རྒྱ་ནག་གི་གནས་མཆོག་བཞི་ངོ་སྤྲོད་མདོར་བསྡུས།

རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔ།

         རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་གནས་མཆོག་རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔ་ནི་ཧྲན་ཞི་ཞིང་ཆེན་ཝུའུ་ཐེ་རྫོང་གི་ཤར་བྱང་དུ་ཥ་ལམ་ལེ་བར་ཉི་ཤུའི་མཚམས་སུ་བཞུགས།  རྫ་རི་རྩེ་མོ་ལྔ་ཡིས་བསྐོར་ནས་གྲུབ་ཅིང་།  རི་རྩེ་མཐོ་ཞིང་རྔམ་བརྗིད་ལྡན་པ་དང་མཐའ་འཁོར་ལ་ལེ་བར་ལྔ་བརྒྱ་ཡོད་པ་སྟེ།  ཤར་ཕྱོགས་སུ་ཝང་ཧཱའེའམ་མཚོ་གཟིགས་རྫ་རི་དང་།  ནུབ་ཕྱོགས་སུ་ཀཱ་ཡོའམ་ཟླ་གཟུགས་རྫ་རི།  ལྷོ་ཕྱོགས་སུ་ཅིན་ཞིག་གམ་ལེགས་མཛེས་རྫ་རི།  བྱང་ཕྱོགས་སུ་ཡཱའེ་ཏིག་གམ་ལྗོན་ལོ་རྫ་རི།  དབུས་ཕྱོགས་སུ་ཚཱས་ཡཱན་ནམ་བྲག་མཆོག་རྫ་རི་སོགས་ཡོད།  བྱང་ཕྱོགས་ཀྱི་རྫ་རི་ཆེས་མཐོ་ལ་ཧྭ་པེ་ཡུལ་གྲུ་ཆེན་པོའི་དབུ་རྩེར་བསྔགས།  དེ་ཡང《སངས་རྒྱས་ཀྱི་གནས་བསྟན་པ》སོགས་རྒྱ་ནག་གི་བསྟན་བཅོས་ཁ་ཤས་སུ་ལྷ་སངས་རྒྱས་འབུམ་ཕྲག་བཞུགས་པའི་བླ་རི་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པས།  རྒྱལ་རབས་ལྷོ་མ་དང་བྱང་མའི་དུས་ནས་བཟུང་སྟེ་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་དར་ཞིང་གཙུག་ལག་ཁང་དང་ལྷ་ཁང་མང་པོ་གསར་བཞེངས་བྱས་ཏེ།  ཚིང་ཚིང་གནའ་མཁར་བཀོད་པའི་རི་བོ་གྲགས་ཅན་ཞིག་ཏུ་གྱུར།  ཐང་རྒྱལ་རབས་གྱི་སྐབས་སུ་རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔའི་སྙན་གྲགས་ཕྱོགས་ཀུན་ཁྱབ་ཅིང་།  རིམ་བཞིན་དུ་རྒྱལ་རབས་སོ་སོའི་སྐུ་རིང་ལ་ཆོས་སྡེ་མང་པོ་བཏབས།  ཁྱད་པར་དུ་གོང་མ་རྒྱལ་མོ་ཝུའུ་ཙེ་ཐེན་ཀྱི་སྐབས་སུ་ཆིན་ལེང་ཟི་འམ་བསིལ་ལྡན་ལྷ་ཁང་གསར་བཞེངས་མཛད་ཅིང་།  གོང་མ་མིན་ཀྲིན་ཏེ་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པ（1507）ལོར་ཀོང་ཙོང་ཟིའམ་ཟངས་ཏོག་ལྷ་ཁང་སོགས་གསར་དུ་བཞེངས།  གོང་མ་ཝན་ལིས་སྐབས་སུ་མཆོད་རྟེན་དཀར་པོའམ་མཆོད་རྟེན་ལྷ་ཁང་ཞེས་བྱ་བ་གསར་དུ་བཞེངས།  《བསིལ་ལྡན་རི་བོའི་གནས་ཡིག》ལས།  སྐབས་དེར་གནས་མཆོག་འདིར་ཞཱན་ཐོང་ཟིའམ་མངོན་གསལ་ལྷ་ཁང་དང་།  ཏཱ་པོ་ཐཱ་ཡོན་ནམ་རིན་ཆེན་མཆོད་རྟེན་ལྷ་ཁང་།  ཏཱ་ཡོན་ཀྲོ་ཟིའམ་རྫོགས་ལྡན་ལྷ་ཁང་ཆེན་མོ་སོགས་ཆོས་སྡེ66བཞུགས་ཡོད་ཅེས་བཀོད་ཅིང་།  ད་དུང་ཕྱོགས་བཞིའི་རྫ་རིའི་སྟེང་དུ་ཆོས་སྡེ36།  བསྡོམས་པས་ཆོས་སྡེ102བཞུགས་པར་གྲགས་སོ།།  ཆིན་རྒྱལ་རབས་དུས་སུ་གོང་མ་བདེ་སྐྱིད་རྒྱལ་པོ་དང་།   ལྷ་སྐྱོང་རྒྱལ་པོ།   བསྔགས་སྨོན་རྒྱལ་པོ་སོགས་ཀྱིས་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཤིང་བྱིན་གྱིས་བརླབས་ཏེ།  རྟེན་བཞེངས་གང་མང་མཛད་པ་མ་ཟད་ཡཱས་ཧྲིག་ཟིའམ་ཚེ་རིང་ལྷ་ཁང་སོགས་བཞུགས་ཤག་ཕོ་བྲང5བཞེངས་ཤིང་།  ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ཏུ་གནས་འདིར་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དར་པ་དང་།  གོང་མ་ཡོན་ལོ་ཁྲི་ལོ་བཅུ་བཞི་བ（1416）ལོ་ནས་བཟུང་སྟེ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགེ་ལུགས་པ་ཥ་ཅང་དར་པས།  ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔ་རུ་ཆོས་སྡེ122ཡོད་ཅིང་། དེའི་ནང་ན་རྒྱ་ནག་གི་ལྷ་ཁང99དང་།  བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགེ་ལུགས་པའི་ཆོས་སྡེ25ཡོད།  རྒྱ་ནག་རི་བོ་རྩེ་ལྔ་ནི་ཀྲེ་ཅཱང་རི་བོ་གྲུ་འཛིན་དང་།  སི་ཁྲོན་གླང་ཆེན་འགྱིངས་རི།  ཨན་ཧོས་དཔལ་རི་རྩེ་དགུ་སོགས་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྙན་པར་གྲགས་ཤིང།  རང་རེའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ནང་བསྟན་གནས་མཆོག་བཞི་ཡི་ཡ་གྱལ་དུ་གྱུར་ཏོ།།

གླང་ཆེན་འགྱིངས་རི།

         རྗེ་བཙུན་བྱམས་པ་མགོན་པོའི་གནས་མཆོག་གླང་ཆེན་འགྱིངས་རི་ནི་སི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་གླང་ཆེན་འགྱིངས་རི་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་ནུབ་ལྷོའི་མཚམས་སུ་བཞུགས།  རྒྱ་ནག་གི་བསྟན་བཅོས་ཁ་ཤས་སུ་ནུབ་ཕྱོགས་བདེ་ལྡན་ཞིང་བཀོད་དང་།  རི་རྒྱལ་ལྷུན་པོ།  འོད་ཟེར་རྫ་རི།  མདུན་སོ་དཀར་མོའི་རི་རྒྱུད་སོགས་མང་དུ་གྲགས་ཤིང་།  རི་རྒྱུད་ཡོངས་སུ་ལེ་བར180། མཐའ་འཁོར་དུ་ལེ་བར600ཡས་མས།  མཚོ་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་སྨིས3990ཡིན་པས།  ཁ་དཔེ་ལ་གླང་ཆེན་འགྱིངས་རིས་གནམ་འོག་མཛེས་པར་རྒྱན་ཞེས་ཡོངས་སུ་གྲགས།  གླང་ཆེན་འགྱིངས་རིར་སྔ་མོའི་དུས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་ཏོ་ཅཱའོ་ཆོས་ལུགས་དར་ཞིང་།  ཏོ་ལུགས་སྟོན་པ་ཀྲང་ཏོ་ལིན་གྱིས་མཛད་པའི《གླང་ཆེན་འགྱིངས་རིའི་ཁྱད་མཚར་ཟིན་བྲིས》ལས།  ཏོ་ལུགས་པས་སྒྲིབ་པ་རྣམ་པར་རྦུངས་པར་ཕུག་པ36།  གནས་མཆོག72ཡོད་ཞེས་གསུངས།  ཕྱིས་སུ་ཏོ་ལུགས་པའི་གནས་དེ་དག་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གདན་ས་ས་རུ་གྱུར་ནས་ཏོ་ལུགས་པ་དང་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་མཉམ་གནས་སུ་གྱུར།  ཐ་མར་ཏོ་ལུགས་པ་ཉམས་ཏེ།  ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་ནས།  ཆིན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་གོང་མ་ཐབས་སྐྱོང་རྒྱལ་པོའི་དུས་སུ་ལྷ་ཁང་དང་མཆོད་ཁང170བཞེངས་ཡོད།  ད་ལྟ་ང་ཚོའི་མིག་དབང་གི་བདུད་རྩིར་གྱུར་པ་ནི་བཱན་ཉན་ཟིའམ་ཁྲི་ལོ་ལྷ་ཁང་དང་།  པཱའོ་གོ་ཟིའམ་དྲིན་ལན་ལྷ་ཁང་།  ཧྥུའུ་ཧུའུ་ཟིའམ་རྒྱལ་སྟག་ལྷ་ཁང་།  ལོས་ཡུན་ཟིའམ་འབྲུག་སྒྲ་ལྷ་ཁང་།   ཧྲན་ཅཱའོ་ཟིའམ་དགེ་ལྡན་ལྷ་ཁང་།  ཆིན་ཡུན་ཀིའམ་སྒྲ་དབྱངས་ལྷ་ཁང་།   ཀོང་ཞཱང་ཟིའམ་འོད་གསལ་ལྷ་ཁང་སོགས་མངོན་པར་བཞུགས་སོ།།

རི་བོ་གྲུ་འཛིན།

         ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོའི་གནས་མཆོག་རྒྱ་ནག་རི་བོ་གྲུ་འཛིན་ནི་ཀྲེ་ཅང་ཞིང་ཆེན་ཀྲིག་སཱན་གླང་ཕྲན་གྲུ་འཛིན་ས་ཁུལ་དུ་བཞུགས།   དེ་ལ་འོད་ཟེར་རི་བོ་ཀྱང་ཟེར་ཞིང་།   ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་ནན་ཧེ་པོ་ཏ་ལ་ཞེས་ཟེར་བ་དང་།  རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་རི་བོ་ཞིག་གི་མིང་ལ་ཟེར།  ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཞོན་ཙོང་ཁྲི་ལོ་དང་པོ（847）ལོར་དགེ་སློང་ཞིག་གནས་འདིར་ཕེབས་དུས་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་འཕགས་མཆོག་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱིས་དངོས་སུ་ཞལ་གཟིགས་གནང་པར་གྲགས།  དེ་ནས་བཟུང་རྒྱ་ནག་གོང་མ་རིམ་བྱོན་གྱིས་ཐུགས་ཁུར་ཆེན་པོ་མཛད་ནས་གཙུག་ལག་ཁང་དང་ལྷ་ཁང་བཞེངས།  《རི་བོ་གྲུ་འཛིན་གྱི་གནས་ཡིག》ལས།  སུན་ཡོན་མིན་ཆིན་རྒྱལ་རབས་བཞིའི་དུས་སུ་གོང་མ13དང་།  བཙུན་མོ19ཡིས་རི་བོ་གྲུ་འཛིན་ལ་གསེར་དངུལ་དང་།  ས་ཞིང་། གསུང་རབས་གནང་བར་མཛད་ཅེས་གསུངས་ཤིང་།  རྒྱལ་རབས་རིམ་བྱོན་ཁག་གིས་སྔོན་གཞུག་ཏུ་དགོན་པ་བཞེངས་ཏེ།  རི་བོ་གྲུ་འཛིན་ཆེས་དར་བའི་དུས་སུ་དགོན་པ་དང་།  ལྷ་ཁང་།  གྲྭ་ཤག་སོགས300ཙམ།  གྲྭ་ཚང3000ལ་སླེབས་མྱོང་ཟེར།  དེའི་ནང་དུ་ཕུའུ་ཅི་ཟིའམ་ཁྱབ་སྦྱིན་དགོན་པ་དང་།  ཧྥ་ཡཱས་ཟིའམ་ཆོས་འཕེལ་དགོན་པ།  ཧོས་ཅཱས་ཟིའམ་ཤེས་རབ་དགོན་པ་སོགས་ཆེས་མིང་དུ་གྲགས་སོ།།

དཔལ་རི་རྩེ་དགུ། 

         འཕགས་པ་སའི་སྙིང་པོའི་གནས་མཆོག་དཔལ་རི་རྩེ་དགུ་ནི་ཨན་ཧོས་ཞིང་ཆེན་ཆིན་ཡང་རྫོང་གི་ནུབ་ལྷོའི་ལེ་བར20ཡི་མཚམས་སུ་བཞུགས་ཤིང་།  ཅིག་ཙི་ཧྥིན་ནམ་རྒྱལ་སྲས་དཔལ་དགུ་རི་བོ་ཞེས་མིང་དུ་ཐོགས།   《དཔལ་རི་རྩེ་དགུའི་གནས་ཡིག》སོགས་རྒྱ་ནག་གི་ཡིག་ཚང་ཁ་ཤས་སུ་བཀོད་པ་ལྟར་ན།  རི་རྒྱལ་ལྷུན་པོར་མཛེས་སྡུག་ལྡན་ཞིང་དབུ་རྩེ་མཁའ་རུ་བསྙེགས།།རྫ་རི་སྨུག་པོ་ཆགས་ཚུལ་མི་གཅིག་རྩེ་མོ་དགུ་འཛོམས་ཅན།།ཞེས་རི་རྩེ་དགུ་བཅུ་གོ་དགུར་གྲགས་ཀྱང་ཐེན་ཐཱའེ་འམ་གནམ་སྟེགས་རི་བོ་དང་། ལེན་ཧཱའམ་པད་མ་རི་བོ།  ཐེན་ཀྲིའུ་འམ་གནམ་འདེགས་ཀ་བ་རི་བོ།  ཧྲི་ཝང་ངམ་སྟོབས་བཅུ་ཚངས་སྲས་རི་བོ་སོགས་དཔལ་རི་རྩེ་དགུ་ནི་ཆེས་བརྗིད་ཉམས་ལྡན་པ་དང་།  ཐང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སུ་ཏོ་ལུགས་པས་བྱ་རྒྱལ་ཁྱུང་ཆེན་རི་བོ་ནས་ཆོས་ར་བཙུགས་ཤིང་།  རི་བོ་ཡོངས་སུ་ཏོ་ལུགས་ཆེས་དར་བའི་སྐབས་སུ་ཆོས་ར་ཉི་ཤུ་ལྷག་ཙམ།  ཕྱིས་སུ་ནང་བསྟན་ཆོས་ལུགས་དར་ཞིང་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱི་ནང་གི་སྐྱེས་ཆེན་དམ་རྣམས་ཀྱིས་ཞབས་ཀྱིས་བཅགས་ཤིང་བྱིན་གྱིས་བརླབས་ཏེ།  ལྷ་ཁང་བཞེངས་ནས་ཆོས་སྡེ་བཏབས། གོང་མ་ཅན་ཀྲོང་ཁྲི་ལོ་གཉིས་པ（781）ལོའི་ཚུན་ལ་རིམ་བཞིན་དུ་ཆོས་སྡེ་ཆེ་ཆུང300ལྷག་ཙམ་དང་།  གྲྭ་བཙུན4000ལྷག་ལ་སླེབས་མྱོང་བ་རེད།