བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་སྒྱུ་རྩལ་པ་གྲགས་ཅན་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས།

　
རོལ་མོ་བ་རྣམ་རྒྱལ་ལགས།(སྤྱི་ལོ1884ནས་སྤྱི་ལོ1942བར་འཚོ་གཞེས་གནང་།)

　　དགེ་རྒན་རྣམ་རྒྱལ་ལགས་ནི་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་དུས་འགོར་བོད་ཀྱི་དམངས་ཁྲོད་རིག་རྩལ་ལ་མཆོག་ཏུ་མཁས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཙམ་དུ་མ་ཟད།  ཕྲན་རང་གི་རོལ་མོའི་དགེ་རྒན་ཡིན་སྟབས།  སྤྱི་ལོ1980ལོར་ཕྲན་ནས་དྲན་གསོ་ཞུ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཁོང་གི་བྱས་རྗེས་མདོར་བསྡུས་དང་བཅས 《མང་ཚོགས་རིག་གནས》ཞེས་པའི་དུས་དེབ་ཐོག་བཀོད་ཡོད་ཀྱང་།  གོང་གསལ་ལས་ཁུངས་མཁོ་བསྡུ་བྱས་པའམ་ཟླ་སྒྲིལ་གང་ཡིན་དུས་དེབ་དེ་གྲས་དེང་སང་བཙལ་རྙེད་དཀའ་སྟབས། རིག་རྩལ་ཆེད་ལས་ཞིབ་འཇུག་པའི་ནང་དགེ་རྒན་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་འཚོལ་ཞིབ་བཅར་འདྲི་གནང་མཁན་ཡང་མང་པོ་འདུག་པས།  ཁོང་གི་ལོ་རྒྱུས་མཁྱེན་འདོད་ཡོད་པ་ནི་གོར་མ་ཆག་ལ། མཁྱེན་ཡང་དགོས་ངེས་ལ་བརྟེན་ད་ལམ་ངོས་ནས་དགེ་རྒན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་སྔར་བས་རྒྱས་ཙམ་ཞིག་གང་དྲན་བྲིས་པ་ཡིན།  
　　དགེ་རྒན་རྣམ་རྒྱལ་ཐོག་མར་དྭགས་པོ་གླང་ཞེས་པར་སྤྱི་ལོ1884ལོར་ཤིང་མཁན་དབུལ་པོ་ཞིག་གི་ཁྱིམ་ཚང་དུ་སྐྱེས་པ་དང་།  ཕ་མ་གཉིས་ཉིན་ལྟར་ནགས་ཁྲོད་དུ་ཤིང་གཅོད་པར་བསྐྱོད་དགོས་སྟབས།  སྐྱེས་ནས་ཟླ་ཤས་ལས་མ་སོང་བའི་ཕྲུ་གུ་དེ་ཤིང་གཅོད་སར་འཁྱེར་ནས་ཆུ་འགྲམ་དུ་བསྙལ་བཞག་པ་དང་།  ཁོང་གཉིས་ནགས་ཁྲོད་དུ་ཤིང་བཅད་དེ་ཚུར་ཡོང་སྐབས་ཕྲུ་གུའི་མིག་རིལ་གཉིས་ཀ་བྱ་ཁྭ་ཏས་བཏོན་ནས་ཁྲག་རལ་ཛར་རེ་བར་དྲན་མེད་དུ་བརྒྱལ་བསྡད་ཡོད་པ་མཐོང་འཕྲལ།  ཕ་མ་གཉིས་ཀ་ཧང་སངས་ཧོན་ཐོར་ནས་ཅི་བྱ་གཏོལ་མེད་ཀྱི་གནས་སུ་གྱར་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་བཟོད་གླགས་བྲལ་ཀྱང་བྱ་ཐབས་དབེན།  གཞི་རྐང་ཕ་མ་གཉིས་ལོ་ན་གང་འཚམ་དུ་སླེབས་ཟིན་ནས་ཕྲུ་གུ་བུ་གཅིག་པོ་དེ་རང་ལས་མ་བྱུང་བས་རྒྱུན་དུ་ཁོག་ནང་གི་སྙིང་དང་འདྲ་བར་གཅེས་སྐྱོང་བྱེད་བཞིན་པའི་མུར་ད་ཆ་ཕྲུ་གུའི་གནས་བབས་དེ་ལྟ་བུར་གྱུར་བ་ནི་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཞིག་ལགས། 
 འོན་ཀྱང་ལས་མ་བྱས་པ་དང་མ་འཕྲད་པ། བྱས་པ་ཆུད་མི་ཟ་བ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ལས་འབྲས་ལ་ཡིད་གཏོད་པ་ལས་བྱ་ཐབས་བྲལ།   སྐབས་དེར་སྨན་བཅོས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཞན་ཡང་ཡུལ་ཐབས་ལ་བརྟེན་ནས་སྨན་བཅོས་བྱས་ཏེ་རྨ་ཁ་རིམ་བཞིན་དྲག་སྐྱེད་དང་བཅས་འཚར་ལོངས་བྱུང་ཡང་ཕྲུ་གུའི་མིག་རིལ་གཉིས་ཀ་མེད་པས་མི་ཚེ་མུན་ནག་ཏུ་གྱུར་པ་དང་། སྐབས་དེར་དྭགས་པོའི་ཁུལ་དུ་སྒྲ་སྙན་དར་ཁྱབ་ཡོད་པས་ཁོང་གི་ཕ་དང་ཨ་ཁུ་གཉིས་ཀས་སྒྲ་སྙན་དཀྲོལ་གཏོང་ཤེས་སྟབས་རྣམ་རྒྱལ་ཆུང་དུས་ནས་སྒྲ་སྙན་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་པའི་མུར་འོས་འཚམས་ཤེས་རྗེས་དྭགས་པོ་ཀོ་སར་ཕ་མ་གཉིས་ནས་ཞོགས་པ་ཆུ་འགྲམ་དུ་བསྐྱལ་ཏེ་འགྲུལ་བཞུད་མི་སྣར་སློང་རྒྱག་ཏུ་བཅུག་པ་དང་དགོང་དྲོ་ནང་ལ་བསུ་ལེན་བྱེད།  ཁོང་ལོ་ན་བཅུ་གྲངས་ཙམ་ལ་སླེབས་དུས་ཕ་མ་གཉིས་ཀ་རིམ་བཞིན་འདས་གྲོངས་སོང་ནས་ཨ་ཁུས་གསོ་ཉར་བྱས་ཏེ་གོང་ལྟར་ཀོ་སར་སྒྲ་སྙན་གཏོང་བཞིན་བསྡད།    
　　ཉིན་ཞིག་ལྷ་ས་ནས་ཡོང་བའི་འགྲུལ་པ་ཞིག་གིས་ཁྱོད་སྒྲ་སྙན་མཁས་པོ་འདུག་ཀྱང་འདིར་ཉིན་ལྟར་འགྲུལ་བཞུད་མེད་སྟབས་དཀའ་ངལ་ཡོང་ངེས་པས་དེ་བས་ལྷ་སར་ཡོང་ན་ལྟོ་ཚེ་འཁྱོལ་ངེས་ཡོང་བ་འདུག་ཅེས་བཤད་སྟབས་རྣམ་རྒྱལ་གྱི་སེམས་ལ་ལྷ་སར་འགྲོ་ཨེ་ཐུབ་ཀྱི་འདུན་པ་འཆར། ཡང་ཉིན་ཞིག་དགེ་སེམས་ཅན་གྱི་འགྲུལ་པ་ཞིག་གིས་ཁྱོད་རང་སྒྲ་སྙན་མཁས་པོ་འདུག་ཀྱང་མིག་རིལ་གཉིས་ཀ་མེད་པ་འདི་འདྲ་གང་འདྲ་བྱས་སོང་ངམ་ཞེས་དྲིས་པའི་ཚེ་རྣམ་རྒྱལ་གྱིས་ལོ་རྒྱུས་ཞིབ་ཕྲ་བཤད་པས། མི་དེར་སྙིང་རྗེ་ཚད་མེད་བསྐྱེད་དེ་ཁྱེད་རང་ལྷ་སར་ཕྱིན་ན་ངས་རོགས་རམ་བྱས་ཏེ་འཁྲིད་ཆོག ཨེ་འགྲོ་ཞེས་དྲིས་པར། རྣམརྒྱལ་གྱིས་ཀྱང་མོས་མཐུན་དང་འབྲེལ་སྤྱི་ལོ1910ཙམ་ལ་ལྷ་སར་ཡོང་ནས་ཉིན་མོ་མི་ཚོའི་སྒོ་འགྲམ་དུ་སྒྲ་སྙན་གཏོང་བཞིན་པར་ལྟོ་སློང་བ་དང་། དགོང་དྲོ་གར་འགྲོ་འདིར་སྡོད་མེད་པར་སྐྱིད་རས་ས་ཁུལ་དུ་དར་གླིང་སློབ་གྲྭ་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེའི་སྒོ་རའི་ཟུར་ཁུག་ཞིག་ཏུ་ཁྱི་དང་མཉམ་དུ་ཉལ་སྡོད་བྱེད་སྐབས་སློབ་གྲྭའི་དགེ་རྒན་ཨོ་རྒྱན་ལགས་ཀྱི་སྐུ་ཟླ་སྙིང་སྙིང་ལགས་ཞེས་པ་ཧ་ཅང་སྙིང་རྗེ་དང་བྱམས་སེམས་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེས་ལྟོ་ལྷག་དང་སྔ་དགོང་ཚ་ཚ་ཇ་ཐུག་སོགས་སྟེར་ཅིང་གང་ཙམ་དེ་གར་བསྡད།  དེ་ཡོང་ཁོང་གིས་དྲན་གསོ་གནང་བ་ལྟར་ན།  ཟླ་ཤས་རྗེས་དབྱར་མཇུག་གླིང་ཁ་གཏོང་མཁན་མང་བས། དེ་དག་སར་ལྟོ་སློང་བཞིན་སྐྱོད་སྐབས། ཉི་གཞོན་གླིང་ཁར་ནང་མའི་སྐྱིད་སྡུག་གི་དབྱར་སྐྱིད་གཏོང་བཞིན་པའི་གུར་འགྲམ་དྭགས་པོའི་དམངས་གཞས་སྒྲ་སྙན་དང་བཅམས་ནས་བཏང་བས།  མི་ཞིག་གིས་ཡར་ཤོག་ཟེར་བ་ལྟར་ཁོང་རྣམ་པའི་འདོད་དོན་སྒྲུབ་པ་དང་།   མི་ཞིག་གིས་ངའི་ཡོང་རྐྱེན་རྣམས་ཞིབ་ཕྲ་དྲིས་པ་དང་ཆབས་ཅིག་དེར་ཡོད་མི་ཚང་མས་སྙིང་རྗེའི་བསམ་པ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་མཚོན་པར་བྱས་པ་དང་།  དེའི་ནང་གི་འགོ་གཙོ་དེས་ཁྱོད་རང་ལོ་ན་གཞོན་ཁར་སྒྲ་སྙན་མཁས་ལ་གཞས་ཀྱང་སྙན་པོ་འདུག་ན་ང་ཚོའི་ཚོཊ་པ་འདི་ནི་ལྷ་སའི་ནང་མའི་སྐྱིད་སྡུག་ཟེར་བ་དེ་ཡིན་གཤིས་འདིར་བཞུགས་འདོད་ཡོད་ན་ལྟོ་སློང་བར་འགྲོ་མི་དགོས་པར་འདི་གར་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཚེ་ང་ཚོས་འཚོ་བའི་རོགས་རམ་བྱས་ཆོག་གསུང་གི་འདུག  ངའི་བསམ་པར་མུན་ནག་གི་ཁྲོད་དུ་ལྟོ་སློང་བཞིན་པར་གར་འགྲོ་འདིར་སྡོད་མེད་པའི་མི་ཞིག་ལ་འདི་ལས་ལྷག་པའི་རླུང་རྟ་རྒྱུགས་པ་ཞིག་གང་ནས་ཡོང་སྙམ་པ་ལྟར་སེམས་འགུལ་ཐེབས་བཞིན་པར་ཐུགས་རྗེ་སྐྱབས་འོག་ནས་མི་འདོར་བ་ཞུ་རྒྱུ་མ་ཟད།