རྒྱལ་ནང་གི་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་ཐབས་ལ་དཔྱད་པ།

[ནང་དོན་གཙོ་བོ།] རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ལ་ཏང་གི་སྲིད་ཇུས་སྒྲོག་སྤེལ་རིན་ཐང་དང་དམངས་ཕན་ཞབས་ཞུའི་རིན་ཐང་སོགས་རིན་ཐང་གལ་ཆེན་ལྡན་པར་མ་ཟད། སྤྱི་ཚོགས་རིན་ཐང་དང་སྐད་བརྡའི་རིན་ཐང་། ལོ་རྒྱུས་རིན་ཐང་སོགས་ལོ་ཙཱ་སྤྱིའི་རིན་ཐང་ཡང་ཆེས་ཆེར་ལྡན། ད་ལྟའི་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ལ་ལག་ལེན་གྱི་ཉམས་མྱོང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཡོད་ན་ཡང་། མ་ལག་རང་བཞིན་གྱི་གཞུང་ལུགས་ཆོས་ཉིད་བརྟན་པོ་ཆགས་མེད་པས། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་ཁྲོད་ད་དུང་གནད་དོན་མང་པོ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། དེ་བས་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཆོས་ཉིད་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་བརྟུན་པ་ལྷུར་ལེན་རྒྱུ་ནི་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་ཀྱི་ལས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་སྟབས། རྩོམ་འདིར་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་བའི་རྩ་བའི་ཐབས་ཏེ། རྟིང་སྐུལ་ལམ་ལུགས་ཚད་ལྡན་འཛུགས་པ་དང་། ཆེད་དམིགས་གསོ་སྦྱོང་མང་པོ་སྤེལ་བ། དབང་གྲགས་ལྡན་པའི་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ལྟ་སྐུལ་ཆད་གཅོད་བྱེད་པ། ལོ་ཙཱའི་ཡོ་བྱད་ཆ་ཚང་འཛོམ་པར་བྱེད་པ། ལོ་ཙཱ་བས་རང་སྦྱོང་ལ་འབད་པ་བཅས་ཀྱི་ཐབས་སྤྱིར་བསྟན་པ་དང་། བྱེ་བྲག་ཏུ་ཞེ་ཚིག་སྒྱུར་སྟངས་དང་། སྒྲ་སྒྱུར་བྱེད་ཐབས། གྲངས་ཀའི་མིང་སྒྱུར་སྟངས། སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་འགོད་སྟངས་ཀྱི་སྒྱུར་ལུགས། བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་དང་མི་མཐུན་པའི་རྗོད་པ་སྤེལ་བའི་སྐྱོན་སེལ་ཐབས་བཅས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་འགའ་དཔེ་དང་སྦྱར་ནས་དབྱེ་ཞིབ་གནད་དུ་ཐིངས་པ་བགྱིས་ཏེ། ད་སྐབས་ཀྱི་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་བར་དངོས་ཕན་རང་བཞིན་གྱི་བྱེད་ཐབས་འདོན་སྤྲོད་བྱས་ཡོད།
[གནད་ཚིག] རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ། གོང་འཕེལ། བྱེད་ཐབས།        ལོ་ཙཱ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་སྐད་ཡིག་གང་ཞིག་གིས་བསྟན་ཟིན་པའི་བརྗོད་དོན་རྩོམ་ཉམས་དང་བཅས་པ་སྐད་ཡིག་གཞན་ཞིག་གི་རྒྱུ་ཆ་དོ་མཉམ་སྤྱད་དེ་ཇི་བཞིན་བསྐྱར་དུ་མཚོན་པའི་རིག་གནས་བྱེད་སྒོ་ཞིག་སྟེ། ངོ་བོའི་ཆ་ནས་བརྗོད་ན“ཡང་བསྐྱར་གསར་རྩོམ”ཞིག་ཡིན། དེར་སྤྱིར་བཏང་དུ་སྤྱི་ཚོགས་རང་བཞིན་དང་། རིག་གནས་རང་བཞིན། བརྡ་རྟགས་བརྗེ་སྤོར་རང་བཞིན། གསར་རྩོམ་རང་བཞིན། ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་བཅས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་ཡོད་པས། དེའི་རིན་ཐང་ཡང་སྤྱི་ཚོགས་དང་རིག་གནས། སྐད་བརྡ། གསར་གཏོད། ལོ་རྒྱུས་བཅས་ཕྱོགས་ལྔ་ནས་མངོན་ཡོད།[1] གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ལ་མཚོན་ན་ཡང་དེ་ལྟ་བུའི་ངོ་བོ་དང་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པར་མ་ཟད། རིན་ཐང་ཡང་གང་ལ་དེ་འཚམ་ཞིག་མངའ་སྟེ། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་སྤྱི་ཚོགས་རིན་ཐང་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་དང་། བརྡ་འཕྲིན་བརྗེ་རེས། ཆ་རྒྱུས་ཇེ་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་བཅས་ཀྱི་སྟེང་ནས་མངོན་ཡོད་པས། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བརྒྱུད་སྤྱི་ཚོགས་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་འདྲིས་རྒྱ་ཇེ་ཆེ་དང་གཏིང་ཇེ་ཟབ་ཏུ་གཏོང་བ་དང་། སྐད་ཡིག་གིས་ཆོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་མི་འདྲ་བའི་བར་གྱི་གསར་འགྱུར་ཆ་འཕྲིན་རྣམས་དུས་ཐོག་ཏུ་སྤེལ་རེས་བྱེད་ཐུབ་ལ། དེ་དང་བསྟུན་ནས་སྤྱི་ཚོགས་དང་མི་རིགས་མི་འདྲ་བ་ཕན་ཚུན་རྒྱུས་ལོན་ཟབ་མོ་འབྱུང་ཐུབ། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་སྐད་བརྡའི་རིན་ཐང་ནི་སྔར་མེད་ཀྱི་བརྡ་དང་ཐ་སྙད་མང་པོ་བསྡུ་ལེན་དང་གསར་བཟོ་བྱེད་ནུས་པ་དང་། བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་རྣམ་གཞག་འཐུས་ཚང་དུ་གཏོང་ཐུབ་པའི་སྟེང་མངོན་ཡོད་དེ། ལོ་ཙཱའི་བྱེད་སྒོ་ཡིས་ང་ཚོར་མིང་བརྡ་གསར་པ་དང་རྗོད་སྟངས་གསར་པ། ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ཐ་སྙད། ཞིབ་ཚགས་ཆེ་ཞིང་ཡང་དག་པའི་སྐད་ཆའི་རྗོད་སྟངས་མང་པོ་ཞིག་བསྐྲུན་པར་རམ་འདེགས་ཀྱི་ནུས་པ་འདོན་པ་ཡིན། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་གསར་གཏོད་རིན་ཐང་ནི་བསམ་བློ་དང་རིག་གནས་བརྗེ་རེས་བརྒྱུད་ནས་བློ་སྐྱེད་གསར་པ་འབྱུང་བ་དང་གསར་གཏོད་ཀྱི་ལམ་དུ་འཇུག་པ། སྒྱུར་བྱེད་སྐད་ཆའི་རིག་གནས་ལ་གསོན་ཤུགས་གསར་པ་སྩོལ་བ། སྔོན་མེད་ཀྱི་བྱ་དངོས་གསར་པ་དང་འདུ་ཤེས་གསར་པ། བསམ་བློ་གསར་པ་སོགས་ནང་འདྲེན་བྱ་ཆེད། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱས་ངེས་པར་དུ་གསར་གཏོད་ཀྱི་ལས་ཀ་མང་དུ་བྱ་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་སྟེང་མངོན་ཡོད། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་ལོ་རྒྱུས་རིན་ཐང་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མདུན་སྐྱོད་དང་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་ནས་མངོན་ཏེ། སྤྱི་ཚོགས་རྙིང་པའི་སྐབས་སུ་གསར་འགྱུར་སྒྲོག་སྤེལ་གྱི་ས་ཁོངས་རྒྱ་བསྐྱེད་པར་བཀག་རྒྱ་མང་ཞིང་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་རྒྱུག་མི་ཆེ་བའི་དབང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ནས་དོན་ཆེན་ཞིག་བྱུང་ན་ཡང་། རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཀྱིན་མེད་ཅིང་། སྔོན་ཐོན་རྒྱལ་ཁབ་དག་གིས་དེང་རབས་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་སུ་གོམ་པ་འཕར་འགྲོས་ཀྱི་སྐྱོད་ཀྱིན་ཡོད་ན་ཡང་། ས་ཁུལ་ལ་ལ་སྔར་བཞིན་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ལུགས་ལྟར་འཕེལ་མེད་རང་སོར་གནས་པ་ཡང་གང་མང་མཆིས། དེང་སྐབས་ནི་གསར་འགྱུར་སྨྱད་བྱད་རྒྱ་ཆེར་དར་བ་དང་། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ཤིན་ཏུ་རྒྱུག་ཆེ་བས། ས་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་དོན་རྐྱེན་ཅི་ཞིག་བྱུང་ན་ཡང་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ཏུ་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཏུ་འགྱུར་འགྲོ་བ་དང་། དེ་དང་བསྟུན་ནས་མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་ཕྱོགས་ལའང་ཤུགས་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཐེབས་བཞིན་ཡོད་པ་སོགས་ནི་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་ལོ་རྒྱུས་རིན་ཐང་ཡིན།
       རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ལ་མཚོན་ན། དམིགས་བསལ་གྱི་རིན་ཐང་འགའ་ཡང་མཆིས་ཏེ། དང་པོ་སྲིད་ཇུས་སྒྲོག་སྤེལ་གྱི་རིན་ཐང་ནི། ཀྲུང་གུང་ཀྲུང་དབྱང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་སྟོབས་འབྱོར་མངའ་ཐང་ལྡན་པ་དང་། དམངས་ཕན་ཕྱུག་འགྱུར་ཡོང་བ། མི་རིགས་མཐུན་སྒྲིལ་དང་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་ལྷིང་སོགས་ཀྱི་ཆེད་དུ། ཐུགས་རྒྱུད་བརྩེ་བས་ཕྱུག་ནས་ཡང་དག་པར་གཏན་ལ་ཕབ་པའི་འཐབ་ཇུས་དང་ཇུས་ཆོད། སྲིད་ཇུས་སྣ་ཚོགས་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་དང་བོད་འབྲེལ་སྲིད་ཇུས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དགོངས་པ་ཟབ་མོ་བོད་མི་དམངས་ཀྱིས་ཡང་དག་པར་རྟོགས་པ་ལ། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱས་གཞན་གྱིས་ཚབ་བྱེད་མི་ཐུབ་པའི་ནུས་པ་འདོན་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ཡིན། གཉིས་པ་དམངས་ཕན་ཞབས་ཞུའི་རིན་ཐང་ནི། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བརྒྱུད་བོད་མི་དམངས་ཀྱིས་ཀྱང་རྒྱལ་ཡོངས་རིགས་སོ་སོའི་མི་དམངས་དང་མཉམ་དུ། རྒྱལ་ཡོངས་དང་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོར་དོན་དག་གསར་པ་ཅི་དང་གང་བྱུང་བ་རྣམས་དུས་ཐོག་ཏུ་རྟོགས་ཐུབ་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཏང་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མགོ་ཁྲིད་རྣམས་ཀྱིས་མི་དམངས་ཀྱི་ཆེད་དུ་དཀའ་སྡུག་ཁྱད་དུ་བསད་ནས་ཉིན་མཚན་དབྱེར་མེད་དུ་གཞུང་དོན་ལ་འབད་བཞིན་པའི་ཚུལ་རྣམས་ཇི་བཞིན་ཤེས་ཐུབ། གསུམ་པ་གྲུབ་འབྲས་དྲིལ་སྒྲོག་གི་རིན་ཐང་ནི། ཀྲུང་གོ་གསར་པ་དབུ་བརྙེས་པ་ནས་བཟུང་། ད་ལྟ་ཀྲུང་གོ་དུས་རབས་གསར་པར་བསྐྱོད་པའི་བར་གྱི་དུས་སྐབས་སོ་སོར་གྲུབ་འབྲས་རླབས་པོ་ཆེ་ཅི་དང་གང་བླངས་པ་རྣམས་དུས་ཐོག་ཏུ་དྲིལ་སྒྲོག་བྱས་ཤིང་། རྒྱ་ཆེ་བའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཐོབ་སྣང་དང་བདེ་སྣང་། སྐྱིད་སྣང་བཅས་མངོན་འགྱུར་བྱས་པ་ལའང་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱས་ནུས་པ་མི་དམན་པ་བཏོན་པ་སོགས་ཡིན།
       མདོར་ན། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ལ་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་སྤྱིའི་རིན་ཐང་ལྡན་པར་མ་ཟད། དམིགས་བསལ་གྱི་རིན་ཐང་ཡང་མང་པོ་ཡོད་པས། རིན་ཐང་དེ་དག་ཇི་བཞིན་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ན། རྒྱལ་ཁབ་སྟོབས་འབྱོར་མངའ་ཐང་དར་བ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་ལྷིང་འཆམ་མཐུན་ཡོང་བ། མི་དམངས་ཕྱུག་འགྱུར་བདེ་སྐྱིད་ལྡན་པ་སོགས་ལ་ཕན་ནུས་བླ་ན་མེད་པ་འབྱུང་། དེ་བས་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་ཆེན་པོ་འབྱུང་རྒྱུ་ནི་གནད་དམ་པ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་མཐར་གཏུགས་ན་རྒྱའི་སྐད་ཡིག་ཐོག་གི་འབྲེལ་ཡོད་གསར་འགྱུར་རྣམས་ཚད་ཐིག་དང་ལྡན་པར་བོད་སྐད་ཡིག་ཐོག་ཏུ་ལོ་ཙཱ་བྱེད་ཐུབ་མིན་ལ་རེག་ལས་པས། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་དང་དོན་སྙིང་ཆེན་པོ་ཀུན་གྱི་ཐུགས་ལ་འཇགས་པར་བྱས་ནས་དེ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་བའི་ཐབས་ལ་འབད་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར་ཡོད་དོ། །
དང་པོ། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་གནས་བབ།
       ཀྲུང་གོ་གསར་པ་དབུ་བརྙེས་པའི་ཚུན་ཏེ། བཅིངས་འགྲོལ་བྱས་པའི་རྗེས་དང་། ལྷག་པར་དུ་བཅོས་སྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་བྱས་པའི་གཞུག་ནས། བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་ཆར་རྗེས་ཀྱི་ཤྭ་མོ་བརྡོལ་བ་བཞིན་བྱུང་ཡོད་དེ། ཚགས་པར་ལ་མི་དམངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་བོད་ཡིག་པར་མ་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་ཚགས་པར་གཅིག་དང་། བོད་ལྗོངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་དང་མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་ཚགས་པར། མཚོ་སྔོན་ཁྲིམས་ལུགས་ཚགས་པར་སོགས་ལྗོངས་ཞིང་རིམ་པའི་ཚགས་པར་བདུན། ཀན་ལྷོའི་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་དང་དཀར་མཛེས་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་ཚགས་པར། བདེ་ཆེན་བོད་ཡིག་ཚགས་པར་སོགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་རིམ་པའི་ཚགས་པར་གང་མང་། གཞན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཁོངས་གཏོགས་ས་ཁུལ་དྲུག་ཏུ་ཡང་སོ་སོའི་བོད་ཡིག་ཚགས་པར་ཡོད་པར་བཤད་ཀྱང་ད་ལྟའི་གནས་ཚུལ་མ་ངེས། རླུང་འཕྲིན་ལ་ཀྲུང་དབྱང་མི་དམངས་ཀུན་ཁྱབ་རླུང་འཕྲིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་བོད་སྐད་སྡེ་ཁག་སྟེ་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་རླུང་འཕྲིན་སྡེ་ཁག་གཅིག་དང་། བོད་ལྗོངས་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན་དང་མཚོ་སྔོན་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན། སི་ཁྲོན་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན་བཅས་ལྗོངས་ཞིང་རིམ་པའི་རླུང་འཕྲིན་གསུམ། ཀན་ལྷོའི་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན་དང་རྔ་པའི་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན་སོགས་ནི་ད་ལྟ་ཡོད་མེད་མ་ངེས། བརྙན་འཕྲིན་ལ་བོད་ལྗོངས་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་དང་ཨ་མདོ་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་། ཁམས་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་བཅས་ལྗོངས་ཞིང་རིམ་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་གསུམ་མ་གཏོགས་མེད་པ་དང་། ཁུལ་དང་རྫོང་སོ་སོ་ན་བོད་རྒྱ་སྐད་གཉིས་མཐུན་སྡེབ་ཀྱི་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་སོ་སོ་ན་ཉིན་རེར་དུས་ཡུན་ངེས་ཅན་གྱི་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་གཏོང་བཞིན་ཡོད། དྲ་ཚིགས་ལ་ཀྲུང་གོའི་བོད་ལྗོངས་དྲ་བ་དང་ཀྲུང་གོའི་བོད་སྐད་རླུང་འཕྲིན་དྲ་བ། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་དྲ་བ། མཚོ་སྔོན་བོད་སྐད་རྒྱང་སྒྲོག་བརྙན་འཕྲིན་དྲ་བ། ཁམས་པའི་དྲ་བ། གུང་ཁྲན་ཏང་གི་གསར་འགྱུར་དྲ་བ། སེམས་ཀྱི་ཉི་ཟླའི་བོད་ཡིག་དྲ་བ་སོགས་ཀྲུང་དབྱང་རིམ་པ་དང་ཞིང་ཆེན་རིམ་པ། ས་ཁུལ་རིམ་པ་བཅས་ཀྱི་གཞུང་གཉེར་གསར་འགྱུར་དྲ་བ་མང་པོ་ཡོད། འདི་ལྟར་ཚགས་པར་དང་རླུང་འཕྲིན། བརྙན་འཕྲིན། དྲ་ཚིགས་རྣམས་ཕྱིའི་རྣམ་པ་ཙམ་ལ་བལྟས་ན། བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་གྱི་སྡེ་ཁག་རྣམས་གྲངས་ཀ་མང་ཞིང་སྟོབས་ཆེ་བ་དང་། དཔུང་འགྲིག་པར་སྣང་མོད། བློ་ཞིབ་མོས་རབ་ཏུ་བརྟགས་ན། རྩོམ་སྒྲིག་དཔུང་སྡེའི་ཆུ་ཚད་དམའ་བ་དང་། གསར་འགྱུར་གྱི་སྤུས་ཀ་ཞན་ལ་སྤེལ་གྲངས་ཉུང་བ། དུས་ཡུན་ཐུང་བ། འདོན་ཚད་དལ་བ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་གང་མང་གནས་སྟབས། ད་དུང་བོད་འབྲེལ་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་ཆེ་བའི་མི་དམངས་མང་ཚོགས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྣ་ཚོགས་དང་། བོད་འབྲེལ་སྲིད་ཇུས་སོགས་ཤེས་འདོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དུས་ལྟར་ཡང་དག་པར་བསྐང་ཐུབ་ཀྱིན་མེད། དཔེར་ན། མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་ཚགས་པར་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་གཟའ་འཁོར་གཅིག་ལ་འདོན་ཐེངས་གཅིག་མ་གཏོགས་མེད་པས། དེས་བོད་འབྲེལ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ཆ་འཕྲིན་གྱི་དགོས་མཁོ་བསྐང་ཐུབ་ཀྱིན་མེད་པར་མ་ཟད། གསར་འགྱུར་གྱིས་དུས་ཚོད་ལ་དང་དོད་བྱེད་པའི་མྱུར་གསལ་རང་བཞིན་གྱི་རྩ་དོན་དང་ཡང་འགལ་ཡོད་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། དེ་བཞིན་མི་དམངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་དང་བོད་ལྗོངས་ཉིན་རེའི་ཚགས་པར་གཉིས་མ་གཏོགས། གཞན་པའི་ཚགས་པར་རྣམས་གཟའ་འཁོར་གཅིག་ལ་འདོན་ཐེངས་གཅིག་ནས་གཉིས་ཅན་རྐྱང་རྐྱང་ཡིན། བརྙན་འཕྲིན་ལ་མཚོན་ན་ཡང་། ད་ལྟ་བོད་འབྲེལ་ས་ཁུལ་དུ་ལྗོངས་ཞིང་རིམ་པའི་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་གསུམ་ཡོད་ཀྱང་། དུས་ཚོད་ཉེར་བཞིའི་རིང་དུ་བོད་སྐད་རྐྱང་པའི་ལམ་ནས་མུ་འབྲེལ་དུ་གཏོང་བའི་བརྙན་འཕྲིན་ཁང་གཅིག་ཀྱང་མེད་ལ། རླུང་འཕྲིན་ལ་མཚོན་ན་ཡང་དེ་ལྟར་ཡིན། འོན་ཀྱང་། ད་སྐབས་སྨྱན་བྱད་གསར་པ་འཕེལ་རྒྱས་ཕྱིན་པ་དང་། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་སྨྱན་བྱད་གསར་རྙིང་འདྲེས་སྦྱོར་བྱེད་པའི་སྲིད་ཇུས་བཏོན་ཅིང་བཅོས་སྒྱུར་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་བ་དང་བསྟུན་ནས། ད་ཡོད་ཀྱི་ཚགས་པར་སྡེ་ཁག་དང་། བརྙན་འཕྲིན་ཁང་། རླུང་འཕྲིན་ཁང་དེ་དག་ལ་ཡང་དྲ་ཚིགས་དང་། སྐད་འཕྲིན་སྤྱི་སྟེགས། བརྙན་ཐུང་ཨང་རྟགས། པོད་འཕྲིན། མགྱོགས་འཕྲིན། འཁྱུག་དབྱངས་སོགས་སྟེགས་བུ་སྣ་མང་ལྡན་པའི་སྨྱན་བྱད་འདྲེས་མའི་ལམ་དུ་བསྐྱོད་དང་སྐྱོད་བཞིན་མཆིས་ཤིང་། གསར་འགྱུར་མྱུར་ཚད་ཀྱི་ཕྱོགས་ནས་གོང་འཕེལ་ཅུང་ཟད་བྱུང་ཡོད། ཡིན་ན་ཡང་ད་ལྟའི་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་བརྒྱ་ཆའི་དགུ་བཅུ་ཡན་ཆད་རྒྱ་ཡིག་ནས་བསྒྱུར་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་སྟབས། ནམ་ཡིན་ཡང་རྒྱ་ཡིག་གསར་འགྱུར་དང་གོམ་སྟབས་གཅིག་གྱུར་འབྱུང་ཐུབ་ཀྱིན་མེད། གལ་ཏེ་དུས་མཉམ་དུ་སྤེལ་ན་ཡང་། གསར་འགྱུར་ལས་གཉེར་པ་རྣམས་ལས་ཆེད་ལས་མཁས་ཅན་ཉུང་ཞིང་ཆུ་ཚད་ཞན་པ་སོགས་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་དབང་གིས། གསར་འགྱུར་འགྱུར་རྩོམ་རྣམས་བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་ལྟར་མ་བྱུང་བ་དང་། ཐ་སྙད་ཡ་མ་ཟུང་མང་པོས་བསླད་ནས་བོད་མི་བྱིངས་ཀྱིས་གོ་དཀའ་བའི་སྣང་ཚུལ་བྱུང་དང་འབྱུང་མུས་སུ་མཆིས།
       དེ་ལྟར། བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་གནས་བབ་དེ་ལ་རྐྱེན་བྱས་ཏེ། བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་རྣམས་དུས་ལྟར་བོད་འབྲེལ་ས་ཁུལ་སོ་སོར་སྒྲོག་སྤེལ་བྱེད་མ་ཐུབ་པ་དང་། སྒྲོག་སྤེལ་བྱས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ཏུ་ཁྱབ་མ་ཐུབ་པ། ཁྱབ་ཀྱང་གོ་བ་ཡང་དག་མ་ལོན་པས། བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་གྱི་ཞབས་ཞུ་ལས་འགན་ལེགས་པར་སྒྲུབ་ཐུབ་ཀྱིན་མེད་ཅིང་། བོད་འབྲེལ་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་ཆེ་བའི་མི་དམངས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ཤེས་འདོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དེ་བས་ཀྱང་ལེགས་པར་སྐོང་ནུས་བཞིན་མེད། དེ་ལྟ་ན་ཡང་། ད་ལྟའི་གནས་བབ་འདི་ལེགས་སྒྱུར་བྱེད་པའི་ཐད་ནས་རེ་བ་ཙམ་ཡང་མཐོང་རྒྱུ་མེད་སྟབས། ཁོ་བོའི་མ་དག་རྒྱུད་ཀྱི་དྲན་ཚུལ་ལ། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་སྤུས་ཚད་ཇེ་ལེགས་སུ་གཏོང་རྒྱུ་ནི་ཆེས་ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་སུ་གྱུར་ཅིང་། བོད་སྐད་བོད་ཡིག་ལམ་ནས་གོ་བདེ་བའི་གསར་འགྱུར་ཞིག་སྤེལ་མ་ཐུབ་ན། གནད་དོན་གཞན་རྣམས་ཐག་བཅད་ན་ཡང་། གསར་འགྱུར་གྱི་རྩ་བའི་ལས་འགན་ལེགས་སྒྲུབ་དང་། རྒྱ་ཆེ་བའི་མི་དམངས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་རྟོགས་འདོད་ཀྱི་དགོས་མཁོ་ལེགས་པར་བསྐང་བ་ལ་ཕན་ནུས་ཆེན་པོ་མེད་པར་འདོད་དོ། །
གཉིས་པ། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་བའི་ཐབས་སྤྱིར་བསྟན་པ།
       གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་འགྱུར་སྤུས་མ་དག་པས་གོ་མི་ཐུབ་པར་འགྱུར་ལ། གོ་མི་ཐུབ་པ་ནི་འགྱུར་སྤུས་མ་དག་པ་ཁོ་ནས་སྐྱེད་པ་མིན་ཡང་། དེའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། དེས་ན་འགྱུར་སྤུས་དག་མོ་ཞིག་འབྱུང་བ་ལ། མ་ཡིག་གི་དོན་ཡང་དག་པར་སྟོན་པ་དང་གཅིག སྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་སྐད་ལ་བརྗོད་བདེ་བ་དང་གཉིས། མ་ཡིག་གི་ཉམས་དང་མཚུངས་པ་དང་གསུམ་གྱིས་སྒོ་ནས་ཚད་འཇལ་དགོས། མ་ཡིག་གི་དོན་ཡང་དག་པར་སྟོན་པ་ལ་བསྒྱུར་བྱ་མ་ཡིག་གི་སྐད་ཡིག་ལེགས་པར་རྟོགས་དགོས། འདི་ནི་གསར་འགྱུར་གྱི་དོན་དངོས་རང་བཞིན་ཞེས་པའི་རྩ་དོན་གྱི་བླང་བྱ་ཡང་ཡིན། དེང་སྐབས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བར་མཚོན་ན། མ་ཡིག་རྒྱ་ཡིག་གི་དོན་སྤྱི་ཙམ་རྟོགས་མི་ཐུབ་མཁན་ཕལ་ཆེར་མེད་ཅིང་། ཆེད་བཀོལ་མིང་བརྡ་དང་ཐ་སྙད་རེ་འགའི་མཐུལ་མ་རྟོགས་ཚེ། སྐབས་ཐོག་ཏུ་ཚིག་མཛོད་དང་དྲ་བའི་སྒང་དུ་བཙལ་ན་གོ་བ་ཞིབ་མོ་རྙེད་ཐུབ། སྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་སྐད་དུ་བརྗོད་བདེ་བར་འབྱུང་བ་ལ་སྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཁོང་དུ་ཆུད་དགོས། འདི་ནི་གསར་འགྱུར་གྱི་གོ་བདེའི་རང་བཞིན་ཞེས་པའི་རྩ་དོན་གྱི་བླང་བྱ་ཡང་ཡིན། འདིའི་ཐད་ནས་དེང་སྐབས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་སྤྱིའི་ཆ་ནས་བོད་སྐད་ཡིག་གི་ཆུ་ཚད་དམའ་ཞིང་། ཐ་སྙད་ཡང་དག་པར་སྤྱད་ནས་བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་དང་མཐུན་པའི་རྗོད་པ་ལེགས་པོ་ཞིག་སྤེལ་བར་ཡང་དཀའ་བའི་གནས་སུ་གྱུར་ཡོད་སྟབས། བོད་ཡིག་གི་རྣམ་དབྱེ་ཚིག་ཕྲད་དང་བཅས་པའི་སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་དང་། རྩོམ་འབྲིའི་ནུས་རྩལ། རྗོད་པ་སྤེལ་སྟངས་ལ་བྱང་བར་སྦྱངས་དགོས་ལ། ལྷག་པར་དུ་གཞན་སྐད་ཀྱིས་མ་བསླད་པའི་སྔ་རབས་མཁས་པའི་གསུང་རྩོམ་གྲགས་ཅན་ཡང་ཡང་མཇལ་ནས། མིང་བཀོལ་སྟངས་དང་། ཚིག་སྒྲིག་ལུགས། རྗོད་པ་སྤེལ་སྟངས་སོགས་ལ་བག་ཆགས་ཟབ་མོ་འཇོག་དགོས། མ་ཡིག་གི་ཉམས་ཏེ་ཚིག་གི་ཉམས་དང་དོན་གྱི་ཉམས་སྒོ་ཀུན་ནས་མཚུངས་པ་ཞིག་འབྱུང་བ་ལ་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་བློ་སྦྱོང་དང་ལག་ལེན། བསྒྱུར་བྱ་སྒྱུར་བྱེད་སྐད་ཡིག་གིས་བསྡུས་པའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཁམས་སོགས་ཡང་དག་པར་རྟོགས་དགོས། འདི་ནི་མ་ཡིག་གི་རྣམ་པ་ཇི་བཞིན་སོར་འཇོག་བྱེད་པ་དང་། མ་ཡིག་ལས་མངོན་པའི་ལངས་ཕྱོགས་དང་བསྟོད་སྨད་ཀྱི་ཡིད་འགྱུར་སོགས་ཇི་བཞིན་མཚོན་པར་བྱེད་པའི་བླང་བྱ་ཡང་ཡིན། འདི་ལ་མཚོན་ན། སྤྱིར་བཏང་དུ་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་བློ་སྦྱོང་དང་ལག་ལེན་ལ་བྱང་བའི་ཐོག ཕྱི་ནང་རིག་གནས་ཀྱི་མཐོང་རྒྱ་ཡངས་དགོས་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དཔེ་ཆོས་དང་རིག་གནས་མཚོན་རྟགས་མངོན་པར་གསལ་བའི་ཐ་སྙད་སོགས་ལ་འཕྲད་ན། དེའི་མཚོན་དོན་གཏམ་རྒྱུད་དང་བཅས་པ་མཚོན་པར་བྱེད་དགོས་པས། སྐབས་ཐོག་ཀུན་ཏུ་བཙལ་ནས་ཐད་སྒྱུར་གཙོ་བོས་ཡང་དག་པར་བསྒྱུར་ན་འཐུས་ཙམ་ཡིན། གོང་བརྗོད་ཀྱི་འདི་དག་ཁོང་དུ་ཆུད་ཅིང་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བ་ཚད་ལྡན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བར་དུས་རྟག་ཏུ་སློབ་གཉེར་བྱ་རྒྱུ་ནི་སྒོ་ཀུན་ནས་བལྟས་ཀྱང་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར་ཡོད། གལ་ཏེ་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱིས་སློབ་གཉེར་གྱི་བརྩོན་པ་ཆུ་བོའི་རྒྱུན་བཞིན་བསྟེན་ན། འགྱུར་གྱི་སྤུས་ལེགས་ཤིང་དག་མོ་ཞིག་འབྱུང་བའི་མཐུན་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་བ་གོར་མ་ཆག་མོད། དེང་དུས་ཕལ་ཆེ་བ་ཞིག་སློབ་གཉེར་ལ་མི་སྤྲོ་བར་ལས་འགན་སྤྲོད་ཐབས་ཁོ་ནས་དུས་འདའ་བར་བྱེད་པས་ན། ཕྱི་ནང་གི་ཐབས་ཚུལ་སྣ་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཉེན་ཟོན་གྱི་འདུ་ཤེས་རྒྱུད་ལ་བསྐྱེད་ཅིང་། གོང་འཕེལ་ཡར་བརྩོན་ལ་སྐུལ་རྒྱུ་ནི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེན་དུ་གྱུར་ཡོད།
       གཅིག རྟིང་སྐུལ་ལམ་ལུགས་ཚད་ལྡན་འཛུགས་དགོས།
       སྤྱིར་བཏང་དུ་སོ་སོ་སྐྱེ་བོའི་སྤྱི་གཤིས་ནི་ཁེ་གཉེར་གྱོང་གཡོལ་དུ་སྣང་བས། ཚུལ་འདི་ལ་གཞིར་བྱས་ནས། རྟིང་སྐུལ་ལམ་ལུགས་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་འཛུགས་པར་འབད་དགོས་ཏེ། དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ལྟར་ན། རྟིང་སྐུལ་ལམ་ལུགས་ཚད་ལྡན་ཞིག་གིས་མིའི་ཧུར་བརྩོན་གྱི་སེམས་ཤུགས་སློང་ཐུབ་པར་འདོད་ཅིང་། དེས་སྐུལ་བའི་དབང་གིས་མི་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཆེར་སྐྱེད་པ་དང་གྱོང་གུན་ལ་གཡོལ་བར་འབད་དོ། །[2] དེས་ན། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ལའང་རྟིང་སྐུལ་ལམ་ལུགས་ཚད་ལྡན་ཞིག་ངེས་པར་དགོས་ཤིང་། དེ་ཡང་ད་ལྟའི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་དག་གི་མང་ལས་མང་ཐོབ་ཀྱི་ལམ་སྲོལ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། མང་ལས་མང་ཐོབ་དང་ལེགས་ལས་མཆོག་ཐོབ་གཉིས་ཟུང་དུ་སྦྲེལ་ཐོག མ་ལས་མི་ཐོབ་དང་འཁྲུལ་ལས་མང་འཐེན་གཉིས་ཀྱང་ཁ་བསྣན་ནས། རྟིང་སྐུལ་གྱི་ནུས་པ་ཆེར་སྐྱེད་པའི་ལམ་ལུགས་ཏེ། ལས་གཉེར་ན་ཐོབ་བྱ་ཡོད་ལ་མ་གཉེར་ན་ཅི་ཡང་མི་ཐོབ་པ་ཙམ་ལས་བརྒལ་ཏེ། ལས་མང་པོ་གཉེར་ན་ཐོབ་བྱ་མང་དུ་འབྱུང་བ་དང་། ལེགས་པོའི་ལས་ལ་ཀུན་ལས་མང་ཞིང་མཆོག་ཏུ་ཐོབ་ཅིང་། ནོར་འཁྲུལ་བྱུང་ན་ཕྱིར་མང་དུ་འཐེན་པའི་རྟིང་སྐུལ་ལམ་ལུགས་ཆ་ཚང་ཞིང་ཚད་དང་ལྡན་པ་ཞིག་ངེས་པར་འཛུགས་དགོས་པ་ཡིན། དཔེར་ན། ཉིན་གཅིག་གི་གསར་འགྱུར་སྒྱུར་རྩོམ་རྣམས་ལས། ཡིག་ནོར་ཡོད་མེད་དང་། རྗོད་པ་ལེགས་མིན། ཐ་སྙད་ཡང་དག་སྤྱད་ཡོད་མེད་སོགས་ལ་ལེགས་པར་གཞིགས་ནས། འགྱུར་སྤུས་ལེགས་ཤོས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་གཅིག་རེ་བདམས་ཏེ། དེར་མ་གཞི་འབབ་འོས་པའི་ཐོབ་བྱ་ལས་ལྡབ་འགའི་མང་བར་སྟེར་བ་དང་། གལ་ཏེ་དེ་ལས་ལྡོག་ན་ཡིག་ནོར་གྱི་མང་ཉུང་དང་། རྗོད་པ་མ་དག་པའི་ཚད་སོགས་ལ་བསྟུན་ནས་ཆད་པ་རིམ་པར་བཅད་ཚེ། ཚང་མས་གཙིགས་ཆེར་བཟུང་ནས་འགྱུར་སྤུས་ཇེ་ལེགས་སུ་འགྲོ་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད་དོ། །
       གཉིས། ཆེད་དམིགས་གསོ་སྦྱོང་མང་པོ་སྤེལ་དགོས།
       ཉེ་བའི་ལོ་འདི་དག་གི་རིང་ལ། བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ལས་རིགས་ཀྱི་སྡེ་ལ་མཚོན་ན། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ཐད་ཀྱི་གསོ་སྦྱོང་སྤེལ་གྲངས་ཉུང་ཞིང་། ལྷག་པར་དུ་ཆེད་དམིགས་གསོ་སྦྱོང་དེ་བས་ཀྱང་ཉུང་། དཔེར་ན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་གནས་ཚུལ་ལྟར་ན། ལོ་གཅིག་ལ་ཆེད་ལས་གསོ་སྦྱོང་ཐེངས་གཅིག་སྤེལ་ཡོད་མེད་ཙམ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་གནད་ལ་ཁེལ་མིན་དང་། ཁ་ཚ་དགོས་གཏུགས་སུ་གྱུར་ཡོད་མེད། གནས་ཚུལ་དངོས་དང་མཐུན་མིན་སོགས་ལ་མ་ལྟོས་པར་གསོ་སྦྱོང་བསྒྲུབས་པ་ཙམ་དུ་ཟད། གསོ་སྦྱོང་སྤེལ་བ་དེ་ཡང་ད་ཡོད་གནས་ཚུལ་དངོས་ཀྱི་མཐིལ་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས། ད་ལྟའི་གནད་དོན་རྣམས་ཐག་གཅོད་པར་ཕན་ཞིང་། རྣག་ཐོག་ཁབ་གཙགས་ལྟ་བུའི་གནད་ལ་ཕོག་པ་ཞིག་ངེས་པར་དགོས་ཏེ། ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ཁོང་དུ་མ་ཆུད་ཅིང་སྒྱུར་ཐབས་དམ་པ་དག་སྤྱོད་མི་ཤེས་པའི་གནད་དོན་ལ་དམིགས་པ་དང་། བོད་སྐད་རྣལ་མ་བརྗོད་མ་ཤེས་པར་རྒྱ་སྐད་ལུགས་ཀྱི་བོད་སྐད་སྨྲ་པ་དག་གི་རྩ་བའི་བཅོས་ཐབས་སྟོན་པ། མི་རིགས་སོ་སོའི་རིག་གནས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ནང་ཁོང་མ་ལོན་པར་མུན་སྤྲུལ་དུ་བསྒྱུར་བའི་སྐྱོན་སེལ་བ། ཁ་སྐད་དང་ཡིག་སྐད་ཀྱི་བར་སྡོད་གནས་ཚོད་མ་ཐིག་པར་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་སོ་སོའི་ཡུལ་སྐད་ཁོ་ནར་བསྟུན་དྲགས་པའི་སྐྱོན་སེལ་ཐབས་བཤད་པ་སོགས་གནད་དོན་བྱེ་བྲག་པ་གཅིག་ལ་དམིགས་ནས། རྒྱ་ཆེ་ཞིང་གཏིང་ཟབ་པའི་སྒོ་ནས་གསོ་སྦྱོང་གནད་དུ་སྨིན་པ་སྤེལ་བ་ལས། དུས་རྟག་ཏུ་སྤྱི་བུམ་པ་ཙམ་བཤད་ནས་མི་སྡོད་པ་གལ་ཆེའོ། །
       གསུམ། དབང་གྲགས་ལྡན་པའི་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ལྟ་སྐུལ་ཆད་གཅོད་བྱ་དགོས།
       ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་དག་གི་གསར་འགྱུར་འགྱུར་ཡིག་ལ་བལྟས་ན། ཐ་སྙད་གསར་པ་གཅིག་གྱུར་མ་ཡིན་པ་རྟ་མོག་མོག་གི་སྤུ་ལྟར་བགྲང་གིས་མི་ལངས་པ་མཆིས་ཤིང། ཐ་ན་ཉིས་སྟོང་ཉི་ཤུ་ལོའི་རིམས་ནད་ཀྱི་མིང་ཏོག་གསར་དང་པྲོག་གསར་གཉིས་ཀྱི་རྩོད་པ་ཁོ་ནར་བལྟས་ན་ཡང་ཟུར་ཙམ་ཤེས་ནུས། གཞན་ཡང་ཐ་སྙད་ཚད་ལྡན་མ་ཡིན་པ་དང་། དོན་སྐྱོན་ཚིག་སྐྱོན་རྗོད་པའི་སྐྱོན་སོགས་ཞིང་ནང་གི་ལྡུམ་བུ་བཞིན་གང་སར་ས་ཁྱབ་རྡོ་ཁྱབ་ཏུ་གྱུར་ཡོད་ན་ཡང་། བོད་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་སོ་སོ་ལ་མཚོན་ན། རང་རང་སོ་སོ་ན་བདག་ནི་མཆོག་སྟེ་གཞན་ནི་གཏི་མུག་གོ་ཞེས་པའི་ཨུ་ཚུགས་མཁྲིགས་འཛིན་གྱི་བློ་གུ་དོག་པོའི་དབང་དུ་གྱུར་ཏེ། སྤྱི་ཁོག་ཁོང་དུ་ཆུད་ཅིང་ཆེ་ཕྱོགས་ལ་དམིགས་པའི་བསམ་བློ་ནི་ཨུ་དམ་ཝ་རའི་མེ་ཏོག་བཞིན་དཀོན་པ་ནས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པར་གྱུར་ཡོད་ཅིང་། རང་རྟོགས་སྒོས་ཕན་ཚུན་ལ་གུ་ཡངས་དང་བཟོད་སྒོམ། དང་ལེན་བཅས་ཀྱིས་སོ་སོའི་ལེགས་ཚོགས་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཏེ་གཅིག་གྱུར་ལ་གཞོལ་བ་ནི་རྨི་ལམ་དུ་ཡང་འཁོར་དཀའ་བའི་ཚོད་དུ་གནས་ཡོད་པས། དེ་དག་ལ་རང་རྟོགས་སྒོས་གཅིག་གྱུར་གོང་འཕེལ་ལ་འབད་པར་རེ་བ་ནི་ནེ་ལེས་ཨ་བྲར་སྒུག་པ་དང་སྒོ་ཀུན་ནས་མཚུངས་སྟབས། ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོས་ཐད་ནས་དབང་གྲགས་ལྡན་པའི་ལས་ཁུངས་ཤིག་གིས་བཙན་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་མ་ཡིན་པ་གཙོ་བོ་གྱུར་པའི་འགྱུར་སྐྱོན་རྣམས་འབུར་འཇོམས་མ་བྱས་ན་རེ་བ་ཡེ་ནས་མེད་པར་སྣང་། དེ་ཡང་ཐོག་མར་རྒྱུན་སྤྱོད་ཐ་སྙད་རྣམས་རབ་དང་རིམ་པར་གཅིག་གྱུར་བྱས་ཤིང་། བོད་འབྲེལ་ས་ཁུལ་ཡོངས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་དག་ལ་འགྲེམས་པ་དང་། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་གཟའ་འཁོར་རེ་ལ་རྩད་ཞིབ་ཐེངས་རེ་བྱེད་ཅིང་། རྩད་ཞིབ་གོ་རིམ་ཁྲོད་དུ། གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་གང་ཞིག་གིས་གཅིག་གྱུར་ཐ་སྙད་ལྟར་བེད་སྤྱོད་བྱས་མེད་པ་དང་། མིང་ཚིག་རྗོད་པ་གསུམ་ལ་འགྱུར་སྐྱོན་ཅི་མཆིས་པ། དེ་མིན་གཞན་པའི་འགྱུར་སྐྱོན་སོགས་མཐོང་ཚེ། གང་དེའི་ལོ་ཙཱ་བ་དང་། ཞུས་ཆུང་པ། ཞུས་ཆེན་པ། འགན་ཁུར་པ་བཅས་ལ་སྔ་ཕྱིའི་བབ་དང་བསྟུན་ནས་ཆད་པ་ལྗིད་མོ་གཅོད་དགོས། འདི་ལ་གནད་འགག་གཉིས་ཡོད་དེ། དང་པོ་ནི་གསར་བྱུང་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་གྱི་ལས་དུས་རབས་འཕེལ་འགྱུར་གྱི་རྗེས་ཆོད་པ་དང་། གཉིས་པ་ནི་རྩད་ཞིབ་ཆད་གཅོད་ཡོ་གཟེར་མེད་པར་གཟབ་ནན་གྱིས་ལག་ལེན་དུ་འདེབས་པ་དེ་ཡིན་ན་ཡང་། དེང་སྐབས་ཀྱི་བོད་ལ་མཚོན་ན། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་བོད་ཡིག་ཐ་སྙད་བཀས་བཅད་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་བོད་ཀྱི་བརྡ་ཆད་ཚད་ལྡན་ཞུས་བཤེར་གཏན་འབེབས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་སོགས་ཡོད་ཀྱང་། དེ་དག་ལ་ཐ་སྙད་གཅིག་གྱུར་བཀས་བཅད་གནང་བའི་ལས་འགན་ཡོད་པ་ལས་དེ་ལྟར་བཀོལ་སྤྱོད་བྱེད་དུ་འཇུག་པའི་དབང་ཤུགས་མེད་པ་ནི་གནད་འགག་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་དོ། །
       བཞི། ལོ་ཙཱའི་ཡོ་བྱད་ཆ་ཚང་འཛོམ་དགོས།
       དགེ་རྒན་ལྕགས་ཐར་རྒྱལ་གྱིས་འཆད་ཁྲིད་ཅིག་གི་སྐབས་སུ། རྒྱ་བོད་དང། དབྱིན་བོད། འཕགས་བོད་སྐད་ཀྱི་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་གྱ་གཉིས་ལྷག་བསྟན་ནས། ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་ཆ་ཚང་ཞིག་མེད་ན། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ཚད་ལྡན་ཞིག་ཡོང་ཐབས་མེད་པར་གསུངས་པ་ནི་བདེན་པའི་གཏམ་དུ་འཁུམས་ཏེ། གསར་འགྱུར་གྱི་ནང་དོན་ནི་ཤེས་བྱ་སྣ་མང་འདུས་པའི་ཕུང་པོ་ཞིག་ཡིན་པས། རིག་ཚན་སོ་སོ་དང་འབྲེལ་བའི་ཆེད་བཀོལ་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་དགོས་ཤིང་། ཚོག་མཛོད་ལ་མ་བརྟེན་པར་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་ཚད་ལྡན་ཞིག་འཁྱོང་རྒྱུ་ཉིན་མའི་སྐར་མ་བཞིན་དཀོན། དེ་བས་ན། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་སྤུས་ཀ་མཐོར་འདེགས་པར་འབྲེལ་ཡོད་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་ཀྱང་ཆ་ཚང་ཞིག་དགོས་པ་ནི་རྨང་གཞིའི་ལས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་ཀྱང་། ད་ལྟའི་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་རྣམས་ལས་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་ཆ་ཚང་ཡོད་མཁན་གཅིག་ཀྱང་མེད་ཅེས་ཁོ་བོས་ཁ་ཚོན་བཅད་ནས་སྨྲ་སྤོབས་པའི་ཚོད་ཡིན་སྟབས། འདི་ཡང་བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་དག་གིས་འབད་པ་བྱ་དགོས་པའི་གནས་ཤིག་ཅི་ལ་མིན། ལྷག་པར་དུ་མྱུར་མཁོའི་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་ནི་ངེས་པར་དུ་ཚང་དགོས་ཏེ། ས་མིང་སྟེ་སྲིད་འཛིན་ས་ཁུལ་གྱི་མིང་དང་རི་ཆུ་ལུང་པའི་མིང་། དགོན་མིང་སོགས་ཀྱི་རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར་དང་། རྒྱུན་སྤྱོད་ཐ་སྙད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་མིང་དང་ཡུལ་ལུང་གྲགས་ཅན་གྱི་མིང་། རྒྱུན་མཐོང་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་གྱི་མིང་། འཚོ་བའི་རྒྱུན་སྤྱོད་ཐ་སྙད་སོགས་ཀྱི་རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར། གསར་བྱུང་ཐ་སྙད་རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར་སོགས་ནི་མ་མཐའ་ཡང་ཚང་དགོས་པ་ཡིན་ནོ། །
       ལྔ། ལོ་ཙཱ་བས་རང་སྦྱོང་ལ་འབད་དགོས།
       དེང་སྐབས་རྒྱལ་ནང་གི་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་གྱི་ལོ་ཙཱ་བའི་སྡེ་ལ་ཞིབ་ཏུ་བལྟས་ན། ཆེད་ལས་ལོ་ཙཱ་བ་ཉུང་ཞིང་། བརྒྱ་ལ་རེ་འགའ་ཡོད་ན་ཡང་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་དང་ལག་ལེན་ལ་བྱང་ཆ་ལྡན་པ་དང་། གནའ་དེང་ཕྱི་ནང་གི་རིག་གནས་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀུན་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཟབ་པ་ཤིན་ཏུ་དཀོན། དཔེར་ན། ཀྲུང་གོ་བོད་ཀྱི་དྲ་བ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན། ལས་མི་ཉེར་གཉིས་ཡོད་ཅིང་། དེ་ལས་ལས་བཏགས་ལོ་ཙཱ་བ་བདུན་དང་། ཞོར་གཉེར་ལོ་ཙཱ་བ་གང་མང་བཅས་ཀྱིས་གྲུབ་ཡོད་པས། བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་གཞན་དང་བསྡུར་ན། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་དཔུང་ཁག་ཅུང་སྟོབས་ཆེ་བར་སྣང་མོད། དོན་དམ་པར་ཆེད་ལས་ལོ་ཙཱ་བ་རེ་འགའ་ལས་མེད་པས་དེ་ཡང་རྣམ་པ་ཙམ་ཡིན། དཔེ་འདི་དང་རིགས་བསྒྲེས་ནས་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་གཞན་དག་གི་གནས་ཚུལ་ཡང་རགས་ཙམ་རྟོགས་ཐུབ། འདི་ནི་ད་ལྟའི་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་གི་ལོ་ཙཱ་བའི་གནས་བབ་དངོས་ཡིན་ཞེས་བརྗོད་ན་ཡང་འགལ་བ་ཆེར་མེད། འདི་ལྟ་བུའི་གནས་ཚུལ་དངོས་ངོས་ཟིན་པར་བྱས་ནས། གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དུས་རྒྱུན་བསླབ་པ་སློབ་གཉེར་ལ་གཙིགས་འཛིན་བྱ་དགོས་ཏེ། «རྣམ་བཤད་རིག་པ»ལས། མ་ཐོས་པ་ཐོས་པར་འགྱུར་བ་དང་། ཐོས་པ་ཡོངས་སུ་བྱང་བར་འགྱུར་བ་དང་། སོམ་ཉི་སྤོང་བ་དང་། ལྟ་བ་དྲང་པོར་བྱེད་པ་དང་། ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཚིག་དང་དོན་ཟབ་མོ་རྟོགས་པར་འགྱུར་བའོ། །[3]ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། དུས་རྟག་ཏུ་སློབ་གཉེར་ལ་འབད་པ་བྱས་ན། མི་ཤེས་པའི་གནས་རྣམས་ཤེས་པར་འགྱུར་བ་དང་། ཐེ་ཚོམ་སེལ་བ། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་དང་། འཇིག་རྟེན་ལྟ་ཚུལ་དང་མི་ཚེའི་ལྟ་ཚུལ། རིན་ཐང་ལྟ་ཚུལ་བཅས་ཡང་དག་པར་གནས་པ། ཚིག་དོན་ཟབ་མོ་རྣམས་ཀྱི་མཐིལ་རྟོགས་པར་འགྱུར་བ་སོགས་དགེ་མཚན་བླ་ན་མེད་པ་མཆིས་པས། སློབ་གཉེར་གྱིས་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་སྤུས་ཀ་མཐོར་འདེགས་པར་ཕན་ནུས་ཆེན་པོ་འབྱུང་བ་བསྙོན་དུ་མེད། དེ་བས་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བས་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་དང་ལོ་ཙཱའི་ལག་ལེན་ལ་དང་དོད་བྱས་ནས། སྡེབ་ལེགས་ལྷུ་འགྲིག་གི་ཕ་སྐད་རྣལ་མ་སྨྲ་བར་འབད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་གསར་འགྱུར་ལ་སྲིད་དོན་དང་དམག་དོན། ཚན་རྩལ་དང་སློབ་གསོ། ཁྲིམས་ལུགས་དང་ལོ་རྒྱུས། གནམ་དཔྱད་སྐར་རྩིས། ཞིང་ཕྱུགས་བཟོ་ལས་སོགས་ཤེས་བྱའི་ཁེབས་རྒྱ་ཧ་ཅང་ཆེ་བས། ཤེས་བྱ་སྣ་མང་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་དགོས་ལ། མི་རིགས་སྣ་མང་གི་རིག་གནས་རྒྱབ་ལྗོངས་ཡང་གང་འཚམ་རྟོགས་དགོས། དེའི་ཕྱིར་མ་མཐར་ཡང་རང་ཉིད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་ཆེད་ལས་མཁས་པ་ཞིག་ཆགས་མི་ཐུབ་རུང་། ཤེས་བྱ་སྣ་མང་ལ་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་པའི་ལོ་ཙཱ་བ་ཚད་ལྡན་ཞིག་ལ་འབད་རྒྱུ་ནི་གཞི་རྩའི་ཚད་གཞི་ཡིན་པ་རྟོགས་པར་བྱས་ནས། དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་རིག་པ་ནངས་པར་འཆི་ཡང་བསླབ[4]ཅེས་པའི་སྙིང་སྟོབས་དང་འདུ་ཤེས་ཡིད་ལ་དམ་པོར་བཟུང་སྟེ། སློབ་གཉེར་གྱི་སྐབས་ཕྲ་མོ་ཙམ་ཡང་དོན་མེད་དུ་མི་གཏོང་བར་རྟག་སྦྱོར་གྱི་བརྩོན་པ་བསྟེན་དགོས་སོ། །
གསུམ་པ། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་བའི་ཐབས་འགའ་བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ།
       གཅིག མིང་བརྡ་གཅིག་གྱུར་འབྱུང་ཐབས།
       བོད་ལ་མཚོན་ན་ཡུལ་སྐད་ཆེན་པོ་གསུམ་ཡོད་པས། ཡུལ་སྐད་གཅིག་ལ་བསྟུན་ཅི་ཐུབ་ཀྱིས་ལོ་ཙཱ་བྱས་ན། ཡུལ་ཁོངས་དེའི་མི་དམངས་ཀྱིས་གོ་བར་ཟད་ཀྱང་། བོད་མི་བྱིངས་ཀྱིས་གོ་མི་ཐུབ་པས་གསར་འགྱུར་གྱི་ཁྱབ་རྒྱ་ཇེ་ཆུང་དུ་བཏང་ཡོད། དེང་སྐབས་བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་ལ་ལ་ཞིག་ཏུ། གསར་འགྱུར་གྱི་གོ་བདེའི་རང་བཞིན་གྱི་རྩ་དོན་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས། རོང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་གོ་བདེ་བར་བསྒྱུར་པ་ཡིན་ཞེས་སོ་སོའི་ཡུལ་སྐད་ལ་བསྟུན་ཅི་ཐུབ་བྱས་པས། མཐར་ར་མ་ལུག་གི་སྐད་དུ་གྱུར་ཏེ། ཀུན་གྱིས་གོ་དཀའ་བའི་གནས་ཚུལ་འབྱུང་བཞིན་པ་ནི་ང་ཚོས་མིག་མཐོང་ལག་ཟིན་ཡིན། དེར་བརྟེན། ཨ་ལགས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་མཆོག་གིས་ཀྱང་། ལོ་ཙཱ་བའི་དབང་དུ་བཏང་ན། ས་གནས་ཐ་དད་པའི་རྐྱེན་གྱིས(མིང་བརྡ)གཅིག་མཐུན་མ་བྱུང་བ་དང་། རྒྱ་སྐད་ཀྱི་མིང་ཚིག་རྣམས་ལ་གོ་བ་ལེན་སྟངས་མ་གཅིག་པ། ལོ་ཙཱ་བ་དང་སྐད་སྒྱུར་པ་རྣམས་ཀྱིས་མིང་གསར་པ་རེ་སྐབས་འཕྲལ་དུ་བཏགས་པ། བོད་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་དུ་ཡིག་སྐད་ལ་མི་མཐུན་པ་མེད་ན་ཡང་། ཁ་སྐད་ལ་མི་མཐུན་པའི་ཁྱད་པར་ཆེ་ཆུང་ཅི་རིགས་དེའི་འགལ་ཟླ་ལས་སླ་མོ་བསལ་མ་ཐུབ་པར་བརྟེན། མིང་ཚིག་གསར་པ་རྣམས་གཅིག་མཐུན་མ་བྱུང་ཞེས[5]དགོངས་ཚུལ་བསྟན་པ་ཡང་ཐུགས་མད་པའི་གསུང་དུ་འཁུམས།
       གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་བྱེད་པར་བོད་སྐད་སྨྲ་བ་དང་བོད་ཡིག་ཤེས་པའི་ཀློག་པ་པོ་སྤྱི་ལ་དམིགས་ཏེ་དབུས་གནས་ཀྱི་ལམ་ཞིག་ལ་སྙེག་པ་སྟེ། ཁ་སྐད་ཁོ་ན་དང་ཡིག་སྐད་ཁོ་ནར་མི་བསྟུན་པར་གོ་སླ་བའི་ཡིག་སྐད་ཚད་ལྡན་གྱི་ལམ་དུ་སྙེག་རྒྱུ་འདི་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ། དེའི་ཕྱིར་ཨ་ལགས་ཚེ་ཏན་ཞབས་དྲུང་མཆོག་གིས་ཀྱང་། དེས་ན་མིང་ཚིག་གཅིག་མཐུན་ཡོང་བའི་ཐབས་ནི་གང་ཡིན་ཞེ་ན། རྩོམ་སྒྱུར་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཐོག་མར་རང་གི་སྐྱེ་ཚུལ་དང་གོམས་གཤིས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཆུང་ངུ་ལག་མཐིལ་ཙམ་ཞིག་ལ་མི་དམིགས་པར་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་མཐའ་དག་དམིགས་འོག་ཏུ་ཆུད་པ་བྱེད་དགོས། མིང་ཚིག་གསར་པ་ཞིག་བསྒྱུར་དགོས་པ་བྱུང་ཚེ་འདི་ལྟར་བསྒྱུར་ན་སྟོད་མངའ་རིས་ནས་བཟུང་ཨ་མདོ་ཤར་མཐའི་བར་གྱི་རོང་འབྲོག་ཚང་མས་གོ་ཐུབ་བམ་མི་ཐུབ་ལ་བསམ་བློ་མཐའ་ཆོད་པའི་སྒོ་ནས་གྲོས་བསྡུར་གྱིས་ཐག་གཅོད་དགོས། དེ་དུས་མཉམ་འཇོག་བྱེད་རྒྱུའི་གནད་འགག་ནི། རང་རང་གི་ས་ཆའི་ཕལ་སྐད་ཇི་མ་ཇི་བཞིན་བྱས་ཏེ་བསྒྱུར་ན་བོད་ཀྱི་ཡུལ་ཁམས་མཐའ་དག་ལྟ་ཅི། ཤན(རྫོང)ཁག་གཅིག་གི་ལུང་པ་ཕ་རི་ཚུར་རིའི་བར་ནས་ཀྱང་གོ་མི་ཐུབ། དེའི་ཕྱིར་ཅི་ནས་ཀྱང་ཡིག་སྐད་ཚད་ལྡན་གོ་སླ་བ་ཅན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་རྒྱུ་འདི་ཧ་ཅང་གལ་ཆེ།[6]ཞེས་གསུངས་པ་ནི་གནད་ལ་ཕོག་པའི་ལེགས་བཤད་གསེར་ནག་གི་ཐིགས་པ་ལྟ་བུར་འདོད་པས་དེ་བཞིན་དུ་འཐད།
       དེང་སྐབས་བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་འགྱུར་རྩོམ་ལ་འཁྱུག་ཙམ་བལྟས་ན། གསར་འགྱུར་གྱི་མིང་བརྡ་གཅིག་གྱུར་མ་ཡིན་པ་ནི་གནད་དོན་གཙོ་བོ་ཞིག་ཡིན་ལ། གནད་འདིའི་དཀའ་ངལ་སེལ་བ་ལ་གོང་འོག་ཀུན་དང་རིམ་པ་མང་པོ་ནས་འབད་དགོས་མོད། ལོ་ཙཱ་བ་རང་ངོས་ནས་གཅིག་གྱུར་མ་ཡིན་པའི་གནད་དོན་ལས་སླ་མོས་གཡོལ་ནུས་པའང་རེ་འགའ་ཡོད་པས་གཤམ་ནས་རེ་རེ་བཞིན་གླེང་བར་བྱ།
       1.ཞེ་ཚིག་སྒྱུར་སྟངས་ལ། མ་ཡིག་ཏུ་མ་གཞི་ནས་ཞེ་ཚིག་སྦྱར་ཡོད་ཚེ་བོད་ཡིག་ཏུ་ཡང་ངེས་པར་དུ་ཞེ་ས་མཚོན་པའི་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་ལ། ཡང་སྐབས་ལ་ལར་མ་ཡིག་ཁྲོད་དུ་ཞེ་ཚིག་སྦྱར་མེད་ཀྱང་བོད་ཡིག་ལ་ཞེ་སའི་མིང་དུ་བསྒྱུར་ནས་བོད་རང་གི་སྐད་ཆའི་གོམས་སྲོལ་དང་མཐུན་པར་བྱ་དགོས་ཤིང་།[7] དབུས་གཙང་ཇི་བཞིན་གུས་ཉམས་མཚོན་ཕྱིར་མཆོག་དམན་ཀུན་ལ་ཞེ་ཚིག་སྦྱོར་བ་དང་། ཨ་མདོ་ལྟར་དུ་མཆོག་དམན་ཚང་མར་མཉམ་ཚིག་སྦྱོར་བ་ནི་མ་ཡིན་པར། ཞེ་ཚིག་སྦྱོར་སྟངས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་སྟེ། མཐོ་ལ་ཞེ་ཚིག་དང་། མཉམ་ལ་མཉམ་ཚིག རང་ལ་དམན་ཚིག་སྦྱོར་བའི་རྩ་དོན་ལྟར་ལེགས་པར་སྦྱར་ན་མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ཞེ་ཚིག་སྦྱོར་སྟངས་གཅིག་གྱུར་འབྱུང་བར་ཕན། སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཉི་ཟླ་ལྟ་བུ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཞེ་སའི་སྒྱུར་སྟངས་ལ་ཐུགས་ཉམས་ཞིབ་མོ་གནང་ཡོད་དེ། «སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས»ལས། སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དང་ཉན་ཐོས་ལ་སོགས་པ་ཞེ་ས་སྐོར་ལོང་གི་ཚིག་གི་རིམ་པ་ནི། སངས་རྒྱས་ལ་ཞེ་སའི་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར། གཞན་ལ་ཚིག་འབྲིང་པོ་མན་ཆད་ཙམ་དུ་བྱས།[8]ཞེས་མཆོག་ལ་ཞེ་ས་དང་། དམན་དང་བར་མར་འབྲིང་དང་མན་ཆད་དེ་མཉམ་ཚིག་དང་དམན་ཚིག་ཏུ་བསྒྱུར་དགོས་པར་བསྟན། ཡང་ས་སྐྱ་པཎ་ཆེན་ལགས་ཀྱིས། རྒྱ་གར་ལ་ནི་ཞེ་ས་དང་ཕལ་བའི་སྒྲ་ཕལ་ཆེར་མེད་ཀྱང་། སངས་རྒྱས་ཀྱི་གཞན་ལ་སྨྲས་པ་ལ་བཀའ་བསྩལ། གཞན་གྱིས་སངས་རྒྱས་ལ་ཞུས་པ་ལ་གསོལ་བ། མཉམ་པོ་ཕན་ཚུན་འདྲི་བ་ལ་སྨྲས་པ་ཞེས་བྱ་བར་བསྒྱུར། དེ་བཞིན་དུ་ཞེ་ས་དང་ཞེ་ས་མ་ཡིན་པའི་ཚིག་ཐམས་ཅད། བོད་ཀྱི་ཚིག་བཟང་ངན་ལ་གོ་བདེ་བར་སྒྱུར་ཅིག་ཅེས་སྐད་གསར་བཅད་ལས་འབྱུང་བ་ལྟར་བྱའོ། །[9]ཞེས་གསུངས་ཤིང་། རྩ་དོན་འདི་དག་གཞིར་བཟུང་བའི་སྟབས་ཀྱིས་སྔོན་གྱི་འགྱུར་དཔེ་རྣམས་སུ་ཞེ་སའི་སྒྱུར་སྟངས་གཅིག་གྱུར་མ་བྱུང་བ་ཧ་ལམ་མེད་ཅེས་སྨྲས་ཀྱང་འགལ་བ་མེད། དེང་སྐབས་ནི་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཅི་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་མཛད་འཕྲིན་བསྐྱངས་དང་། གསུང་བཤད་གནང་། གསུང་རྩོམ་མཛད་སོགས་ལ་ཞེ་ས་སྦྱོར་སྟངས་བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་རྣམས་ཧ་ལམ་མ་བགྲོས་གཅིག་མཐུན་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཏང་ཨུའི་ཧྲུའུ་ཅི་ཞིན་ཁྲང་ཞིང་ལྟ་བུ་ལ་སྦྱོར་དུས། ལ་ལས་གཏམ་བཤད་བྱས་དང་མགོ་འཛིན་བྱས་ལྟ་བུ་དང་། ཡང་ལ་ལས་གསུང་བཤད་གནང་དང་མགོ་འཛིན་མཛད་ལྟ་བུ་སོགས་གཅིག་གྱུར་གཏན་ནས་འབྱུང་ཐུབ་ཀྱིན་མེད། ཁོ་བོའི་བསམ་ཚུལ་ལ། གལ་ཏེ་གསར་འགྱུར་གཅིག་ཏུ་མི་སྣའི་གོ་གནས་དང་རྒན་གཞོན་སོགས་ཀྱི་མཆོག་དམན་གཉིས་ཀྱི་བར་གླེང་མོལ་བྱུང་ཡོད་ན། མཐོ་ལ་ཞེ་ས་སྦྱོར་བ་དང་དམན་ལ་མི་སྦྱོར་བའི་སྒོ་ནས་མི་སྣའི་བར་གྱི་མཆོག་དམན་གྱི་འབྲེལ་བ་རྟོགས་པར་བྱས་ན་ལེགས་ཏེ། དཔེར་ན། ཞིན་ཁྲང་ཞིང་གིས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་གསུང་བཤད་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཞེས་པ་དང་། ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ཞིན་ཁྲང་ཞིང་གི་སྙན་ཞུར་ཐུགས་ཞིབ་མོས་གསན་བཞེས་གནང་ཞེས་པ་ལྟ་བུའོ། ། ཡང་། གལ་ཏེ་གསར་འགྱུར་གཅིག་ཏུ་མི་སྣ་གཙོ་བོ་གཅིག་ཁོ་ན་ལས་མེད་པ་ཡིན་ན། མི་སྣའི་ཐོབ་ཐང་དང་བསྟུན་ནས་ཞེ་ཚིག་སྦྱོར་དགོས་ཏེ། དཔེར་ན། ཞིན་ཁྲང་ཞིང་གིས་མགོ་འཛིན་མཛད་དང་གསུང་བཤད་གནང་ཞེས་ཞེ་ས་སྦྱོར་རུང་བ་ལྟ་བུའོ། །
       2.སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་ཐད་ལ། མདོ་དབུས་ཁམས་གསུམ་གྱི་གསལ་བཤད་སུམ་ཅུའི་སྐད་ཀྱི་འབྱིན་ལུགས་དང་། སྒྲའི་སྡེབ་སྟངས་སོགས་ཧ་ཅང་མཐུན་པ་ཞིག་མིན་པས། ལོ་ཙཱ་བས་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་གདངས་ཚད་གཞིར་བཟུང་ནས་ལོ་ཙཱ་བྱས་ན་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་བརྡ་གཅིག་གྱུར་འབྱུང་བར་མི་ཕན་པར་དགོས་མེད་ཀྱི་རྙོག་དྲ་མང་པོ་བཟོ་སྲིད་པས་ན། ངེས་པར་དུ་རྒྱ་བོད་ཤན་སྦྱར་ཚིག་མཛོད་ཀྱི་མཇུག་ཏུ་ཟུར་བཀོད་བྱས་པའི«རྒྱ་བོད་སྒྲ་སྒྱུར་ཤན་སྦྱར་རེའུ་མིག»ལྟ་བུ་སྒྲ་སྒྱུར་སྟངས་ཀྱི་གཏན་འབེབས་ཚད་ལྡན་ལ་བསྟུན་པ་ལས། རང་འདོད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ལ་བརྗོད་བདེ་བ་ཙམ་ཚད་གཞིར་བཟུང་ནས་མི་བསྒྱུར་བ་ཤིན་ཏུ་གལ་ཆེ། འདི་ལྟར་མི་མིང་དང་ས་མིང་། དམིགས་བསལ་གྱི་མིང་སོགས་སྒྲ་སྒྱུར་བྱེད་དུས་ངེས་པར་དུ་རེའུ་མིག་ཚད་ལྡན་ལ་བསྟུན་ནས་ནན་ཏན་བྱས་ན། སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་བརྡ་གཅིག་གྱུར་འབྱུང་བར་ཐེ་ཚོམ་མེད། ཁ་ཅིག་གིས་རེའུ་མིག་ཁོ་ནར་བསྟུན་ནས་ཡུལ་ཕྱོགས་སོ་སོའི་སྐད་ལ་དང་དོད་མ་བྱས་ཚེ། སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་པ་དེའི་མ་ཡིག་སླར་འཚོལ་དུས་གང་ཡིན་མི་ཤེས་པའི་སྐྱོན་འབྱུང་བར་བཤད་མོད། དེ་ནི་རི་བོང་གནམ་རྡིབ་ཀྱི་སེམས་ཁུར་ཏེ། ཏིང་ཞའོ་ཕིང་ལ་ཨ་མདོས་ཏིང་ཞའོ་ཕིན་ཟེར་ཡང་ཏིང་ཞའོ་ཕིང་དེ་སྒྲ་སོར་འཇོག་ཡིན་པ་སུ་ལ་ཡང་ཐེ་ཚོམ་མེད་ཅིང་། གལ་ཏེ་རྒྱུ་མཚན་མི་ཤེས་པ་ཞིག་གིས་མ་ཡིག་འཚོལ་བའི་དབང་དུ་བཏང་ན་ཡང་། ནོར་འཁྲུལ་ཆེན་པོ་མི་འབྱུང་བ་ཐག་གིས་ཆོད། དཔེར་ན། བོད་ལ་མཚོན་ན་སྤྱི་སྐད་ཅིག་ཆགས་མེད་པའི་སྟབས་ཀྱིས་རང་རང་གི་སྐད་འབྱིན་ལུགས་གཞིར་བྱས་ན་འདི་འདྲའི་མི་མཐུན་པ་རེ་འབྱུང་བ་ལྡོག་མེད་ཡིན་པས། ངེས་པར་དུ་ཕྱོགས་གཅིག་ལ་བསྟུན་པ་ཤིན་ཏུ་ནས་ཀྱང་གལ་ཆེ། དབུས་གཙང་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དུས་ཡུན་རིང་པོའི་ནང་ཆོས་དང་རིག་གནས་སོགས་ཕྱོགས་གང་ཐད་ནས་བོད་ཡུལ་གྱི་ལྟེ་བར་གྱུར་ཡོད་པས། མདོ་ཁམས་གང་ཡིན་ཡང་དབུས་གཙང་ལ་བསྟུན་པ་གནད་ཆེན་དུ་བཟུང་ནས། མིང་བརྡ་གཅིག་གྱུར་གྱི་ཐད་ལ་བསམ་པ་གུ་ཡངས་པས་འབད་ན་ལེགས།
       གནས་ཚུལ་གཞན་ཞིག་ཡོད་པ་ནི། སློབ་གསོ་ཅུའུ་ལྟ་བུའི་རྒྱ་ཡིག་གི局ལ། ཅུའུ་དང་། ཅུས། ཅུད་ཅེས་སྒྲ་སྒྱུར་བྱེད་སྟངས་མི་འདྲ་བ་གསུམ་ཡོད་ཅིང་། རྒྱུག་ཆེའི་ཚིག་མཛོད་ལ་ལར། ཅུའུ་ཞེས་མིང་བརྡ་མེད་ན་ཡང་ཅུའུ་གཤག་ཅེས་པའི་མིང་ཚིག་འདུག་སྟེ། གསོ་རིག་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོར་ཅོག་ལ་མའི་མིང་ཡིན་ཞེས་འབྱུང་། ཅུས་ཞེས་པ«ཀ་ཁ་ག་ཚིག་མཛོད»དུ་ཅུས་ཀྲང་དང་ཅུས་ཙེ་ཞེས་པའི་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་འགའ་འབྱུང་། ཅུད་ནི་རྒྱུག་ཆེའི་ཚིག་མཛོད་ཁ་ཤས་སུ་ཞང་སྐད་དེ་བཅུད་དང་དོན་གཅིག་ཅིང་། ཅུད་ཤེལ་དང་ཅུད་ཟད་བརྟན་པའི་དམ་ཚིག་གསུམ་སོགས་ཀྱི་ཚིག་གྲོགས་ཀྱང་འདུག དེ་བས། ཅུས་བྲིས་ཚེ་ཡི་གེ་རང་སྟེང་ལ་བྱེད་སྒྲའི་ཕྲད་ཡོད་པའི་འཁྲུལ་གཞི་འབྱུང་ཞིང་། ཅུད་བྲིས་ན་སློབ་གསོའི་ཉིང་བཅུད་ལྟ་བུའི་དོན་ལ་འཁྲུལ་ཉེན་ཡོད་པས་མི་ལེགས། ཡང་རྒྱ་ཡིག་གི区ལ་ཁུལ་དང་ཆུས་ཞེས་དོན་སྒྱུར་དང་སྒྲ་སྒྱུར་རིགས་གཉིས་ཡོད། གལ་ཏེ་དོན་སྒྱུར་བྱས་ན། མཁར་དཀྱིལ་ཁུལ་དང་མཁར་ནུབ་ཁུལ་ལྟ་བུ་ལ་འགྲིག་ཀྱང་། སྐུ་འབུམ་ཁུལ་ཞེས་བསྒྱུར་ན་མཚོ་ལྷོ་ཁུལ་དང་མཚོ་ནུབ་ཁུལ་ལྟ་བུ་དང་ནོར་ཉེན་ཡོད། ཡང་གལ་ཏེ་སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་ན། ཆུས་ནི་མ་གཞི་ནས་ཐབས་ཚུལ་ཏེ་ཇུས་ཀྱི་དོན་ལ་འཇུག་པར་མ་ཟད། ཆུས་ཁུར་ལྟ་བུའི་བྱེད་སྒྲ་བསྡུས་པ་དང་ནོར་ཉེན་ཡོད་ལ། སྐྱོགས་ཀྱིས་ཆུ་སོགས་བླངས་ནས་སྣོད་དུ་བླུགས་པའི་སྐུལ་ཚིག་གི་དོན་ལའང་འཇུག་པ་བཅས་གཞན་དང་ནོར་ས་མང་སྟབས། དེ་ལ་གཅིག་མཐུན་གྱིས་ས་ཁུལ་ཞེས་བསྒྱུར་ན་ཀུན་དང་འགྲིག་པར་སྙམ། དེ་ལྟ་བས་ན། འདི་དང་འདི་ལྟ་བུའི་རིགས་སྒྲ་སྒྱུར་བྱེད་དུས་བོད་སྐད་ལ་དོན་ཅི་ཡང་སྟོན་དུ་མེད་པའི་སྒྲ་མཚུངས་ཡི་གེ་སྤྱོད་རྒྱུ་ཡང་གནད་དམ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་སེམས།
       ཡང་། ད་ལྟ་གནས་ཚུལ་མི་ལེགས་པ་ཞིག་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་ནི། བོད་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་སོ་སོའི་མིང་ནི་སྔོན་ནས་གཏན་ཆགས་སུ་ཡོད་ཀྱང་། བོད་ཀྱི་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་རྣམས་སུ་རང་མིང་དངོས་སྤྱོད་པ་དང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་སྤྱོད་པའི་ཕྱོགས་གཉིས་འབྱུང་བཞིན་ཡོད། དཔེར་ན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གསར་འགྱུར་དྲ་བ་ལྟ་བུར་མཚོན་ན་རང་མིང་དངོས་སྤྱོད་པ་ཤུགས་ཆེ་བས་ཤིན་ཏུ་ལེགས་ལ། དེ་མིན་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་ཕལ་ཆེ་བས་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་སྤྱོད་པ་ཤུགས་ཆེ། སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་འདི་དག་ནི། རང་སྐད་དུ་མ་གཞི་ནས་མིང་མེད་པ་མ་ཡིན་པར། སྔོན་གྱི་རང་གི་ཡུལ་མིང་དེ་རྒྱ་ཡིག་ལ་ཕར་སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་པའམ་དེའི་དོད་དུ་རྒྱ་ཡིག་གི་མིང་ཞིག་བཏགས་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་རྒྱ་ཡིག་ལ་བསྟུན་ནས་སླར་ཡང་ཚུར་བོད་སྐད་དུ་སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་པ་སྟེ། དཔེར་ན། ཡུལ་ཤུལ་ལ玉树ཞེས་རྒྱ་ཡིག་ཏུ་སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་པ་སླར་ཡང་བོད་སྐད་དུ་ཡུས་ཧྲུའུ་ཞེས་སྒྲ་སྒྱུར་བྱས་པ་ལྟ་བུ་ཡིན། འདིའི་རིགས་ནི་ཚིག་མཛོད་སོགས་ལ་ཞིབ་ཏུ་བཙལ་བའི་ངལ་བ་བསྟེན་མ་འདོད་ནས་སྒྲ་སྒྱུར་ཙམ་གྱིས་འཐུས་པར་འཛིན་པའི་གོམས་གཤིས་ངན་པས་སྐྱེད་པ་ཡང་ཡིན་ཞིང་། སྣང་ཚུལ་ངན་པའི་རིགས་འདི་ན་གཞོན་ལོ་ཙཱ་བ་རྣམས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་གང་སར་མཆེད་བཞིན་ཡོད། གལ་ཏེ་འདི་ལྟར་དུས་ཡུན་ངེས་ཅན་ཞིག་སོང་ན། བོད་ཕྱི་རབས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཡུལ་གྱི་མིང་དངོས་གཏིང་བརྗེད་དུ་གྱུར་ཏེ། དེས་མཚོན་པའི་ལོ་རྒྱུས་གསང་བ་དང་རིག་གནས་ཀྱི་མཚོན་དོན་རྣམས་དེ་བས་ཀྱང་རྟོགས་མི་སྲིད། དཔེར་ན། 同德县ལ་འབའ་རྫོང་ཞེས་རང་མིང་ཡོད་བཞིན་དུ་ཐུན་ཏེ་རྫོང་ཞེས་པའི་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་སྤྱོད། འབའ་རྫོང་ཞེས་པའི་ཡི་གེ་སྔ་མར་འབའ་དང་འབལ་ཞེས་འབྲི་ཚུལ་གཉིས་ཡོད་ཅིང་། དེ་གཉིས་ལའང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འགྲེལ་ཚུལ་ཡོད་དེ། «འབའ་གཞུང་ལོ་རྒྱུས་མེས་པོའི་ཞལ་ལུང»དུ། འབའ་གཞུང་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་འ་མཐའ་ཅན་འབྲི་བ་ནི། ཁམས་ཀྱི་འབའ་གཞས་སུ། གཡང་དཀར་ལུག་གི་འབའ་སྒྲ་གྲགས། །འབའ་ཡི་མིང་འདི་དེ་ནས་བྱུང་ཞེས་དང་། ཡུལ་འདིའི་ངག་རྒྱུན་ལ་འབའ་སྟོད་ཀྱི་མཐོན་པོ་བཅུ་གསུམ་གྱི་ནང་ཚན། ཨ་མ་ལྷ་ལྕམ་ཞེས་འབོད་པའི་གནས་རི་འདིར་གསེར་ལུག་འབའ་ཤེས་ཡོད་པས། དང་པོར་ཡུལ་འདིའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་གནས་འདིར་གསེར་ལུག་གི་འབའ་སྒྲ་ཐོས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་མིང་དེ་ལྟར་ཐོག་པར་བཤད་པ་དང་། ཡང་གླིང་གེ་སར་རྒྱལ་པོས་བདུད་ཀྱི་མ་མོ་གྭ་གཞི་དེད་དེ་ཡུལ་འབའ་གཞུང་གི་ས་ཆ་འདིར་སླེབས་སྐབས་ཐེངས་གཅིག་འབའ་བས་འབའ་ཞེས་ཐོགས་ཟེར་བ་སོགས་ལ་སྒོ་བསྟུན་ཏེ་འབའ་ཞེས་བྲིས་པ་ཨེ་ཡིན་སྙམ་ཞེས་འབྱུང་བ་དང་། ཡང་དེ་ཉིད་དུ། འབའ་འམ་འབལ་ཞེས་པ་ནི་བོད་ཀྱི་རུས་ཚན་ཞིག་ཡིན་ཏེ། བཙན་པོ་ཁྲི་ལྡེ་གཙུག་བརྟན་སྐབས་ཀྱི་བློན་པོ་འབལ་ལྡོང་ཙན་ཟེར་བ་ཡང་འབལ་ནི་རུས་དང་ལྡོང་ཙན་ནི་མིང་ཡིན་པ་དང་། ཏུང་ཧོང་གཏེར་ཡིག་ལས་བྱུང་བའི་རྗེ་འབལ་རྗེ་མང་རུ་ཏི་ཞེས་པའི་སུམ་པའི་རྗེ་བོ་དེའི་རུས་ཀྱང་འབལ་ཡིན་པ་ལ་སོགས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་འབའ་ནི་བོད་ཀྱི་རུས་ཚན་གྱི་མིང་ཡུལ་ལ་ཐོགས་པ་གོར་མ་ཆག་ཅེས་འབྱུང་བ་ལྟར།[10] ས་མིང་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ཡིན་ན་ཡང་། དེའི་རྒྱབ་ཏུ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གསང་བ་མང་པོ་དང་ངོ་མཚར་བའི་རིག་གནས་ཀྱི་གཏམ་རྒྱུད་མང་པོ་བསྐུངས་ཡོད་པས། ས་མིང་ནི་རང་དགར་སྒྱུར་རུང་བ་ཞིག་གཏན་ནས་མིན། དེའི་ཕྱིར། 2021ལོའི་ཟླ9པའི་ཚེས1ཉིན་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་རྒྱུན་ལས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས147པས་བཟོ་བཅོས་གྲོས་འཆམ་བྱུང་ཞིང་། 2022ལོའི་ཟླ5པའི་ཚེས1ཉིན་ལག་བསྟར་བྱས་པའི«ས་མིང་དོ་དམ་སྲོལ་ཡིག»གི་དོན་ཚན་བཅུ་པ་ལས། “ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་ཀྱི་རིན་ཐང་གལ་ཆེན་ལྡན་པ་དང་ཀྲུང་ཧྭའི་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱིས་ཕྱུག་པའི་ས་མིང་། སྤྱིར་བཏང་དུ་བརྗེ་མི་ཆོག”ཅེས་གཏན་འབེབས་མཛད་པ་ཡིན། དེ་ལྟ་བས་ན། ང་ཚོས་ཀྱང་ལོ་རྒྱུས་རིག་གནས་ཀྱིས་ཕྱུག་པའི་ས་མིང་རྣམས་གང་འདོད་དུ་མི་བསྒྱུར་བར། ཐོག་མར་ས་མིང་ངོ་མ་དེ་གང་ཡིན་འཚོལ་ཞིབ་ནན་ཏན་སྒོས་བེད་སྤྱོད་པ་དང་། གལ་ཏེ་བོད་ལ་ས་མིང་ངོ་མ་ཞིག་མེད་པ་ཐག་གིས་ཆོད་ན་གཞི་ནས་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་བཀོལ་རུང་ལ། འདི་ལྟར་བྱུང་ཚེ། ད་གཟོད་ས་མིང་དངོས་དང་སྒྲ་སྒྱུར་གྱི་མིང་བཀོལ་སྟངས་གཅིག་གྱུར་འབྱུང་སྲིད་དོ། །
       3.གྲངས་ཀའི་མིང་སྒྱུར་སྟངས་ལ། སྤྱིར་གྲངས་ཀ་བརྩི་ཚུལ་ལ་རྣམ་པ་བཞི་ཡོད་དེ། གསུམ། བཞི་ལྟ་བུ་བགྲང་གྲངས་དང་། གསུམ་པ། བཞི་པ་ལྟ་བུ་རིམ་གྲངས། གསུམ་པ་བོ། བཞི་པ་བོ་ལྟ་བུ་གནས་གྲངས། གསུམ་པོ། བཞི་པོ་ལྟ་བུ་འདུས་གྲངས་ཡིན་པས།[11] གྲངས་ཀ་སྒྱུར་དུས་ཀྱང་འདི་དག་གི་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྱུར་བ་གལ་ཆེ། ཉེ་དུས་པྲོག་གསར་རིམས་ནད་སྐོར་གྱི་བརྡ་ཁྱབ་བསྒྱུར་པ་ལས། ནད་པ་དང་པོ་དང་། གཉིས་པ། གསུམ་པ་ཞེས་བསྒྱུར་དགོས་ཡང་། སྨྱན་སྦྱོར་སྡེ་ཁག་ལ་ལས་ནད་པ་ཨང་དང་པོ་དང་། ཨང་གཉིས་པ་ཞེས་བསྒྱུར་པ་ནི། ཀློག་པ་པོར་འགྲན་རྩོད་བརྒྱུད་ནས་ཐོབ་པའི་གོ་རིམ་ཞིག་ལོས་ཡིན་སྙམ་པའི་སྣང་བ་སྟེར་བས་གཉི་ག་རིམ་གྲངས་སུ་གཏོགས་ཀྱང་། སྐད་ཆའི་ཁམས་དང་མི་མཐུན་པའི་འགྱུར་སྐྱོན་བྱུང་པས་བརྗོད་མི་བདེ་ཞིང་གཅིག་གྱུར་མ་བྱུང་བ་ལྟ་བུའོ། །
       4.སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་འགོད་སྟངས་ལ། དེང་སྐབས་བོད་ཀྱི་ཚགས་པར་དང་དྲ་ཚིགས། རྒྱང་སྒྲོག་དང་རླུང་འཕྲིན་སོགས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་ལས་མི་གཞན་གྱི་སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་འགོད་སྟངས་ཀྱི་སྒྱུར་ལུགས་གཅིག་མཐུན་བྱུང་མེད་དེ། 习近平强调ཞེས་པ་ལ། ལ་ལས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གསུངས་དོན་དང་ནན་གྱིས་གསུངས་དོན་ཞེས་བསྒྱུར་བ་དང་། ཡང་ལ་ལས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གང་གསུང་བ་དེ་བཀོད་རྗེས་ཞེས་གསུངས། ཞེས་ནན་གྱིས་གསུངས་ཞེས་བསྒྱུར། ཡང་ལ་ལས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་ནན་བཤད་གནང་དོན་ཞེས་དང་། ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གང་གསུང་བ་དེ་བཀོད་རྗེས་ཞེས་ནན་བཤད་གནང་ཞེས་བསྒྱུར། 习近平指出ཞེས་པ་ལ། ལ་ལས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བསྟན་དོན། ཞེས་བསྒྱུར་བ་དང་། ཡང་ལ་ལས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གང་གསུང་བ་དེ་བཀོད་རྗེས་ཞེས་བསྟན་ཞེས་བསྒྱུར་བ་སོགས་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་སྣང་། རྗོད་པ་འགོད་སྟངས་ཀྱི་སྒྱུར་ལུགས་འདིའི་རིགས་ལམ་ནི། དང་པོ་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་སྒྲའི་ཕྲད། ཐོག་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག བཤད་པའི་དོན་གྱི་རྣམ་པ་ཅན་དང་། གཉིས་པ་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་སྒྲའི་ཕྲད། བཤད་པའི་དོན། མཐའ་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ཅན་ཡིན། དེ་བས་ཚུལ་འདི་དག་བོད་སྐད་ཀྱི་རྗོད་པ་དངོས་དང་མཐུན་པར་གཅིག་གྱུར་བྱ་དགོས་ཏེ། ཁོ་བོས་བསམ་ཚུལ་ལ། རིགས་ལམ་གཉིས་པའི་འགྲོ་ཚུལ་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དང་། བྱེད་སྒྲའི་ཕྲད། བཤད་པའི་དོན། མཐའ་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ཅན་དུ་བྱས་ན་ལེགས་པར་སྙམ་སྟེ། ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གསུང་དོན་དང་། ནན་གྱིས་གསུང་དོན་ཞེས་བཀོད་ནས་ཚིག་མཐར་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་མ་སྦྱར་ན་ཚིག་རྔ་ལོ་ཅན་དུ་གྱུར་པའི་སྣང་བ་སྟེར་ལ། ཡང་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་གསུང་དོན་གྱི་མཇུག་ཏུ་ཅེས་གསུངས་ཞེས་བཀོད་ན་ཟློས་སྐྱོན་ལྟ་བུ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། ། ཚུལ་འདི་སྔ་རབས་བོད་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་དག་ལ་མཇལ་ན་ཡང་ཤིན་ཏུ་གསལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན། «རྒྱུད་བཞི»ལས། འདི་སྐད་ཅེས་ཞུས་སོ། །དེ་སྐད་ཅེས་ཞུས་པ་ཞེས་པ་དང་། འདི་སྐད་ཅེས་གསུངས་སོ། ། ཞེས་གསུངས་སོ་ཞེས་པ། ཡང་གསུང་པ་པོ་གང་གིས་གསུངས་པ། ཞེས་གསུངས་སོ་ཞེས་པའི་རྣམ་པ་ཅན་ཤ་སྟག་འབྱུང་།[12] སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་འགོད་སྟངས་འདི་དག་ལ་མཚོན་ན་ཚིག་གི་སྔ་ཕྱིར་ཞུས་པ་དང་ཞུས་སོ་ཞེས་དང་། གསུངས་པ་དང་གསུངས་སོ་ཞེས་པ་དག་ལ་བརྟགས་ན་ཟློས་པ་ལྟ་བུར་འགྱུར་ཡང་། ཚིག་བརྗོད་མ་ཚར་བ་དང་རྔ་ལོ་ཅན་ལྟ་བུའི་སྐྱོན་མེད། ལྷག་པར་དུ་འདི་སྐད་དང་དེ་སྐད་ཅེས་བརྗོད་དུས་རྗོད་པ་དུམ་བུ་དེ་མི་སུས་བརྗོད་པའི་ཚུལ་ཇེ་གསལ་དུ་འགྲོ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན། འདི་ལྟ་བུའི་སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་འགོད་སྟངས་དག་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་བྱེད་སྒྲའི་ཕྲད། ཐོག་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག བཤད་པའི་དོན། མཐའ་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ཅན་ཡིན། ཡང«བཀའ་གདམས་ཕ་ཆོས»ལས། ན་རེ། ཟེར།[13]ཞེས་པ་དང་། ཞལ་ནས། གསུངས་པ།[14]ཞེས་པའི་སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་འགོད་སྟངས་འདི་ལྟ་བུ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་། ཐོག་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཚིག བཤད་པའི་དོན། མཐའ་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ཅན་དང་། བྱེད་པ་པོ་དང་འབྱུང་ཁུངས་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ཚིག བཤད་པའི་དོན། མཐའ་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ཅན་ཡིན། ཡང«ལམ་རིམ་ཆེན་མོ»ལས། སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་དབྱིག་གཉེན་གྱིས། ཞེས་གང་གསུང་བ་རྣམས་བཀོད་རྗེས། ཞེས་གསུངས་སོ་ཞེས[15]བཀོད་པ་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་། བྱེད་སྒྲའི་ཕྲད། བཤད་པའི་དོན། མཐའ་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ཅན་ཡིན། དེས་ན། བོད་ཀྱི་སྔ་རབས་སྔ་རབས་ཀྱི་བསྟན་བཅོས་ཚད་ལྡན་རྣམས་སུ་བྱེད་པ་པོ་དང་། བྱེད་སྒྲའི་ཕྲད། ཐོག་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག བཤད་པའི་དོན། མཐའ་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་གི་རྣམ་པ་ཅན་དུ་སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་འགོད་པ་ཤུགས་ཆེ་ཡང་། རིམ་བཞིན་ཐོག་མར་སྦྱར་བའི་བཤད་པ་གསལ་བྱེད་ཀྱི་ལས་ཚིག་མེད་པའི་སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་སྤེལ་སྟངས་རྒྱུག་ཆེར་ཕྱིན་ཡོད་པས། ང་ཚོས་ཀྱང་ཕྱི་མའི་ལུགས་ཀྱི་རྗེས་སུ་འབྲངས་ནས་སྐད་ཆའི་རྗོད་པ་སྤེལ་སྟངས་ཀྱི་སྒྱུར་ལུགས་གཅིག་གྱུར་བྱས་ན་ལེགས་སོ་སྙམ་མོ། །
       གཉིས། བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་དང་མི་མཐུན་པའི་སྐྱོན་སེལ་ཐབས།
       བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་དང་མི་མཐུན་པ་ཞེས་པ་ནི། བོད་སྐད་ཀྱི་སྐད་ཆའི་སྒྲིག་ལུགས་ཏེ་བྱ་བྱེད་ལས་གསུམ་དང་ཁྱད་གཞི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་སྔ་ཕྱི་སྦྱོར་ལུགས་བོད་སྐད་ཀྱི་གོམས་སྲོལ་དང་མི་མཐུན་པའི་དོན་ཡིན་ལ། འཇུ་མི་ཕམ་གྱི་མཁས་འཇུག་ཏུ། མིང་གི་ཡི་གེ་རྣམས་ཀྱང་གོ་རིམ་མ་ནོར་བར་ལེགས་པར་སྦྱར་ཏེ་བརྗོད་པ་ལས་ལུང་སྟོན་ནུས་ཀྱི་བཟློག་ན་མ་ཡིན་ནོ[16]ཞེས་གསུངས་པ་ཡང་གནད་འདི་སྟོན། སྐྱོན་འདི་ནི་གཙོ་བོ་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཆའི་སྦྱོར་ལུགས་ལ་མ་བྱང་བ་དང་། མ་ཡིག་དང་བསྟུན་དྲགས་པའི་དབང་གིས་བྱུང་བ་ཡིན། ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཐད་ནས་བཤད་ན། ཐད་སྒྱུར་ཤུགས་ཆེ་བའི་དབང་གིས་བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་དང་མི་མཐུན་པ་ཡང་འབྱུང་སྲིད་དེ། བོད་ཀྱི་སྔ་རབས་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་ལས། ས་པཎ་གྱིས་ལོ་ཙཱ་བ་ནི་ནེ་ཙོ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་ཐད་སྒྱུར་རྩལ་བཤད་མཛད་པ་ནས། དེའི་སྔོན་གྱི་ལོ་ཙཱའི་ཚད་གཞི་སྟེ། «སྒྲ་སྦྱོར་བམ་གཉིས»ལས་དོན་དང་ཡང་མི་འགལ་ལ་བོད་ལ་ཡང་གར་བདེ་བར་གྱིས་ཤིག[17]ཅེས་བསྟན་པ་དང་མི་མཐུན་པར། སྒྱུར་བྱེད་ཀྱི་སྐད་ཆའི་སྦྱོར་ལུགས་ཚུན་ཆད་མ་ཡིག་ལ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་བསྟུན་པའི་ཚ་རླབས་ཤིག་འཕྱུར་མྱོང་སྟེ། ཡར་ལུང་གྲགས་པ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་རྣམ་དབྱེ་དང་བཅས་པ་རྒྱ་གར་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བསྒྱུར་པས་སུས་ཀྱང་གོ་དཀའ་བར་གྲགས་པ་དང་། ལོ་ཆེན་བྱང་ཆུབ་རྩེ་མོས་སྤྲིན་གྱི་ཕོ་ཉ་སྒྲ་དོན་ཇི་བཞིན་བསྒྱུར་པ་ཐལ་དྲགས་པར་གྱུར་པ། སྡེ་སྲིད་སངས་རྒྱས་རྒྱ་མཚོས་དབྱངས་ཅན་སྒྲ་མདོ་ཇོ་འདར་གཉིས་ཀས་བསྒྱུར་པ་ལ་གཤིབ་བསྡུར་གྱིས། བོད་འགྱུར་དབྱངས་ཅན་སྒྲ་མདོའི་རྣམ་དབྱེ་དང་ཚིག་ཟུར་ཡན་ཆད་རྒྱ་གར་དང་མཐུན་པར་ཞུ་དག་བགྱིས་པ[18]སོགས་ཕྱི་རབས་ལོ་ཙཱ་པ་མང་པོ་ཞིག་ཐད་སྒྱུར་ལ་མངོན་པར་ཕྱོགས་ཡོད། སྐབས་འདིའི་ཐད་སྒྱུར་ནི་སྤྱིར་བཏང་གི་མིང་བརྡའི་ཐད་སྒྱུར་ཁོ་ན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་མ་ཡིག་གི་ཚིག་འགྲོས་ལ་བསྟུན་ཏེ་སྐད་ཀྱི་སྦྱོར་ལུགས་ཚུན་ཆད་མ་ཡིག་དང་བསྟུན་པས་ཧ་ཅང་ཐལ་དྲགས་པར་གྱུར་ཅིང་། དེའི་ཕྱིར་ཞྭ་ལུ་ལོ་ཙ་པ་ཆོས་སྐྱོང་བཟང་པོ་དང་། ཀུན་མཁྱེན་འཇམ་དབྱངས་བཞད་པ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་སོགས་ཀྱིས་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་ཡོད། དེ་བས་ན། ང་ཚོས་ལོ་ཙཱ་བྱེད་སྐབས། སྒྱུར་ཐབས་དམ་པ་དག་གིས་མིང་རྣམས་གང་ལ་དེ་འཚམ་གྱིས་བབ་དང་བསྟུན་ནས་བསྒྱུར་ཅིང་། སྐད་ཀྱི་སྦྱོར་ལུགས་བོད་སྐད་ཀྱི་ལུགས་ཤ་སྟག་ཡིན་པའི་རྨང་གཞི་ཐོག མ་ཡིག་གི་ཁྱད་ཆོས་མི་ཉམས་ཤིང་གོ་ཡང་བདེ་བའི་ཐབས་ལ་བརྩོན་པར་བགྱིས་ན། བོད་སྐད་ཀྱི་སྦྱོར་ལུགས་དང་མི་མཐུན་པའི་སྐྱེན་སེལ་ཐུབ་པར་འདོད། གལ་ཏེ། བོད་སྐད་ཀྱི་སྦྱོར་བར་བྱང་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་ན། སྔ་རབས་མཁས་པའི་གསུང་རྩོམ་ཚད་ལྡན་ལ་ལན་མང་བལྟས་ནས་ཚིག་གི་སྦྱོར་ལུགས་ལ་གོམས་སུ་འཇུག་པ་དང་། སུམ་རྟགས་དག་གསུམ་ལ་ལེགས་པར་སྦྱངས་ནས་བདག་གཞན་དུས་གསུམ་དང་། བྱ་བྱེད་ལས་གསུམ། རྣམ་དབྱེ་ཚིག་ཕྲད་སོགས་ཀྱི་སྦྱོར་ཚུལ་ལ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་མཁས་པར་བྱ་དགོས། འདིའི་སྐོར་གོང་དུ་ཡང་རགས་ཙམ་གླེང་ཟིན་ཏོ། །        རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་བའི་གནད་དོན་འདི་མི་རེ་འགའ་ཞིག་གིས་དུས་ཡུན་ཐུང་ཐུང་ནང་ཐག་གཅོད་ཐུབ་པ་ཞིག་མིན་ཏེ། དེའི་རྩ་བ་ནི་འཇོན་ཐང་མི་སྣར་ཐུག་ཡོད་ཅིང་། ཕུལ་དུ་བྱུང་བའི་འཇོན་ཐང་མི་སྣའི་དཔུང་སྡེ་ཞིག་དུས་ཡུན་ཐུང་ཐུང་ནང་སྐྱེད་སྲིང་བྱེད་མི་ནུས་པས་སོ། ། དེས་ན་ང་ཚོས་ངེས་པར་དུ་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྒོ་ཀུན་དང་མི་རབས་དུ་མའི་བར་དུ་འབད་པའི་མཐའ་བརྟན་པར་བྱས་ན། ད་གཟོད་ལེགས་བྱས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ཙམ་མཐོང་ཐུབ། གོང་དུ་གླེང་ཟིན་པའི་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱ་གོང་འཕེལ་འབྱུང་བའི་རྩ་བའི་ཐབས་ཇུས་རྣམས་ཡང་དག་པར་ལག་ཏུ་བསྟར་ཏེ་ཡུན་རིང་ལ་རྒྱུན་སྐྱོང་ཐུབ་ཚེ། ད་ལྟའི་གནས་བབ་བཟང་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་བར་གདོན་མི་ཟ་ལ། དེའི་ཁར་ལས་མི་བསྡུ་བའི་ལམ་ལུགས་ཚད་ལྡན་ལ་བརྟེན་ནས་ངེས་པ་དོན་གྱིས་འཇོན་ནུས་ལྡན་པའི་ཆེད་ལས་མི་སྣ་བསྡུ་ལེན་བྱས་ན། གཞི་ནས་རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་རྨང་ལེགས་པོ་འདིང་ཐུབ། དེའི་རྟིང་སྤྱི་ཚོགས་གླེང་བརྗོད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས་ཏེ་གསར་འགྱུར་སྡེ་ཁག་རྣམས་ཀྱི་གསར་འགྱུར་བརྩམས་ཆོས་ལ་གུ་ཡངས་པོའི་སྒོ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་དཔྱད་བརྗོད་སྤེལ་བའི་སྲོལ་ལེགས་པོ་ཆགས་ཐུབ་ཚེ། གསར་འགྱུར་ལས་གཉེར་པ་རྣམས་ལའང་དེ་དང་འཚམ་པའི་སྐུལ་མ་ཐེབས་པ་དང་འགྲན་སློང་ཡར་བརྩོན་གྱི་སྒུལ་ཤུགས་སྟེར་ནུས། རྩ་བའི་བཅོས་ཐབས་འདི་དག་ཡང་དག་པར་ལག་ལེན་ལ་ཐེབས་པར་གྱུར་ན། བྱེ་བྲག་གི་ཐབས་རྣམས་ངང་ངམ་ཤུགས་ཀྱིས་རྟོགས་པར་འགྱུར་ལ། རྒྱ་བོད་གསར་འགྱུར་ལོ་ཙཱའི་མ་འོངས་པ་ཡང་རེ་བ་དང་འོད་སྣང་གིས་ཁེངས་པར་ཐེ་ཚོམ་མེད་དོ། །

ཞབས་མཆན།
[1] འབའ་སྟོད་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེས་རྩོམ་སྒྲིག་བྱས། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་རྣམ་བཤད་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན། [M] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2018：61-81．
[2] 曼昆．经济学原理（第七版）[M]．北京：北京大学出版社，2015（1）：7-9．
[3] རྣམ་བཤད་རིག་པ། [M] བསྟན་འགྱུར(དཔེ་བསྡུར་མ)། (དེབ་དོན་བདུན་པ།) པེ་ཅིང་། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2001： 1416．
[4] ས་སྐྱ་པཎ་ཆེན། ས་སྐྱེ་ལེགས་བཤད།(བོད་རྒྱ་ཤན་སྦྱར) [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2020：8．
[5] བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཚོགས། (དང་པོ།) སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་སྒྲོན་མེ།[G] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002：240．
[6] བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཚོགས། (དང་པོ།) སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་སྒྲོན་མེ།[G] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002：241．
[7] འབའ་སྟོད་ཚེ་དབང་རྡོ་རྗེས་སྒྲིག་རྩོམ་བྱས། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་རྣམ་བཤད་བློ་གསལ་དགའ་སྟོན།[M] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2018：221．
[8] བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཚོགས།(དང་པོ།) སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་སྒྲོན་མེ།[G] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002：98．
[9] ས་པཎ་ཀུན་དགའ་རྒྱལ་མཚན། མཁས་པ་འཇུག་པའི་སྒོ།[M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2018：76．
[10] རང་སྒྲ་པ་ཚེ་རྒྱལ། ཆོས་སྐྱོང་། སྒྲོལ་མ་འབུམ་གྱིས་བརྩམས། འབའ་གཞུང་ལོ་རྒྱུས་མེས་པོའི་ཞལ་ལུང་།[M] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2011：6-7 ．
[11] དཔའ་རིས་སངས་རྒྱས། རྒྱ་བོད་ལོ་ཙཱའི་གནད་བསྡུས།[J] པེ་ཅིང་། ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ། 2012（1）：105-106．
[12] གཡུ་ཐོག་ཡོན་ཏན་མགོན་པོ། བདུད་རྩི་སྙིང་པོ་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་གསང་བ་མན་ངག་གི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། །[M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1982：15-21．
[13] འབྲོམ་སྟོན་པ་རྒྱལ་བའི་འབྱུང་གནས་སོགས་ཀྱིས་མཛད། ཇོ་བོ་རྗེ་ལྷ་གཅིག་དཔལ་ལྡན་ཨ་ཏི་ཤའི་རྣམ་ཐར་བླ་མའི་ཡོན་ཏན་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་སོགས་བཀའ་གདམས་རིན་པོ་ཆེ་གླེགས་བམ་བཞུགས་སོ། །[M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012：91．
[14] འབྲོམ་སྟོན་པ་རྒྱལ་བའི་འབྱུང་གནས་སོགས་ཀྱིས་མཛད། ཇོ་བོ་རྗེ་ལྷ་གཅིག་དཔལ་ལྡན་ཨ་ཏི་ཤའི་རྣམ་ཐར་བླ་མའི་ཡོན་ཏན་ཆོས་ཀྱི་འབྱུང་གནས་སོགས་བཀའ་གདམས་རིན་པོ་ཆེ་གླེགས་བམ་བཞུགས་སོ། །[M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2012：133．
[15] རྗེ་ཙོང་ཁ་པ་ཆེན་པོའི་གསུང་འབུམ་བཞུགས་སོ། །(ལམ་རིམ) [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2004：257-258．
[16] འཇུ་མི་ཕམ་འཇམ་དབྱངས་རྣམ་རྒྱལ་རྒྱ་མཚོ། མཁས་པའི་ཚུལ་ལ་འཇུག་པའི་སྒོ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། །[M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1988：407．
[17] བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཚོགས།(དང་པོ།) སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་སྒྲོན་མེ།[G] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002：96．
[18] བོད་ཀྱི་ལོ་ཙཱའི་གཞུང་ལུགས་སྐོར་གྱི་དཔེ་ཚོགས།(དང་པོ།) སྐད་གཉིས་སྨྲ་བའི་སྒྲོན་མེ།[G] ལན་གྲུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2002：309-310．

རྩོམ་ཁུངས། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་སློབ་ཆེན་རིག་དེབ། 2022·3