༠༢༢ལོའི་དཔེ་ཀློག་ཟིན་བྲིས།

       བདག་ལ་མཚོན་ན་དཔེ་ཀློག་ནི་རང་གི་མི་ཚེ་གང་པོའི་ཚོགས་བསགས་དང་བསོད་ནམས་ཀྱི་བགོ་སྐལ་ཉག་ཅིག་ཏུ་རྩི་བཞིན་ཡོད། གཤམ་དུ་གསལ་བ་ནི་ཁོ་བོས2022ལོར་བཀླགས་པའི་དཔེ་དེབ་སུམ་ཅུ་ལྷག་གི་ནང་ནས་ཅུང་གཙོ་ཤོས་སུ་གྱུར་པ་སྐོར་ཞིག་འདེམས་བཀོད་བྱས་པ་ཡིན། མི་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། དཔེ་ཀློག་ནི་རང་ཉིད་ཀྱི་རིན་ཐང་འཚོལ་སྙེག་བྱེད་པའི་གོ་རིམ་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན་པར་འདོད་པས། ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་དཔེ་ཀློག་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །
 ༡ «ཆུ་ཆེན་ཟིན་ཐོ» ཤོག་ངོས280བྱོན། ལི་ཤིན་ཧེང་གིས་བརྩམས།(ཆིང་རྒྱལ་རབས)དབལ་ཤུལ་བློ་བཟང་བསྟན་འཛིན་གྱིས་བསྒྱུར། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2021ལོའི་པར་མ།
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས] དེབ་འདིའི་མ་ཕྱི་ཐོག་མ་ནི་སྤྱི་ལོ1790ལོར་པར་སྐྲུན་བྱས་པ་ཞིག་རེད། དེབ་འདིའི་རྩོམ་པ་པོ་ལི་ཤིན་ཧེང་ནི་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཆན་ལུང་སྲིད་ལོའི་སྐབས་སུ་ཆུ་ཆེན་གྱི་གཞུང་དཔོན་རབས་བཞི་པ་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་སྔ་རྗེས་སུ་ཆུ་ཆེན་དུ་ལོ་ལྔ་ཙམ་ལ་འཚོ་བ་རོལ་ཞིང་། ལས་གནས་ཐོག་ཏུ་ཆུ་ཆེན་དང་བཙན་ལྷའི་མྱོང་ཚོར་དང་མཐོང་ཐོས་གཞིར་བཟུང་། ཕྱི་ནས་ཡོང་མཁན་ཞིག་གི་མཐོང་རྒྱ་ལས་སྐབས་དེའི་ཆུ་ཆེན་དང་། བཙན་ལྷ། དེར་མ་ཟད་རོང་བྲག་སོགས་རྒྱལ་མོ་ཚ་བ་རོང་གི་ཡུལ་སྡེ་དག་གི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་བརྗོད་ཡོད་ཅིང་། སྐབས་དེའི་ཆུ་ཆེན་དམག་འཁྲུག་གི་ལོ་རྒྱུས་རེ་འགའ་དངོས་སུ་ཡིག་ངོར་ཕབ་ཡོད།དེབ་འདི་དེབ་དང་པོ་དང་དེབ་གཉིས་པ། དེབ་གསུམ་པ་ཞེས་དེབ་དྲུག་གི་ཚན་པར་དགར་ཡོད། དེབ་འདིའི་མགོ་བརྗོད་ལ་གནམ་བསྐོས་གོང་མར་གུས་འདུད་ཞུ་ཆེད་དུ«ཆུ་ཆེན་དང་བཙན་ལྷའི་རྡོ་རིང་ཐོག་ཁེབས་ཅན»དང«རྒྱལ་རོང་ཞོད་འཇགས་ཀྱི་རྡོ་རིང་མདོ་བུ་ཞེས་བྱ་བ།» «རྒྱལ་རོང་ཞོད་འཇགས་ཀྱི་རྡོ་རིང་བཀར་ངེས་ཞེས་བྱ་བ།» «རྒྱལ་རོང་ཞོད་འཇགས་ཀྱི་རྡོ་རིང་མེ་ནོ་ཞེས་བྱ་བ»བཅས་གོང་མའི་རྡོ་རིང་ཡི་གེ་བཞི་དང་། གོང་མས་རི་ཀླུང་ལ་མཆོད་འབུལ་གསོལ་ཡིག་ངོ་བཤུས་ཡི་གེ་སོགས་བཀོད་ཡོད།
༢ «ཟ་འཕྲུག» ཤོག་ངོས120བྱོན། སྐྱབས་ཆེན་བདེ་གྲོལ་གྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2021ལོའི་པར་མ།
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] འདི་ནི“སྨིན་དྲུག”བོད་ཀྱི་ན་གཞོན་གསར་རྩོམ་དཔེ་ཚོགས་སུ་བསྡུས་པའི་སྒྲུང་འབྲིང་ཞིག་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་འབྲི་ཐབས་གསུམ་པ“ང”ཡི་མཐོང་སྣེ་སྤྱད་དེ་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་གཞུང་བསྲིངས་འདུག མི་སྣ་ང་ནི་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ལམ་ལྷོངས་མ་བྱུང་བའི་རི་མོ་མཁན་ཞིག་སྟེ། ལས་ཁུངས་སུ་བྱ་བ་བསྒྲུབས་པ་དང་། ལས་ཁུངས་ནས་རྒྱང་ཕུད་དུ་བཏང་བ། གླ་འཁོར་བསྐོར་བ། རོལ་དབྱངས་བརྩམས་པ། སྨན་ཁང་དུ་བསྡད་པ་སོགས་མི་ཚེའི་ཀྱག་ཀྱོག་རིང་པོ་ཞིག་བརྒྱུད་མྱོང་ཡོད་ལ། ལྷག་པར་དུ་འཛོམས་སྐྱིད་དང་དབྱངས་ཅན་པད་མ་སོགས་མི་སྣ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་སྣ་ཚོགས་རྐྱ་འཐབ་ནས་གྲུབ་ཡོད། དེ་བས་ཀྱང་སྒྲུང་གཏམ་གྱི་མི་སྣ་གཙོ་བོར་རང་ངོས་ཀྱི་ལན་ཆགས་ཤིག་ཡོད་པ་ནི་གནས་ངེས་མེད་དུ་དུས་གང་རུང་ལ་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་གང་རུང་ཞིག་ལ་ཚོད་ཚོད་དུ“ཟ་འཕྲུག”ཅིག་ལངས་རྒྱུ་ཡོད་པ་དེ་རེད། དེབ་འདིའི་མགོ་བརྗོད་དུ་རྩོམ་རིག་སྨྲ་བ་སྐུ་ཞབས་ལྡོང་བུ་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པ་ལྟར“‘ཟ་འཕྲུག’དེ་ནི་བྷེ་ཁེད་ཀྱི་ཟློས་གར་གྲགས་ཅན«གོ་ཌོད་ལ་སྒུག་པ»ཞེས་པའི་ནང་གི་སྐད་ཆ་ཐོག་མ‘ཐབས་ཤེས་གང་ཡང་མི་འདུག’ཅེས་པ་ལྟ་བུ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་རྩོམ་པ་པོས‘ཟ་འཕྲུག’གི་སྐོར་ལ་བྱུང་རིམ་གྱི་མཚམས་རེ་གཉིས་སུ་གླེང་སློང་དང་འགྲེལ་བཤད་ཐན་ཐུན་རེ་བྱས་ཡོད་པ་ལས། དེའི་ངང་ཚུལ་དང་། གནས་སྟངས། འགྱུར་བ། དེས་མིའི་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀ་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་སྐོར་ལ་བརྗོད་པ་མང་པོ་དང་གཏིང་ཟབ་པ་ཞིག་སྤེལ་མེད་ལ། དངོས་ཡོད་ལས་བརྒལ་ཞིང་མཚོན་རྟགས་རང་བཞིན་ལྡན་པ་དེ་ལ་དངོས་ཡོད་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཞིབ་འབྲི་དང་རྗོད་དོན་སྔོག་འདོན་བྱས་མེད་པ་དེས།‘ཟ་འཕྲུག’གི་བརྗོད་གཞིའི་སྐོར་ལ་རྩོམ་པ་པོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་ལེ་ལོ་སྒྱིད་ལུག་གི་བརྟུལ་ཞུགས་ཤིག་བཟུང་འདུག”ཅེས་སྨྲ་བར་བྱེད་དོ།།
༣ «མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་ཆེས་རིང་བའི་མཚན་མོ།» ཤོག་ངོས126བྱོན། སྒོ་མེ་ཚེ་རིང་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་བརྩམས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2021ལོའི་པར་མ།
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] འདི་ནི“སྨིན་དྲུག”བོད་ཀྱི་ན་གཞོན་དཔེ་ཚོགས་སུ་བསྡུས་པའི་སྒྲུང་འབྲིང་ཞིག་ཡིན། སྒྲུང་གཏམ་འདིས“ང”མཚོ་མོའི་གྲོ་ཞིང་ཁའི་བརྩེ་དུང་གི་གཏམ་རྒྱུད་ལས་འཕྲོས་ཏེ། མཚོ་མོ་རང་ལོ་བཅུ་བདུན་སྟེང་གནས་ལ་འགྲོ་དགོས་བྱུང་བ་དང“ང”ཡིས་སློབ་ཆེན་དུ་རྒྱུགས་འཕྲོད་སོང་། དེ་ནས་བཟུང་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་བའི་སྐུད་སྣེ་ཆད་པར་གྱུར། ང་ཡིས་མཐོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་གྲོང་རྡལ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཏུ་བཅར་འདྲི་བྱེད་སྐབས་ཁོས་བླངས་པའི་པར་རིས་ཤིག་ལས་མཚོ་མོ་ངོ་ཤེས་ཤིང་། གྲོགས་པོ་བརྒྱུད་དེ་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་མཚོ་མོ་རྙེད་པར་མ་ཟད། ནམ་གང་པོར་ཁོ་གཉིས་ཀྱིས་འདས་དོན་རྗེས་དྲན་དང་། ལྷག་པར་དུ་མཚོ་མོའི་མི་ཚེ་ཡི་སྐྱོ་གར་རིང་མོ་ཕྱིར་དྲན་ཐེངས་ཤིག་བྱས། མཚོ་མོའི་དེང་ཐོག་གི་ཁྱོ་ག་ནི་བརྩེ་དུང་ལྡན་ལ་ལས་ལ་བརྩོན་པའི་ཁྱོ་ག་ཡ་རབས་ཤིག་ཡིན། ཐེངས་ཤིག་ཁ་བ་བབས་ཡོད་པར་སྣང་དོགས་ཙམ་ཡང་མ་བྱས་པར་རྡོ་སོལ་འདྲུད་དུ་སོང་བས་འཁོར་བགེག་གིས་ཚེ་ལས་འདས། ཁྱོ་ག་གཉིས་པ་རྡོ་རྗེ་ནི་མི་དྲང་མོ་མདའ་འདྲ་བ་ཞིག་ཡིན་ཡང་། སྒྱུག་མོ་དང་གཏན་ནས་མཐུན་པོ་མ་ཡོང་བའི་ཁར་སྒྱུག་མོ་ཁོང་ཁྲོ་ངང་ཚེ་ལས་འདས་རྗེས། དེ་ཚང་གི་མྱི་ཁ་མ་བཟོད་པར་གཉེན་འཐོར་བྱས། ཁྱོ་ག་གསུམ་པ་དེའི་མིང་ལ་ཀླུ་བྷ་ཟེར། ཀླུ་བྷས་དང་ཐོག་གྲོང་རྡལ་དུ་ཁང་བ་གྱན་གཉིས་གླས་ཏེ་སྟེགས་གྲུག་ཁང་ཞིག་གཉེར། ཡོང་སྒོ་ཡང་ཧ་ཅང་བཟང་། དེའི་འཕྲོར་ཁོས“ཉིའུ་ཐིག”ཅིག་ཉོ་རྒྱུ་ཟེར་ནས་ཉོས་ཤིང་། དེ་ནས་བཟུང་ཡར་མར་ལ་རྒྱུགས་རྒྱུ་ཇེ་མང་དུ་སོང་བ་དང་། ཡུལ་ལ་ལོག་རྒྱུ་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་། སྐད་འཕྲིན་བརྒྱུད་དེ་ས་འདིའི་ཚོང་བ་ཆེན་པོ་གསེར་སོའི་ཆུང་མ་པད་མཚོ་ངོ་ཤེས་སུ་གྱུར། ཉིན་ཞིག་པད་མཚོ་དང་ཁོ་གཉིས་ས་འདིའི་མགྲོན་ཁང་རྩེ་གྲས་མཱ་ཀྱ་མགྲོན་ཁང་དུ་དགའ་བདེར་རོལ་དུས་གསེར་སོས་མི་མང་པོ་ཁྲིད་ཡོང་སྟེ་ཀླུ་བྷར་གཅར་རྡུང་བྱས་ཏེ་འགུལ་མེད་དུ་བཏང་བ་དང་། གསེར་སོས་ཁེ་གྲི་ཞིག་ཁྱེར་ཡོང་ནས་ཀླུ་བྷའི་ཕོ་མཚན་སག་གེར་གཏུབས། ཕོ་མཚན་བཅད་ཤུལ་དུ་ཁྲག་མང་པོ་བཞུར་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ཚེ་ལས་འདས། ཡུགས་མོར་ཐེངས་གསུམ་པར་གྱུར་རྗེས་སྡེ་བ་འདིའི་ཀྲི་པུའུ་ཧྲུའུ་ཅི་དང་གྲོང་རྡལ་སྲིད་གཞུང་གིས་མོ་རང་སྤྱི་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་ལས་རྐང་ནང་བཞག་སྟེ་ཁོར་སྲུང་བའི་ལས་ཀ་འདི་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་རེད།
༤ གངས་དབང་གི་མུ་འབྲེལ་རིག་གནས་ལྷུག་རྩོམ་དེབ་དང་པོ། «རང་ཡུལ་རང་གིས་བསྐོར་བའི་སྐྱིད་སྡུག» ཤོག་ངོས263བྱོན། གངས་དབང་གིས་བརྩམས། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2021ལོའི་པར་མ།
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] དེབ་འདིའི་ནང་དུ་བསྡོམས་པས་ཡུལ་སྐོར་ཟིན་ཐོ་ཁག་བཅུ་བདུན་བསྡུས་འདུག རྩོམ་པ་པོས་ཟིན་ཐོ་འདི་དག་རིག་གནས་མིའི་རིག་པའི་མཐོང་སྣེ་སྤྱད་དེ་བྲིས་པས། སྤྱིར་བཏང་གི་ཟིན་བྲིས་ཙམ་ལས་བརྒལ་ཏེ། རིག་གནས་ཤིག་དང་ལོ་རྒྱུས་ཤིག ཡང་ན་རང་གི་མྱོང་བ་དང་ཚོར་བ་དེ། འདུ་ཤེས་ཤིག་དང་འགན་འཁྲི་ཞིག་གི་ངོས་ནས་མངོན་པར་བསྟར་བས་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རིན་ཐང་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ལ་སླེབས་འདུག་ཅེས་སྨྲས་ཀྱང་དོན་མེད་ཀྱི་འུད་བསྟོད་ཙམ་མ་ཡིན། རིག་གནས་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ཡོད་པའི་ལྷུག་རྩོམ་འདི་དག་གིས་ཁྱོད་ལ་རི་ཆུའི་རིག་གནས་ཤིག་དང་། རིག་གནས་དེ་དག་གི་བདག་པོ་ཡིན་པའི་མི་རབས་མང་པོ་ཞིག་གི་སྐྱིད་སྡུག་གི་ལོ་ཟླ་གསེད་འགྲོལ་བྱས་འདུག རྩོམ་པོ་པོའི་སྨྱུག་ཁ་བསྐོར་སྟངས་དང་སྐད་ཆ་བཤད་སྟངས། ཡང་ན། མིང་དང་མིང་གི་བར་དང་། ཚིག་དང་ཚིག་གི་བར་ནས་དེབ་འདིའི་དགེ་མཚན་དུ་བརྩི་རིགས་པའི་ནང་སེམས་ཀྱི་རོལ་དབྱངས་སྙན་མོ་དེས་ཁྱོད་ལ་འཇིག་རྟེན་མཆོད་བསྟོད་ཀྱི་གོ་བརྡ་གཞན་ཞིག་སྤྲོད་ངེས། ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། དེབ་འདིའི་ནང་དུ་ས་གནས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱུ་ཆ་མང་པོ་ཞིག་ཕྲེང་བར་སྤེལ་ཡོད་ལ། རྩོམ་རིག་པ་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། དེབ་འདིའི་ནང་ཚོར་བས་ཟིན་པའི་ཡི་གེ་མང་པོ་ཞིག་གིས་རང་གི་འདོད་པ་ལྟར་གྱི་སྐད་ཆ་ཞིག་བཤད་བཞིན་ཁྱོད་ཀྱི་སེམས་ལ་ལག་སྙོབ་བྱེད་ཀྱིན་འདུག
༥ «ཅ་ཅོ་དང་ཁོང་ཁྲོ།» ཤོག་ངོས593བྱོན། [ཨ་མེ་རི་ཁ]ཝེ་ལམ·ཧྥོ་ཁུ་ནཱ་ཡིས་བརྩམས། ཆོས་སྐྱོང་གིས་རྒྱ་ཡིག་ལས་བསྒྱུར། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2020ལོའི་པར་མ།
[ནང་དོན་གནད་བསྡུས།] སྒྲུང་རིང་འདིའི་ནང་དུ་ཅེ་ཧྥུ་སུང་གྲོང་རྡལ་དུ་གཞིས་ཆགས་པའི་ཁང་ཕུ་སུང་ཁྱིམ་རྒྱུད་ཀྱི་དར་རྒུད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བྲིས་ཡོད། སྒྲུང་གཏམ་འདིར་མི་སྣ་རིགས་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་མཆིས་པ་ལས། གཙོ་བོའི་ཡང་གཙོ་བོར་གྱུར་པ་ནི་སྐུ་ཞབས་ཁང་ཕུ་སུང་དང་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླ་ལྕམ་མོ་ཁང་ཕུ་སུང་། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་བུ་ཆེ་བ་ཁོན་ཏིང་དང་འབྲིང་བ་ཅེ་སུང་། ཆུང་བ་པན་ཅི། བུ་མོ་ཁའེ་ཏི། ཁའེ་ཏི་ཡི་ནལ་ཕྲུག་ཁོན་ཏིང་ཆུང་བ། གཡོག་མོ་ཏི་ཨར་ཞུ་སོགས་ཀྱིས་གྲུབ་ལ། སྒྲུང་གཏམ་འདི་ཞར་བྱུང་ཞིག་དང་བཅས་ས་བཅད་ལྔ་རུ་དབྱེ་ཡོད། ས་བཅད་དང་པོ1928ལོའི་ཟླ4པའི་ཚེས7ཉིན་ཞེས་པ་འདི་ནི་པན་ཅི་མེན་ནམ་པན་ཅི་ཡིས་བཤད་པར་གཏོགས་ལ། 1910ལོའི་ཟླ6པའི་ཚེས2ཉིན་ཞེས་པའི་ས་བཅད་འདི་ནི་ཁོན་ཏིང་གི་ཕྱིར་དྲན་དུ་གཏོགས། 1928ལོའི་ཟླ4བའི་ཚེས6ཉིན་ཞེས་པའི་ས་བཅད་འདི་ནི་ཅེ་སུང་གི་ཕྱིར་དྲན་དུ་གཏོགས། 1928ལོའི་ཟླ4བའི་ཚེས8ཉིན་ཞེས་པའི་ས་བཅད་འདི་ནི་ཏི་ཨར་ཞུ་ཡི་ཕྱིར་དྲན་དུ་གཏོགས། ཞར་བྱུང་གི་ས་བཅད་འདི་ནི་ཕྱིས་སུ་ཁ་སྣོན་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། སྒྲུང་གཏམ་འདིར་འཇུག་པའི་ལྡེ་མིག་ལྟ་བུ་ཡིན་ཞེས་དཔྱད་བརྗོད་པ་འགའ་རེས་གླེང་བར་བྱེད། སྒྲུང་གཏམ་འདི་ཀློག་སྐབས་ཞར་བྱུང་སྔོན་དང་། དེ་ནས་ས་བཅད་གསུམ་པ་དང་བཞི་བ། དེའི་འཕྲོར་ས་བཅད་དང་པོ་དང་གཉིས་པ་བཅས་ལུགས་ལྡོག་ཏུ་བཀླགས་ཚེ་གོ་དོན་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་པར་ཕན་སླབས་ཆེ་ཞེས་གླེང་། སྒྲུང་གཏམ་ཧྲིལ་པོའི་ཆ་ནས་མི་སྣའི་འབྲེལ་བ་དང་བྱུང་རིམ་ཅུང་རྙོག་འཛིང་ཆེ་ལ། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་དང་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་སྔོན་ཆད་ཁུལ་དཔོན་གཅིག་དང་དམག་དཔོན་གཅིག་འཁྲུངས་མྱོང་བར་མ་ཟད། ས་ཁོངས་ཆེ་ཞིང་གཡོག་པོ་གྲངས་ཀྱིས་མི་ཟིན་པའི་མངའ་བདག་ཆེན་པོ་ཁང་ཕུ་སུང་གི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དེ་རྒུད་པ་ནས་རྒུད་པའི་གཡང་དུ་ལྷུང་ཞིང་། མཐར་སྤྱི་ལོ1912ལོར་ཁྱིམ་རྒྱུད་དེའི་མཐའ་མཇུག་གི་བདག་པོ་སྟེ། སྐུ་ཞབས་ཁང་ཕུ་སུང་ཁོང་ཉིད་མི་འདོད་ནད་ཀྱིས་ཚེ་ཡི་འཕེན་པ་རྫོགས་པ་བཅས་ཀྱིས་གཏམ་རྒྱུད་མཇུག་བསྡུས་སོ། །