དམེ་ཤུལ་ཐང་སར་དགོན་དགའ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་འཕེལ་གླིང་།

     དམེ་ཤུལ་ཐང་སར་དགོན་དགའ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་ཆོས་འཕེལ་གླིང་ནི་ད་ལྟའི་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་མདོ་ལྷོ་བསང་ཆུའི་ལྷོ་བརྒྱུད་དམེ་ཤུལ་ཞང་ངམ་དམེ་ཤུལ་ཡུལ་ཚོ་རུ་ཆགས། སྔོན་རྒྱལ་བོ་གླང་དར་གྱིས་བསྟན་པ་སྣུབས་པའི་དུས་སུ། བསམ་ཡས་ནས་ཡེ་ཤེས་འབར་དང་བསོད་ནམས་འབར་ཟེར་བའི་སྐུ་མཆེད་གཉིས་རང་གི་ཉེ་མཚན་འགའ་དང་བཅས་བྱོན་ཏེ་གནས་འདི་ནས་རུ་སྡེ་ཆགས། དེའི་རྗེས་འགྲོན་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་རབ་བྱུང་ལྔ་བའི་མེ་ཡོས་སྤྱི་ལོ1267ལོར་དགུང་ལོ་སོ་གསུམ་ཐོག་གནས་འདིར་ཕེབས་ནས་དགོན་པ་བཏབ་ན་ལེགས་ཞེས་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཤིང་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པར་གྲགས། དེ་ནས་བཟུང་ལྷ་ཆེན་གུར་གྱི་མགོན་པོས་གནས་འདི་བདག་གིར་བཟུང་བ་ཡིན་ཞེས་བྲག་སྒོམ་རྡོ་རྗེ་འཆང་དང་སེ་ར་འཇིགས་མེད་རྒྱ་མཚོ་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ཡང་ཡང་གསུངས། ནམ་ཡོང་ཆ་མེད་ཀྱང་མགོན་པོ་ཟེར་བའི་རྒན་པོ་ཞིག་དགོན་པ་འདེབས་ལ་ཉེ་བའི་བར་རྒྱབ་རིའི་ངོས་ཀྱི་གད་ཕུག་ཏུ་བསྡད་དེ་ནས་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་སོང་ཞེས་ཡོངས་ལ་གྲགས། ཀུན་མཁྱེན་གོང་མས་ཁྲི་རྒན་སྡེ་རྒན་སོགས་དགེ་བཤེས་བཅུ་གསུམ་ཙམ་ཞིག་གོང་སྔོན་རི་ཞོལ་དུ་ས་འདུལ་བྱེད་དུ་བཅུག་དུས་དགོན་གནས་འདི་ས་བཀྲ་ལེགས་ཞེས་བཀྲ་ཤིས་རྒྱས་པ་གནང་། རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ཆུ་སྦྲུལ་ལོར་དགའ་གོང་ལྷ་རིས་པ་ནམ་མཁའ་ཕུན་ཚོགས་ཀྱི་སྟབས་ཀྱིས་ཡིན་ནམ། ཀུན་མཁྱེན་གོང་མ་ཆབ་ཆེན་ཉལ་ཕེབས་ཞོར་དུ་གནས་འདིའི་རི་རྫོང་ལྷ་ཞོལ་དུ་བཞུགས། གནས་གཟིགས་ཞིབ་མོ་གནང་སྟེ་བཤད་སྒྲུབ་ཀྱི་གྲྭ་ཚང་གཉིས་མྱུར་དུ་འདེབས་ཐུབ་ན་འཕེལ་རྒྱས་ཡོང་ཚུལ་སོགས་ཞིབ་རྒྱས་སུ་གསུངས་ཟེར། ཁོང་འཇམ་པའི་དབྱངས་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་དགུང་ལོ་རེ་གཅིག་ཐོག་ཆབ་ཆེན་ལ་ཕེབས་ཕྱིར་ཕེབས་དུས་ས་འདིའི་རི་རྫོང་ཞོལ་དུ་ཇ་ཐབ་ཞུས་ཐོག་གནས་གཟིགས་ཡུན་རིང་གནང་ནས་ཕུག་བདེར་ཕེབས། དགེ་ལྡན་བསྟན་འབར་མའི་ཞལ་ལུང་གནང་། སེང་གེ་གནམ་འཕྱོང་གི་རི་རྩེ་ནས་གྲྭ་བ་མང་བོས་ཐལ་སྐད་བཏང་བ་དང་དུང་འབུད་པ་སོགས་མཚན་ལམ་བཟང་བོ་བྱུང་ཞེས་ཁོང་གི་ཞབས་ཕྱི་བ་རྣམས་ལ་གསུངས། དེ་ནས་མཛོད་དགེ་སྒར་སར་དུ་ཕེབས། ཨ་ལགས་རིན་པོ་ཆེ་ཡང་ཆེད་གཉེར་གྱིས་དེར་ཕེབས། ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་གསང་བའི་གནས་མང་བོ་གསུང་འཕྲོས་གནངས། དེའི་ཕྱི་ལོ་ཆུ་ལུག་ལོའི་ཟླ2པའི་ཚེས11ཉིན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་ཞབས་སེན་ཨ་མཆོག་གི་ཆོས་ཁྲིར་འཁོད། སྐབས་དེར་ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་གནས་འདིར་ཆོས་སྡེ་བསྐྲུན་འདུན་ཡོད་ཀྱང་ལོ་དེའི་སྣྲོན་ཟླའི་ཚེས12ཉིན་ཁོང་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཞི་བར་གཤེགས། དེ་ནས་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་སྟབས་ཀྱིས་འགོར་འགྱངས་བྱས། དེ་ནས་ས་འདིའི་ཚོ་དཔོན་རུ་དཔོན་དུ་མས་དངོས་བརྒྱུད་ཅི་རིགས་ནས་བཤད་སྒྲུབ་ཟུང་ལྡན་གྱི་དགོན་པ་ཞིག་བསྐྲུན་དགོས་ཞེས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་བ་ལྟར།

     རྣམ་འདྲེན་ཐུབ་པའི་དབང་བོ་མཆོག་མེ་རྟ་སྟེ་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི915ལ་འཁྲུངས་ནས་རབ་ཡིད་ས་བྱ་སྤྱི་ལོ1849བར་ལོ་ཉིས་སྟོང་བདུན་བརྒྱ་རེ་གསུམ་འདས་པ་དང་། དྲག་པོ་ལྕགས་སྤྲེལ་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི961ལ་འཁྲུངས་པའི་དབང་དུ་བྱས་ན་ལོ་ངོ་ཉིས་སྟོང་བརྒྱད་བརྒྱ་དང་དགུ་འདས། བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འབར་ལྕགས་བྱ་སྤྱི་ལོ901ལོར་ཡུལ་འདིར་ཕེབས་ནས་ས་བྱའི་བར་ལོ་ངོ་དགུ་བརྒྱ་ཞེ་བརྒྱད་འདས། འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་རབ་བྱུང་ལྔ་བའི་མེ་ཡོས་སྤྱི་ལོ1267ལོར་གནས་འདིར་ཕེབས་ནས་ས་བྱའི་བར་ལོ་ངོ་ལྔ་བརྒྱ་གྱ་གཉིས་འདས།
     རབ་བྱུང་བཅུ་གཅིག་པའི་ས་བྱི་སྤྱི་ལོ1648ལ་ཀུན་མཁྱེན་གོང་མ་འཁྲུངས་ནས་རབ་བྱུང་བཅུ་གཉིས་པའི་ས་གླང་སྤྱི་ལོ1709ལོར་བླ་བྲང་བཀྲ་ཤིས་འཁྱིལ་བཏབ་པ་ནས་ས་བྱ་བར་ལོ་ངོ་བརྒྱ་དང་བཞི་བཅུ་འདས། འཇམ་དབྱངས་བླ་མ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་གནས་འདིའི་རི་རྫོང་ཞོལ་དུ་ཕེབས་ནས་ས་བྱ་ལོའི་བར་ལོ་ངོ་ཉེར་བདུན་འདས། བྱང་ཕྱོགས་ཤམྦྷ་ལའི་ཆོས་ཀྱི་རྒྱལ་བོ་སྟོབས་པོ་ཆེ་ཀཱ་ལ་བ་ཡི་མགོན་དུ་བཞུགས་པའི་ཁྲི་ལོ་ཉེར་གཉིས་འདས་པའི་ཉེར་གསུམ་པ་རབ་ཡིད་ས་བྱ་སྟེ། ཁྱབ་བདག་བླ་མ་རྡོ་རྗེ་འཆང་ཆེན་པོ་མ་ཧཱ་པཎྚི་ཏ་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་བོ་དེ་དགུང་ལོ་གྱ་དྲུག་བཞེས་པ་རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་བའི་ས་བྱ་སྤྱི་ལོ1849ལོའི་ཧོར་ཟླ7པའི་ཡར་ཚེས11ཉིན་དགོན་གནས་འདིའི་མཐིལ་དུ་ཕེབས་ཏེ་བཞུགས་སྒར་བཏབ། དེའི་རྗེས་རུ་དྲུག་ཕུག་བདེ་སྒར་གཞིར་བྱས་ནས་རོང་བོ་བསྐལ་ལྡན་རྒྱ་མཚོའི་དངོས་སློབ་དོན་ཡོད་སེངྒེས་བཏབ་པའི་གཡའ་ལུང་རི་ཁྲོད་དང་།
     ཕྱི་ཤོའི་ཉང་ཚང་རི་ཁྲོད་ཀོའུ་ཚང་སྒང་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་། གོ་ཆེན་ཐེ་བོའི་དགོན། ལོ་ཚོ་རྭ་ནག་མའི་རི་ཁྲོད་ངོ་བ་ནང་རྣམས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས། དམེ་ཤུལ་སྡེ་གྲོང་བཅོ་ལྔས་སྦྱིན་བདག་བྱས། བཀྲ་ཤིས་གསོ་སྦྱོང་དང་ས་བརྟག་སློང་ལྟོ་འཕྱེའི་ཐིག་གནང་། ཚོགས་ཆེན་འདུ་ཁང་དང་། བྱམས་ཁང་། རུང་ཁང་། རྗེ་འདི་ཉིད་ཀྱི་གཟིམ་ཁང་། གྲྭ་ཤག་སོ་སོའི་ས་བཅད་བགོས། དབལ་མང་གཉིས་བ་རྗེ་དཀོན་མཆོག་རྒྱལ་མཚན་པ་ཁོང་ཉིད་ཀྱི་ཞབས་སོར་དགོན་པའི་ཁྲི་ལ་བཀོད། དེ་ནས་ཕྱིས་སུ་ཆོས་སྡེ་འདི་ཀུན་མཁྱེན་གསུམ་པ་འཇིགས་མེད་རྒྱ་མཚོ་ཚང་ལ་ཕུལ་ཅིང་། རྗེས་སུ་ཡང་བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས་ཀྱིས་ཀྱེེ་རྡོར་སྒྲུབ་མཆོད། འཛིན་གྲྭ་གསུམ་ལ་བདེ་ལམ། དྭགས་པོའི་བསྐྱེད་རིམ་སྔགས་ཀྱི་སྤྱི་དོན་བརྩི་བཞག སྐུ་རིམ་ལ་བརྟག་ལེའུ་གཉིས་ཅི་འགྲོ ཁྲི་བ་ན་རིམ་གྱིས་བརྟག་གཉིས་ཊཱིཀ་ཆེན་དང་ཀྱེེ་རྡོར་བསྐྱེད་རྫོགས་གང་རིགས་ཀྱི་འཆད་ཉན་མཛད། ཆོས་སྡེ་འདིའི་འཆད་ཉན་གྱི་བྱ་བ་ལ་འཇིགས་བྱེད། གསང་འདུས། ཀྱེེ་རྡོར། མཁའ་སྤྱོད་མའི་སྒོམ་སྒྲུབ་གཙོ་བོ་སྟེ། མགོན་ཆོས་ལྔ་བོ་ཆོས་སྤྱོད་བརྒྱད་ཅུ་དང་འདོན་རྟ་གར་འཆམ་བཅས་ནི་དགོངས་ལོ་རི་ཁྲོད་བདེ་ཆེན་གླིང་བའི་ཕྱག་ལེན་ལྟར་ཚུགས། གཞན་སྒྲ་སྙན་ངག་རྩིས་ས་རིས་དང་སུམ་རྟགས་དག་གསུམ། མངོན་བརྗོད་སྡེབ་སྦྱོར་སོགས་སྦྱངས་ཤིང་ལོ་རེར་ཀུན་མཁྱེན་རིམ་བྱོན་ལ་ལོ་ཐོ་འབུལ་བའི་སྲོལ་དར། ཁྱད་པར་དུ་བསོད་གྲགས་རྡོ་རྗེ་འཆང་གིས་གནང་བའི་ཀྱེེ་རྡོར་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་ཅིང་བདུད་རྩི་རྒྱུན་འབབ་པ་དང་། སྨན་འདམ་ལས་གྲུབ་པའི་ཀྱེེ་རྡོར་དབལ་མང་འཇམ་དབྱངས་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོས་སྙན་ཤེལ་འབུལ་དུས་དབུ་སྒུར་སྒུར་བྱེད་པ་གྲྭ་མང་གིས་མཐོང་བ་དང་། ཁོང་གིས་གནང་བའི་ལྷ་མོ་གསེར་ཟངས་ལས་གྲུབ་པ་བྱིན་རླབས་ཀྱི་ཁ་ཚ་ཅན་ཡིན། གསུང་རྟེན་ལ་བཀའ་བསྟན་དང་སྔོན་བྱོན་མཁས་པའི་གསུང་འབུམ་མང་པོ་བཞུགས། པར་ཁང་དུ་དགོན་པའི་འདོན་ཆ་ཁ་ཚང་དང་། བདེ་ལམ། མྱུར་ལམ། མཁས་བ་འགའི་གསུང་འབུམ་པར་ཤིང་ཡོད།
     དགོན་པར་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་མང་ཙམ་བྱོན་པ་ལས་ཁྱད་པར་དུ་དམེ་ཤུལ་སྒ་གོང་ཨ་ཁུ་ཆོས་འཕེལ་ཞེས་པ་རབ་བྱུང་བཅུ་བཞི་བའི་ས་ལུག་སྤྱི་ལོ1859ལོར་སྐུ་འཁྲུངས་ཤིང་རང་དགོན་དུ་མཁས་པ་མཆོག་བརྩོན་འགྲུས་དགེ་རྒན་དུ་བསྟེན་ནས་རྒྱུད་གཞུང་དང་དག་ཡིག་རྩིས་ས་རིས་སོགས་སྦྱངས། གསུང་རྩོམ་ལ《རྒྱ་རྩིས་རྩ་བ་བརྟག་ཐབས་ཤེས་རབ་རལ་གྲི》དང《དག་ཡིག་མཁས་པ་དགའ་སྐྱེད་ཀྱི་འགྲེལ་བ》《རབ་བྱུང་དུ་མའི་སྤྱི་བཞག》《སུམ་རྟགས་རྩ་བ་རྨོངས་མུན་འཇོམས་པའི་ཉི་འོད》དང《གནས་བསྟོད》སོགས་བཞུགས། ཡང་སྔར་དབལ་མང་རིན་པོ་ཆེ་དང༌། ཕྱིས་སུ་ཀུན་མཁྱེན་ལྔ་བའི་དྲུང་ཡིག་གནང་མྱོང་མཁན་དམེ་ཤུལ་གོ་ཆུང་སྟོད་པ་དྲུང་ཡིག་སྨྱོན་པར་གྲགས་པ། དེ་བཞིན་དུ་དྲུང་ཡིག་རྒྱ་མཚོ་སོགས་གྲགས་ཅན་མི་སྣའང་བྱོན། ཨ་ཁུ་དམེ་ཤུལ་འཇིགས་མེད་ཚང་བཅས1959ལོའི་གོང་གི་གོ་ཐོས་ཡོད་པ་ཁག་དང༌། ཨ་ཁུ་ནོར་བུ། སྐར་རྩིས་ལ་མཁས་པས་ཕྱོགས་ཡས་མས་ཀྱི་དོན་གཉེར་ཅན་མང་བོ་སྐུ་མདུན་དུ་འདུས་ཏེ་དུས་རྒྱུན་དུ་སྒྲུབ་པ་ཉམས་ལེན་ལ་བརྩོན་མཁན་ཞིག་ཡིན་འདུག