༄༅། །དགེ་ཆོས་སྐོར་ནས་ཧོར་ཁང་བྱམས་པ་བསྟན་དར་ལཊ་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་སྐོར།

        སྤྱི་ཚོགས་གསར་རྙིང་གི་མི་ཐོག་ད་ཆ་ཕལ་ཆེར་བརྗེས་ཟིན་པ་དང་སྔར་གྱི་རྒན་རབས་རྣམས་ཇེ་ཉུང་དུ་འགྲོ་བའི་སྐབས་དེར་གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་ལ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་ངག་རྒྱུན་ཕྲན་བུ་ཡིད་འཇགས་ཐུབ་ཆེད། དེ་རིང་སྤང་རྒྱན་དཀར་ཆུང་དཔེ་ཀློག་ཚོགས་པའི་དཔེ་རོགས་འགའ་དང་ལྷན་དུ་ཧོར་ཁང་བྱམས་པ་བསྟན་དར་ལགས་ཀྱི་དྲུང་དུ་བཅར་ནས་མཚམས་འདྲི་དང་འདྲི་བ་ཁ་ཤས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པ་གཤམ་གསལ།

དང་ཐོག་ཁོང་གི་སྐུ་གཟུགས་བདེ་མིན་སྐོར་ལ་མཚམས་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་ལན་དུ།
        ལོ་ན་༧༧ལ་སླེབས་ཟིན་པ་དང་། ད་ལྟ་གཟུགས་པོ་ཨའུ་ཙམ་ཡོད་གསུངས་ཀྱི་འདུག ཁོང་གིས། ཁོ་བོ་ནི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་གསར་རྙིང་ཚང་མ་མཐོང་མྱོང་བའི་རྒས་པོ་ཞིག་ཡིན་ལགས། དཔེར་ན་བཅིངས་འགྲོལ་གོང་གི་བོད་ཀྱི་ཞིང་བྲན་ལམ་ལུགས་དང་། བཀའ་བསྐོས་བརྒྱུད་འཛིན་གྱི་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་ནང་སྐྱེས་ཞིང་འཚར་ལོང་བྱུང་བ་དང་། ཆབ་མདོ་བཅིངས་བཀྲོལ་བཏང་བ་དང་། དེ་རྗེས་བོད་ཀྱི་༥༩ལོའོ་ཟིང་འཁྲུག་ལྷིང་འཇགས་བཏང་ནས་དམངས་གཙོའི་བཅོས་བསྒྱུར་བྱས་པ། ༦༦ལོའི་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་ཆེན་པོ་ཟེར་བ། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་སྲིད་ཇུས་བཟང་དུ་སོང་ནས་བསྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེ་སོགས་བརྒྱུད་མཐོང་མྱོང་མཁན་རྒས་པོའི་གྲལ་དུ་ཚུད་སོང་། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་ཆེན་པོ་ཧ་ལས་པ་བྱུང་ཡོད་ཅེས་ཁོང་གིས་གསུངས་ཀྱི་འདུག
དྲི་བ་དང་པོ།
མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་དེབ་ཐེར་དཀར་པོ་དང་རྒྱལ་ཁམས་རིག་པས་སྐོར་བའི་རྩོམ་ཡིག་གསེར་གྱི་ཐང་མས་གཙོས་བརྩམས་ཆོས་སོགས་མང་པོ་ཞིག་ང་ཚོར་མཇལ་རྒྱུ་བྱུང་བ་ནི་ཧོར་ཁང་བསོད་ནམས་དཔལ་འབར་ལགས་ནས་བདག་སྐྱོང་མཛད་པ་དང་ཁ་བྲལ་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས། དང་ཐོག་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་མཆོག་དང་ཧོར་ཁང་བསོད་ནསམ་དཔལ་འབར་གཉིས་ཐོག་མའི་ངོ་ཤེས་མཇལ་ཕྲད་བྱུང་ཚུལ་དང་། བརྩམས་ཆོས་ཁག་གི་སྐོར་བཅས་ལ་ཁྱེད་རང་གིས་མཁྱེན་པ་རྣམས་གསུངས་རོགས་གནང་ཞུས་པ་ཡིན།
        ལན་དུ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལགས་རྒྱ་གར་ནས་བོད་ལ་ཕྱིར་ལོག་ཕེབས་སྐབས་སྤྱི་ལོ་༡༩༤༥ལོ་དཀྱིལ་ཙམ་ལ་རེད། དེའི་སྔོན་ཕ་དམ་པ་དང་མཁས་དབང་གཉིས་དབར་ངོ་ཤེས་ཐུགས་འབྲེལ་གང་ཡང་མེད། བོད་ལ་ཕྱིར་ལོག་ཕེབས་མ་ཐག་དགེ་བཤེས་ཆོས་གྲགས་ལགས་ནས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སྟེ་ཁོང་གཉིས་ཐུགས་ངོ་མཁྱེན་པ་དང་། དེ་རྗེས་དགེ་རྒན་དུ་བསྟེན་པ་གནང་འདུག ཁོང་གཉིས་ཐོག་མར་མཇལ་དུས་དགེ་ཆོས་མཆོག་ནས་ངས་རྒྱལ་རབས་ཤིག་རྩོམ་རྩིས་ཡོད་པས་ཁྱེད་ནས་མཐུན་རྐྱེན་རོགས་རམ་གནང་ན་ཕན་ཐོགས་ཆེ་བས་གནང་ཨེ་ཐུབ་ཟེར་ཕ་དམ་པར་ཞུས་པར། ཕ་དམ་པས་དེ་ཞེ་དྲག་ཡག་པོ་རེད། ངས་རྒྱབ་སྐྱོར་གང་ཐུབ་ཞུས་ཆོག་ཟེར་ཁས་ལེན་གནང་འདུག དེ་དུས་ངའི་ཕ་དམ་པ་ནོར་གླིང་སྐུ་སྲུང་དམག་སྒར་གྱི་སྐུ་སྲུང་རུ་དཔོན་རེད། དེ་ནས་མཁས་དབང་དགེ་ཆོས་ལགས་དང་ཕ་དམ་པ་གཉིས་རྒྱལ་རབས་བརྩམ་རྒྱུའི་འགོ་བརྩམས་གནང་བ་དང་། ཁོང་གཉིས་ལྷ་སའི་ཉེ་འགྲམ་ར་མ་སྒང་དང་། ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་རྡོ་རིང་ཕྱི་མ་སོགས་ལ་བརྟག་དཔྱད་གནང་བར་མཉམ་དུ་ཕེབས་གནང་འདུག དེ་ནས་རྒྱལ་རབས་རྩོམ་འབྲི་གནང་རྒྱུར་བཞུགས་གནས་དབེན་པོ་ཡག་པོ་ཞིག་དགོས་ཙང་། ཕ་དམ་པས་ང་སྡོད་སའི་ནོར་གླིང་སྐུ་སྲུང་དམག་སྒར་གྱི་ལས་ཤག་དེ་དབེན་པོ་ཡག་པོ་ཞིག་ཡོད་ཅིང་ང་རང་ཡང་འདིར་རྟག་པར་སྡོད་ཀྱི་མེད་པས་མཁས་དབང་མཆོག་འདིར་བཞུགས་ན་ག་འདྲ་འདུག་ཅེས་ཞུ་སྐབས། དགེ་ཆོས་ལགས་ནས་དེ་ཡག་པོ་འདུག་གསུངས་ནས་དེབ་ཐེར་དཀར་པོ་དེ་ནོར་གླིང་སྐུ་སྲུང་དམག་སྒར་དུ་རྩོམ་འགོ་ཚུགས་པ་རེད། བར་ཆད་ཀྱི་རྐྱེན་པས་མཇུག་སྐྱལ་མ་ཐུབ་པར་ལུས་པ་རེད། དེ་ཧ་ཅང་ཕངས་པོ་ཞིག་མ་རེད་པེ། དྲི་བ་གཉིས་པ།
ཁྱེད་རང་གིས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་མཇལ་མྱོང་ངམ།
        ལན་དུ། ༡༩༥༡ལོར་ཧོར་ཁར་རྙིང་པའི་གཟིམ་ཤག་ཏུ་ཐེངས་གཅིག་མཇལ་མྱོང་ཡོད། མཁས་དབང་དགེ་ཆོས་བཙོན་ལ་བཞུགས་རིང་ཕ་དམ་པ་མདོ་སྤྱི་ལྷ་ཀླུ་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེའི་ལས་བྱར་ཆབ་མདོ་ཕོགས་དཔོན་བྱེད་པར་སྡེ་པ་གཞུང་གིས་བཏང་བ་རེད། ༡༩༤༦ལོ་སྟོད་དུ་པཱ་ལགས་དང་ང་ཚོ་ནང་མི་ཚང་མ་རྟ་བཞོན་ཏེ་ཆབ་མདོར་ཕྱིན། དེ་དུས་ང་རང་ལོ་གཉིས་མ་ཟིན་ཙམ་ཡིན། མ་མས་རྒྱབ་ལ་འཁྱེར་ཀྱི་རེད་ཅེས་ཕ་མ་གཉིས་ཀྱི་ཞལ་ནས་ཐོས་མྱོང་།  མར་ག་འདྲ་ཕྱིན་པ་ང་རང་ལ་ནི་ཤོད་རྒྱུ་མི་འདུག ༡༩༥༠ལོར་ཆབ་མདོར་བཅིངས་གྲོལ་བཏང་བ་རེད། དེ་དུས་ང་རང་ལོ་བདུན་ཙམ་ལ་སླེབས་ཡོད་ཅིང་། སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་འཆར་སྣང་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ད་ལྟའང་དྲན་པའི་ཡུལ་དུ་གསལ་གྱི་འདུག དེ་ནས་ཆབ་མདོ་བཅིངས་གྲོལ་བཏང་བ་དང་། ཆབ་མདོ་བཅིངས་གྲོལ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་བཙུགས་ནས་ཕ་དམ་པ་ཡང་ཨུ་ཡོན་གྱི་གྲས་སུ་འཁོད། དེ་ནས་ཆབ་མདོ་བཅིངས་གྲོལ་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་དབུ་འཛིན་ཝ་ཆི་མེད་ལ་དགོངས་ཞུས་ཀྱིས་༡༩༥༡ལོར་ལྷ་སར་ཕྱི་ལོག་བྱས་པ་རེད། 
        ཡར་ལམ་ང་ཚོ་ཕྲུ་གུ་གསུམ་རྟ་ཐོག་སྒ་སྒྲོམ་ལ་བསྐྱོན་ནས་ཡོང་བ་དང་། ལམ་བར་རི་ཆེན་ཤར་གོང་དང་ལ་གོང་ལྔ་མདའ་སོགས་གངས་མི་ཉུང་བ་དང་། ཕྲང་ལམ་མང་པོ་བརྒྱུད་ནས་ཡོང་བ་ད་ལྟ་དྲན་པའི་ཡུལ་དུ་དྲན་ལྷང་ལྷང་འདུག ལམ་བར་ཟླ་བ་གཉིས་ཙམ་འགོར་བ་འདྲ། དེ་ནས་ལྷ་སར་སླེབས་པ་རེད། དེ་ནས་མཁས་དབང་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་མཆོག་ཕ་དམ་པས་གདན་ཞུ་གནང་ནས་ཧོར་ཁང་དུ་ཕེབས་སོང་། དེ་དུས་ངས་མཇལ་བ་རེད། དེ་དུས་ཁོང་ན་བཟའ་གུ་ཐུང་པ་ཏུ་ལུ་སེར་ཚུབ་ཙམ་བྱས་པ་ཞིག་དང་། ཞབས་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་འཇུར་ཏ་རྙིང་པ། སྐུ་སྟོད་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་ཀམ་པ་ལིང་རྙིང་པ་སྔོ་ཁྲ་ཞིག་དཀྲིས་གནང་འདུག དབུ་སྐྲ་ཡང་མ་ཞུར་པར་རིང་ཙམ་བཅས་འདུག་ལ་སྐུ་གཟུགས་ཐང་མདོག་ཁ་པོ་མི་འདུག
        ཁོང་གིས་ངའི་མགོ་ལ་བྱུག་བྱུག་གནང་སྟེ་སྲས་སྐུ་ཞབས་ཞེས་ཧ་ཅང་མཉེས་པོ་གནང་གིས། ཕ་དམ་པས་མཁས་དབང་དགེ་ཆོས་མཆོག་དང་ང་རང་མཉམ་དུ་པར་ཞིག་བཀྱོན་པ་རིག་གསར་མ་བྱས་བར་ཡོད་ཀྱང་། རིག་གསར་སྐབས་མཁས་དབང་མཆོག་ལ་ཉེས་སྐྱོན་བཀལ་བའི་དབང་གིས་ནང་མིས་ཉར་བློས་མ་བཟོད་པར་མེ་བསྲེགས་བཏང་འདུག པ་ལགས་ཀྱིས་ཧ་ཅང་ཕངས་མདོག་གནང་གི་འདུག དེ་ཚོའི་སྐོར་ངས་བྲིས་པའི་«སྒེར་ཧོར་ཁང་གསར་མི་རྒྱུད་རིམ་བྱུང་གི་ལོ་རྒྱུས་རགས་བསྡུས་དང་ཧོར་ཁང་མི་ཐོག་བཅུ་གསུམ་པ་བྱམས་པ་བསྟན་དར་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་ཚེའི་བྱུང་བ་དང་འབྲེལ་བའི་གཏམ་ཟོལ་མེད་ཡིད་ཀྱི་དྲན་གླུ་»ཞེས་པའི་དེབ་ཆུང་ནང་བཀོད་ཡོད་པས་ཁྱེད་རྣམས་པས་དེར་གཟིགས་རོགས་གནང་འདིར་མང་པོ་ཞུས་པའི་དུས་ཚོད་ཀྱང་མི་འདུག                                                                   ཧོར་ཁང་བསོད་ནམས་དཔལ་དབར་གྱི་ཡུམ་ཚ་རོང་ཚེ་བརྟན་སྒྲོལ་དཀར་ལགས།
        ༡༩༤༦ལོར་ཕ་དམ་པ་ཆབ་མདོར་མ་ཕེབས་གོང་ལ་ཕ་དམ་པ་དང་བཀྲས་མཐོང་སྤྲུལ་སྐུ་ཐུབ་བསྟན་ཆོས་དར་རྣམས་གཉིས་མཁས་དབང་མཆོག་བརྒྱ་ལོར་རྫུན་མ་བཟོ་མཁན་རྩ་བ་ནས་མིན་པས་བཙོན་ནས་སློད་འགྲོལ་ཡོང་རེར་བཀའ་བློན་ཁ་ཤས་མདུན་དུ་བཅར་འདུག་ཀྱང་ཁོང་རྣམས་པས་དགེ་ཆོས་ཀྱི་དོན་ལ་ལག་པ་མ་འཆང་ན་དགའ་གི་རེད། དེར་ལག་པ་འཆང་ན་ཧོར་ཁང་དང་བཀྲས་མཐོང་ཟེར་བའི་མིང་མེད་པ་ཆགས་ཀྱི་རེད་ཏ་ཟེར་རྫིག་རྫིག་ལྟ་བུ་བསྐུལ་ནས་བཙོན་འགྲོལ་ཞུས་པའི་རེ་བ་སྟོང་ཟད་དུ་ཕྱིན་འདུག
        ཕ་དམ་པ་ཆབ་མདོར་མ་ཕེབས་གོང་ཧོར་ཁང་གི་གཉེར་པར་མངགས་ནས་དགེ་ཆོས་མཆོག་ལ་གསོལ་ཆས་འབུལ་རྒྱུ་དང་། ཐུགས་མཁོ་ཇི་ཡོད་ཕུལ་ནས་ལྟ་རྟོགས་ཞུ་དགོས་པའི་མངག་བྱ་གནང་འདུག དེ་རྗེས་༡༩༥༡ལོར་མཁས་དབང་མཆོག་མཆིན་སྐྲན་གྱི་སྙུན་གཞིས་སྐུ་གཤེགས་སྐབས་ཕ་དམ་པ་མཁས་དབང་མཆོག་གི་འགྲམ་ལ་ཕེབས་པ་དང་མཁས་དབང་མཆོག་ནས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་ལྟ་བའི་སྐོར་གྱི་ཕྱག་དཔེ་«རྟེན་འབྲེལ་བསྟོད་པ་»དེ་ཀློག་གསུངས་པ་དང་དེ་གསན་བཞིན་པར་དགོངས་པ་རྫོགས་སོང་ཟེར་ཕ་དམ་པས་ང་ལ་གསུངས་མྱོང་། ཁོང་དགོངས་རྫོགས་ཀྱི་ཞབས་ཞུ་རྣམས་ལས་ཁུངས་དྲུང་ཡིག་xxxxལགས་དང་ཧོར་ཁང་ནས་གཉེར་པ་བསོད་ནམས་གྲགས་པ་བཏང་ནས་སྐུ་ཕུང་ཕ་ཕོང་མཁར་གདན་ཞུས་ཀྱིས་དགོངས་རྫོགས་ཀྱི་ཞབས་མཇུག་རྣམས་ལེགས་པར་བསྒྲུབས་གནང་བ་རེད། སྐབས་དེ་དུས་ཁོང་གི་སྐུ་ཟླ་ཚེ་བརྟན་གཡུ་སྒྲོན་ལ་ངའི་ཕ་གཞིས་ཟེར་ནའང་དེ་ཡིན་པས་ཡིག་ཆ་བླུགས་པའི་ལྕགས་སྒམ་དེ་ཧོར་ཁང་ལ་སྐྱོལ་གསུངས་པ་ཚེ་བརྟན་གཡུ་སྒྲོན་ལགས་ཀྱིས་ཧོར་ཁང་ལ་བསྐྱལ་འདུག དེ་ཚོ་ནི་རིན་ཐང་བྲལ་བའི་གསེར་ཐང་སོགས་ཕྱག་དཔེ་དེ་ཚོ་རེད། ད་ལྟ་ང་ཚོར་མཇལ་རྒྱུར་ལྷག་པ་དེ་རྣམས་རེད།མཁས་དབང་མཆོག་དགོངས་པ་རྫོགས་སྐབས་དགུང་གྲངས་༤༩ལ་ཕེབས་ཡོད་པ་དང་། ལྷ་སའི་དགའ་རུ་ཤག་ད་ལྟ་འགྲེམ་སྟོན་ཁང་ཡོད་ས་དེར་བོད་ཟླ་༨ཚེས་༡༤ཉིན་དགོངས་པ་རྫོགས་པ་རེད།
དྲི་བ་གསུམ་པ།
དེ་དུས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ལགས་ཀྱི་སར་སློབ་སྦྱོང་ཞུ་བར་བཅར་མཁན་སྐུ་དྲག་གི་སྲས་སོགས་མང་པོ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ཧོར་ཁང་བསོད་ནམས་དཔལ་འབར་ལ་ཐུགས་མཉེས་ཤོས་གནང་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་གང་རེད་དམ།
        ལན་དུ། ཕ་དམ་པ་དང་ཁོང་རྣམ་གཉིས་༡༩༤༦ནས་ཐུགས་འབྲེལ་བྱུང་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ཕ་དམ་པས་རྒྱལ་རབས་རྩོམ་འབྲིའི་སྐོར་ལ་ཁོང་ལ་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བ་དང་། ཕ་དམ་པ་དེའང་བོད་ཀྱི་སྐུ་དྲག་སྲས་ཀྱི་ནང་ནས་ཆོས་ལུགས་རིག་གཞུང་གང་ཅིར་ཧ་ཅང་འབད་བརྩོན་དང་ཐུགས་སྣང་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པས་མཁས་དབང་མཆོག་དགེ་རྒན་ལ་བསྟེན་རྗེས་རིག་གཞུང་ཁག་ལ་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་མི་གཅིག་ཡིན་པ་མཁྱེན་ནས་ཕ་དམ་པར་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཐུགས་མཉེས་པོ་གནང་བའི་རྒྱུ་མཚན་དེ་ཚོ་ཡིན་གྱི་རེད་པཱ།
དྲི་བ་བཞི་པ།
ཁྱེད་རང་གི་ཕ་དམ་པ་དེས་དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་ཞེས་པ་དེ་མི་ག་འདྲ་ཞིག་རེད་གསུངས་ཀྱི་འདུག་གམ།
        ལན་དུ། ངའི་ཕ་དམ་པ་འདིས་མཁས་དབང་དགེ་ཆོས་མཆོག་ནི་བོད་ཀྱི་ཉེ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ནང་ཐོན་པའི་རང་རིགས་ཀྱི་རིགས་ལ་ཞེན་པ་ཤིན་ཏུ་དཀར་བའི་མི་ཞིག་དང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་རིག་གཞུང་གང་ཅིར་མཁྱེན་རྒྱ་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ལྡན་པ། བོད་ཀྱི་ཞིང་བྲན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པ་དེར་ལེགས་བཅོས་གཏོང་དགོས་པའི་གཟིགས་རྒྱང་ཡོད་པ། རྒྱལ་གཅེས་ཡར་ཐོན་ཅན་བཅས་ཀྱི་མཁས་དབང་ཆེན་པོ་ཞིག་རེད་ཅེས་ཁོ་བོར་གསུངས་མྱོང་ཡོད་བ་མ་ཟད། ཁོང་ནི་སྟོན་པ་ཤཱཀྱ་ཐུབ་པར་དད་སེམས་ཚད་མེད་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པས་ཆོས་ལུགས་འཐེན་ཁྱེར་གྱིས་བཤད་པའི་ལྟ་ལོག་པ་དེ་འདྲ་རྩ་བ་ནས་མིན་པ་འདྲ་ཞེས་ཀྱང་གསུང་མྱོང་ཡོད། ཁོང་དགོངས་པ་རྫོགས་ཁར་ཕ་དམ་པ་ཡང་སྐུ་འགྲམ་དུ་ཡོད་པས། མཁས་དབང་མཆོག་གིས་རྗེ་རིན་པོ་ཆེའི་བཀའ་རྩོམ་རྟེ«རྟེན་འབྲེལ་བསྟོད་པ་»དེ་ཀློག་དང་གསུངས་ནས་གསན་བཞིན་པར་དགོངས་པ་རྫོགས་སོང་ཟེར་ཕ་དམ་པས་གསུང་མྱོང་། ཁོང་རྗེ་རིན་པོ་ཆེ་ལ་དད་པ་མེད་པའི་ལྟ་ལོག་པ་ཞིག་ཡིན་དང་མིན་ཚང་མས་དགོངས་བཞེས་གནང་ན་མཁྱེན་ཐུབ།
དྲི་བ་ལྔ་པ།
སོག་པོ་དགེ་བཤེས་ཆོས་གྲགས་ཀྱི་སྐོར་རོབ་ཙམ་ཞིག་གསུང་རོགས་གནང་། 
        ལན་དུ། ཁོང་ནི་སོག་པོ་ཕྱི་སོག་ཡིན་ཞིང་སྤྱི་ལོ་༡༩༣༠ནང་ཚུད་མིན་ནམ་དགུང་གྲངས་༢༥ཙམ་ལ་ལྷ་སར་ཕེབས་ནས་སེ་རར་ཆོས་བཞུགས་གནང་ཞིང་གཞུང་སྦྱང་བརྩོན་གནང་མཐར་དགེ་བཤེས་ལྷ་རམས་པའི་མཚན་གནས་ཡང་བཞེས་ཐུབ་པ་བྱུང་འདུག
        ཕ་དམ་པས་ཁོང་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གང་ཅིའི་ཐད་སྐུ་ཡོན་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་ཁོ་བོར་ཡང་ཡང་གསུངས་མྱོང་ཡོད། ༡༩༤༦ལོར་བོད་ལ་ར་སྟག་གཉིས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་བ་དང་སྡེ་པ་གཞུང་དང་སེ་ར་དགོན་འཁྲུག་པའི་རྐྱེན་ལ་སོགས་པས་ཁོང་དགོན་པར་བཞུགས་མ་གནང་བར་ཨ་ཅག་མེ་ཏོག་ལགས་ཟེར་བ་ཞིག་དང་ཞལ་ཐུག་ནས་སྐྱ་བབ་གནང་ཏེ་ཧོར་ཁང་ནས་ཁང་པ་གཡར་ནས་སྐུ་ཚེ་མ་རྫོགས་བར་ཧོར་ཁང་ལ་ཞུགས་པ་རེད། དེར་བརྟེན་སྐབས་དེ་དུས་ཀྱི་ལྷ་ས་བ་ཚོས་ཁོང་ལ་ཧོར་ཁང་གི་དགེ་བཤེས་ལགས་ཞུ་གི་ཡོད། ཁོང་ནི་ངའི་ཕ་དམ་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་དགེ་རྒན་རེད།         བཅིངས་བཀྲོལ་བཏང་རྗེས་བོད་ལྗོངས་ཚགས་པར་ལས་ཁུངས་སུ་ཕྱག་ལས་གནང་བར་ཕེབས་པ་རེད། ཁོང་ལ་མཚེ་མ་ཡིན་པའི་བུ་གཉིས་དང་བུ་མོ་གཅིག་ཡོད་ཅིང་། བུ་གཉིས་ཀ་གྲོངས་ཚར་བ་དང་བུ་མོ་དེ་ད་ལྟ་བསྡད་ཡོད། ཁོང་གིས་ཕྱག་ལས་གནང་ཞོར་དུ། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་གི་མིང་ཚིག་མང་པོ་ཞིག་བསྡུ་རུབ་གནང་ནས་བོད་ཡིག་གི་ཚིག་མཛོད་གཅིག་འདོན་རྒྱུའི་དགོངས་པ་ཡོད་པར་བརྟེན། ཁོ་བོའི་ཕ་དམ་པས་ཁོང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་སྟེ་དེབ་གཟུགས་ཀྱི་དཔར་ཤིང་ཞིག་བརྐོས་ནས་ཁོང་གིས་དཔར་དེབ་གནང་བ་དང་། རྗེས་སུ་པེ་ཅིན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་ནས་དགེ་བཤེས་ཆོས་གྲགས་ཀྱི་ཚིག་མཛོད། ཅེས་པའི་རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར་མ་ཞིག་དཔེ་བསྐྲུན་འགྲེམས་སྤེལ་གནང་བ་རེད། ཚིག་མཛོད་འདིའི་མཇུག་ཏུ་མཁས་དབང་དགེ་ཆོས་ཀྱིས་ཁོང་ལ་ལྗགས་རྩོམ་ཞིག་གནང་ཡོད་པ་སྟེ། ཆོས་ནོར་གཉིས་མེད་སྤྲང་པོའི་ལག་རྗེས་ལ། །གོང་དུ་སྨོས་པ་དེ་དག་མ་མཆིས་ཀྱང་། །མི་བཟས་ཡུན་རིང་བཟས་པའི་རིན་འབབ་ཏུ། །དེབ་ཆུང་དེ་ཉིད་མི་ཡི་ཡུལ་ལ་བཞག །ཅེས་འབྲི་བར་མཛད་འདུག ཚིག་མཛོད་དེས་བོད་མི་ཤེས་ཡོན་ཅན་རྣམས་ལ་ད་བར་ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་བྱུང་བ་རེད།
        རིག་གསར་སྐབས་ཁོང་ནི་སུའུ་ལེན་གྱི་གསང་ཉུལ་རེད་ཅེས་ཉེས་མིང་བཀལ་ནས་ཚགས་པར་ལས་ཁུངས་སུ་ཟླ་བ་མང་པོ་བཀག་ཉར་རྡུང་རྡེག་ཡ་ང་བ་བྱས་ཤིང་། ཁོང་གི་ཚིག་མཛོད་ཤིང་པར་ཚང་མ་མེ་བསྲེགས་བཏང་བ་མ་ཟད། ཚིག་མཛོད་ཁ་སྣོན་བསྡུ་རུབ་ཁྲི་ཚོ་ལོན་པ་གནང་ཡོད་པ་དེ་དག་ཀྱང་མེ་བསྲེག་བཏང་བ་རེད། དེ་དག་ཧ་ཅང་ཕངས་པོ་མ་རེད་པེ། ཁོང་སྙུན་མནར་གྱིས་ལས་ཁུངས་ནས་ནང་ལ་བཏང་བ་རེད། རིག་གསར་གྱི་དུས་དཀྱིལ་ཙམ་ལ་དགོངས་པ་རྫོགས་ཤིང་དགུང་གྲངས་༧༥ཙམ་ལ་ཕེབས་ཡོད། དགོངས་པ་མ་རྫོགས་གོང་ཁོ་བོ་ཆབ་མདོ་ནས་ལྷ་སར་ཁྱིམ་ལ་ཡོང་སྐབས་མཇལ་ཐུབ་ཙམ་བྱུང་། ཁོང་གིས་ང་ལ་སྲས་སྐུ་ཞབས་ཟེར་ཧ་ཅང་བྱམས་པོ་གནང་གི་ཡོད།
        རིག་གསར་མཇུག་སྒྲིལ་མཚམས་ཚགས་པར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དབུ་འཛིན་བསྟན་འཛིན་མཆོག་དང་། འགོ་ཁྲིད་གཞན་དག་ཁ་ཤས་བཅས་ཁོང་གི་གཟིམ་ཁང་དུ་ཕེབས་ནས་ཁྱེད་རང་ལ་ཉེས་པ་གང་ཡང་མེད་གསུང་པ་དང་། ཚགས་པར་ལས་ཁུངས་ནས་ཀྱང་ཁོང་ལ་མྱ་ངན་ཞུ་བའི་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་པ་དང་། ཚོགས་འདུའི་ཐོག་ཁོང་ལ་དཀར་འདོན་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད།
དྲི་བ་ཁ་ཤས་དང་ལན།
ད་དུང་འདྲི་བ་ཁ་ཤས་ཡོད་པ་རྣམས་ཕྱོགས་བསྡུས་ཀྱིས་རགས་ཙམ་ཞུ་རྒྱུ་ནི།
        མཁས་དབང་དགེ་ཆོས་མཆོག་སྡེ་པ་གཞུང་གིས་བརྒྱ་ལོར་རྫུན་བཟོ་བྱས་པར་ཁག་བཏགས་ཏེ་སྣང་རྩེ་ཤག་ཏུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་ནས་འདྲི་གཅོད་བྱེད་སྐབས་སྡེ་པ་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་ཞིབ་དཔྱོད་བྱེད་མཁན་སྐུ་དྲག་མི་བཞི་བསྐོས་པ་རེད། དེའི་ནང་གཙོ་བོ་ནི་ས་དབང་ཀ་ཤོད་པ་ཡིན་པ་དང་། བོད་རྙིང་པའི་ཁྲིམས་སྲོལ་ལྟར་ཁོང་ལ་འབྱོར་ལྕག་ཟེར་བའི་རྟ་ལྕག་༥༠བཏང་ནས་འདྲི་དཔྱོད་བྱས་འདུག རྗེས་སུ་འབྲས་སྤུངས་ཀླུ་འབུམ་ཁམས་ཚན་དང་དགེ་བཤེས་ཆོས་གྲགས་ལགས་སོགས་ཀྱིས་ཁག་འཁྱག་གནང་རྗེས་བཙོན་ནས་གློད་བཀྲོལ་བྱུང་བ་རེད། བཙོན་ནས་གློད་བཀྲོལ་བྱུང་རྗེས་བར་སྐོར་ནང་ཀ་ཤོད་པའི་གཟིམ་ཤག་ཏུ་ཟླ་བ་གཉིས་གསུམ་ཙམ་ཞིག་བཞུགས་འདུག ཁོང་གི་སྐུ་ཟླ་ཚེ་བརྟན་གཡུ་སྒྲོན་ལགས་ཀྱི་ཞལ་ནས་མཁས་དབང་མཆོག་ཀ་ཤོད་གཟིམ་ཁང་ལ་བཞུགས་དུས་ཀ་ཤོད་ས་དབང་གིས་ཉིན་ལྟར་ཁོང་ལ་སྐུ་ཕྱག་ཐེངས་རེ་འབུལ་གྱི་འདུག་ཟེར་ཁོ་བོར་ཡང་གསུང་མྱོང་། ཀ་ཤོད་དུ་བཞུགས་རིང་ཀ་ཤོད་པས་ཞབས་ཏོག་གང་ལེགས་ཞུས་པ་འདྲ། ཨ་མ་ཚེ་བརྟན་གཡུ་སྒྲོན་ལགས་ནི་ཆབ་མདོ་མཐིལ་ནས་རེད། ཆབ་མདོའི་མགྲོན་གཉེར་དོན་རྒྱལ་ཟེར་བའི་བུ་མོ་ཡིན་པ་འདྲ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་མཆོག་བཙོན་ནས་གློད་བཀྲོལ་བཏང་རྗེས་འབྲས་སྤུངས་ཀླུ་འབུམ་ཁམས་ཚན་དང་ཁོང་གི་ངོ་ཤེས་གྲོགས་པོ་ཚོས་ཨ་མ་ཚེ་བརྟན་གཡུ་སྒྲོན་ལགས་ཁོང་ལ་ཞབས་ཕྱི་ཕྱག་རོགས་ཞུ་མཁན་ལ་ངོ་སྤྲོད་ཞུས་པའི་སྐོར་ཞིག་བཤད་སྲོལ་འདུག ཁོང་གིས་མཁས་དབང་མཆོག་བཙོན་ནས་གློད་བཀྲོལ་བཏང་ནས་༡༩༥༡ལོར་ཁོང་ལ་ཕྱག་རོགས་ཞབས་ཕྱི་ཧུར་ཐག་ཞུས་གནང་བ་རེད། ང་རང་ཡང་ཨ་མ་ཚེ་བརྟན་གཡུ་སྒྲོན་ལགས་སྐུ་ཚེ་མ་འདས་གོང་མཚམས་འདྲི་ཞུ་བར་ཐེངས་ཁ་ཤས་བཅར་མྱོང་། ཁོང་༢༠༠༣ལོར་གྲོངས་སོང་། ཁོང་གིས་མཁས་དབང་མཆོག་དང་ཆབ་མདོ་ནས་མཇལ་བའི་སྐོར་ཞིག་གསུང་གི་འདུག་ཀྱང་མཁས་དབང་མཆོག་གི་རྟོགས་བརྗོད་འབྲི་མཁན་མང་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་དེ་ཚོའི་ནང་ཆབ་མདོར་ཕེབས་པའི་སྐོར་ཅིག་ངས་མ་མཐོང་ལ་ཆབ་མདོར་ཕེབས་སྐོར་ཁོ་བོའི་ཕ་དམ་པའི་ཞལ་ནས་ཀྱང་མ་ཐོས། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་སྐུ་བཤེགས་རྗེས་ཚེ་བརྟན་གཡུ་སྒྲོན་ལགས་ལྷ་སའི་བདུན་གཅིག་ཞིང་རར་ལས་བཞུགས་གནང་བ་རེད།
མཁས་དབང་མཆོག་གཤེགས་རྐྱེན་སྐོར་ལ་རོབ་ཙམ་ཞུས་ན།
        སྐབས་དེ་དུས་ལྷ་སའི་ནང་གླེང་ཚུལ་འདྲ་མིན་སྣ་ཚོགས་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ལ་ལས་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཨ་རག་ནང་དུག་བརྒྱབ་ནས་ཕུལ་བ་རེད་ཟེར་བ་དང་། ལ་ལས་ཀྲང་ཅི་འུད་ཀྱི་སྨན་པས་ཁབ་རྒྱབ་པ་རེད་ཟེར་བ་སོགས་བྱུང་འདུག་ཀྱང་དེ་འདྲ་རྩ་བ་ནས་མ་རེད། ཁོང་ལ་དུག་འབུལ་མཁན་སུ་ཡང་བྱུང་མེད།
        ཁོང་གཤེགས་རྐྱེན་གཙོ་བོ་ནི་ཁོང་གིས་རང་རིགས་ལ་ལྷག་བསམ་དཀར་པོ་དེ་འདྲ་གནང་ན་ཡང་། སྡེ་པ་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་ནག་མེད་ཉེས་བཀལ་བྱས་པར་ཐུགས་སེམས་ཤིན་ཏུ་ཕངས་པོ་བྱུང་ཏེ་བཙོན་ཁང་ནང་བཞེས་རག་མཆོད་འགོ་ཚུགས་པ་དང་། བཙོན་ཁང་ནང་བཞུགས་རིང་མི་ཉག་ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལགས་སོགས་སློབ་མ་ཡིན་ཟེར་མཁན་ཚོས་བཞེས་རག་མང་པོ་ཕུལ་ནས་སློབ་ཁྲིད་ཞུ་ཐབས་བྱས་པར་བརྟེན། བཞེས་རག་མཆོད་དྲགས་ནས་མཐར་མཆིན་སྐྲན་གྱི་སྙུན་གཞི་ཕོགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་སྐུ་ཚེ་འདས་པ་ལས་དུག་བཏང་ནས་བཀྲོངས་པ་དེ་འདྲ་རྩ་བ་ནས་མ་རེད།
མཁས་དབང་མཆོག་གི་གསུང་རྩོམ་«ཀླུ་སྒྲུབ་དགོངས་རྒྱན་»གྱི་སྐོར་ལ་བཀའ་འདྲི་གནང་བ་དེའི་ཐད་ལ།
        ངས་དེ་རེད་དེ་མ་རེད་ཟེར་ཞུ་ཤེས་མ་སོང་། ང་རང་ཆོས་ལུགས་སྐོར་ལ་སྦྱང་པ་རྩ་བ་ནས་བྱེད་མ་མྱོང་ལ། ལྟ་བའི་སྐོར་ལ་གང་ཡིན་དེ་བས་ཀྱང་ག་ལ་ཤེས། «ཀླུ་སྒྲུབ་དགོངས་རྒྱན་»དེ་མཁས་དབང་མཆོག་བཞེས་རག་མཆོད་རྗེས་གསུངས་པ་དང་། མི་ཉག་ཟླ་བཟང་ལགས་ཀྱིས་ཟིན་བྲིས་བརྒྱབ་པ་རེད་ཟེར་བ་ཐོས་མྱོང་ཡོད། དེ་མཁས་དབང་མཆོག་གི་གསུང་རྩོམ་རེད་ཟེར་དགོས་སམ། མི་ཉག་ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལགས་ཀྱི་རེད་ཟེར་དགོས། ངས་གསལ་པོ་ཞུ་ཐབས་བྲལ། གང་ལྟར་མཁས་དབང་མཆོག་དགོངས་པ་རྫོགས་རྗེས་མི་ཉག་ཟླ་བ་བཟང་པོ་ལགས་ཀྱིས་དཔར་སྐྲུན་བྱས་པར་བརྟེན་«ཀླུ་སྒྲུབ་དགོངས་རྒྱན་»ཞེས་པའི་དཔེ་ཆའི་མཚན་དེ་ཡང་སུས་རྟགས་པ་ཡིན་མིན་གསལ་པོ་ཞུ་ཐབས་བྲལ།
        མཁས་དབང་མཆོག་བཙོན་ནས་གློད་རྗེས་སྡེ་པ་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་ལྷ་ས་དགའ་རུ་ཤག་ཏུ་བཞུགས་ནས་ཁང་པ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་སྤྲད་པ་དང་། ཟླ་རེར་གསོལ་ཕོགས་ཕྲན་ཙམ་ཕུལ་ནས་«དེབ་ཐེར་དཀར་པོ་»མཇུག་སྐྱོང་གནང་རོགས་ཞུས་འདུག་ཀྱང་ཧ་ཅང་ཕྱི་དྲགས་པ་རེད། ཧ་ཅང་ཕངས་པོ་མ་རེད་པེ། ཁྱེད་རྣམས་པས་བཀའ་འདྲི་གནང་བར་ཕེབས་ཙང་ངས་རང་གི་གང་ཤེས་ཞུས་པ་ཡིན། སྐྱོན་ཆ་དང་ནོར་བ་མང་པོ་ཡོད་སྲིད་པས་ཁྱེད་རྣམས་པས་དག་བཅོས་གནང་རོགས་གནང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན།
        ད་རེས་ཕེབས་མཁན་ཚང་མ་གཞོན་སྐྱེས་རྐྱང་རྐྱང་རེད། ཁྱེད་ཚོས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་སྐད་ཡིག་ལོ་རྒྱུས་གང་ཅིར་དོ་སྣང་ཆེན་པོ་གནང་བ་དེ་མཐོང་སྐབས་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱུང་། རིག་གཞུང་དང་སྐད་ཡིག་ནི་མི་རིགས་ཤིག་གི་བླ་སྲོག་ལྟ་བུ་རེད། དེར་བརྟེན་ཁྱེད་རྣམས་པས་མུ་མཐུད་འབད་བརྩོན་དང་རང་གི་བུ་རྒྱུད་ཚོ་ལའང་ཆུང་དུས་ནས་རང་གི་སྐད་ཡིག་ལ་འབད་བརྩོན་བྱེད་དགོས་པའི་སློབ་གསོ་ཡག་པོ་བཀྱོན་རོགས་གནང་། ད་རེས་དེ་ཙམ་ཡིན། ། ། །