༄༅། །ཧང་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་བཤད་པ། པདྨ་དངོས་གྲུབ།

ནང་དོན་གནད་བསྡུས། ཧང་ཆུའི་སྨད་རྒྱུད་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་རེ་འགའ་ཡོད་ན་ཡང་ཧང་ཆུའི་སྟོད་ཀྱི་ཆ་ལ་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་ནི་མཐོང་དཀོན་པའི་ཚད་དུ་འདུག་པས་ན། དེའི་ཆད་པ་ཁ་སྐོང་གི་ཚུལ་ཏུ་འདི་གར་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་རིག་པ་དང་། ས་ཁམས་རིག་པ། མིའི་རིགས་རིག་པ་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ཐབས་བཀོལ་ནས་ཚན་པ་གསུམ་དུ་བསྡུས་ཏེ། ཧང་ཆུའི་སྟོད་རྒྱུད་ཀྱི་སྣོད་བཅུད་ཅུང་རྒྱས་པར་གླེང་ཡོད།
གནད་ཚིག མཚོ་བདུན། རོག་ཐུ། ཆུ་འགག ཧང་ངེ་།         མི་ལོ་དུང་ཕྱུར་གཉིས་ལྷག་གི་ཡས་མས་སུ་གླིང་ཆེན་འཕྱོ་གཡེང་གི་བྱེད་སྦྱོར་གྱིས་གླིང་དུམ་རྣམས་གདོང་ཐུག་ཅིང་། དེ་ཡི་ཉེར་ལེན་གྱིས་རི་ཡི་རྩེ་མོ་མངོན་དུ་དོད་ནས་ཡུན་དང་ཁད་ཀྱིས་ཡར་ཡར་འཕགས་ཏེ་དེང་གི་རི་རྒྱུད་རྣམས་གྲུབ་ཅེས་དེང་གི་ས་ཁམས་རིག་པ་བ་དག་སྨྲ་ཞིང་། དེ་ཡི་རིགས་པས་དཔྱད་ན་སྔོན་རི་རྒྱུད་འདི་དག་མ་གྲུབ་པའི་སྔོན་ནི་གླིང་དུམ་དང་གླིང་དུམ་བར་རྒྱ་མཚོས་ཆོད་པ་ལ། ས་འགུལ་དང་རླབས་ཀྱི་སྐྱོམ་ཤུགས་ཀྱིས་སོ་སོ་གདོང་ཐུག་རྒྱག་པའི་བྱེད་རྐྱེན་ཕུལ་ཏེ། གདོང་ཐུག་ས་གང་ནས་རི་རབ་ཀྱི་རྩེ་མོ་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་དང་བསྟུན་ནས། རྒྱ་མཚོ་ནི་དེ་དག་གི་བར་ལ་བཙན་གྱིས་བཙུར་བས་གཙང་པོ་སྣ་ཚོགས་ས་བབ་དང་བསྟུན་ནས་ཕྱོགས་དང་ཕྱོགས་སུ་བརྡོལ་པར་འདོད། དེ་བས་ན་འོ་ཅག་གིས་ཆུ་རྒྱུན་དེད་ན་གངས་ལ་ཐུག་ཅེས་པ་ཡང་ཇི་འདྲས་བསམ་རིན་ཡོད་པའི་སྐད་ཆ་ཞིག་རེད་ཨང་། དེ་ལྟ་ན་གཙང་པོ་འདི་ཡང་དེ་ལས་མ་འདས་པས། གང་ཉིད་བརྡོལ་སའི་གནས་ནི་ཁུ་ནུ་རི་རྒྱུད་དང་ཆིན་ལིང་རི་རྒྱུད་ཀྱི་བསྣོལ་མཚམས་སུ་ཆགས་པའི་ངང་ལ་རི་རྒྱུད་ཡིན་ཞིང་། འདི་བྲག་དཀར་སྤྲེལ་རྫོང་གི་ནུབ་ཕྱོགས་དང་རྩེ་མོ་རབ་དཀར་གྱི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་གནས་པའི་མཚོ་བདུན་གོང་ཁ་བྱ་བ་ནས་ནུབ་ཏུ་རྒྱུག་སྟེ་ཏུའུ་ལན་གྱི་ལྷོ་རུ་ཆགས་པའི་རྟོལ་ལུང་གི་བར་རིའི་མུ་རྒྱུད་མ་ཟད་པར་ཡོད་ཅིང་། དེའི་རིང་ཚད་སྤྱི་ལེ150དང་འཕྲེད་ལ་སྤྱི་ལེ20-30ཡོད་པ། ཆུ་མགོ་བྱེ་བྲག་ཏུ་མ་བསྟན་ན་གནས་གར་ཡོད་མི་ཤེས་པས་བརྗོད་ན། སྤྱིར་གཙང་པོ་འདི་ལ་རོག་ཐུའི་ཆུ་དང་ཆུ་འགག་ཆུ། ཧང་ཆུ་བཅས་ཆུ་ལག་ཆེན་པོ་གསུམ་ཡོད་ཅིང་། དེ་དག་གི་རིང་ཚད་ལ་སོ་སོ་སྤྱི་ལེ35དང་། སྤྱི་ལེ32། སྤྱི་ལེ11བཅས་ཡོད་པ་དང་། རྒྱུན་གང་རིང་བ་དེ་ལས་ཆུ་མགོ་བཙལ་ན་འོས་ཤིང་འཚམས་པས་ཚན་པ་དང་པོ་ལས་སྤྲོ་བར་བྱའོ།།         སྐྱ་ཧབ་ལུང་པ་འཕྲེད་ཀྱིས་བཅད་ན་ཨ་མྱེས་ཙེ་རི་བྱ་བ་གཡག་སྙིང་གི་ཚུལ་གྱིས་ཀྲོང་ངེར་མིག་ལ་ལྷང་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ནི། མདོ་སྨད་ཀྱི་རྩེ་དྲུག་དང་སྙིང་བདུན་ལས་སྙིང་བདུན་གྱི་གྲས་སུ་བཤད་ཅིང་། དེར་གནས་པའི་གཞི་བདག་གི་མཚན་ལ། ཙེ་རི་རྡོ་རྗེ་དགྲ་འདུལ་སྐུ་མདོག་སྨུག །ཅེས་པ་བཞིན་རྡོ་རྗེ་དགྲ་འདུལ་དུ་གསོལ་ཅིང་། ཆུ་ཀྱཱ་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་ཉི་མ་མཆོག་གིས་དཀར་ཕྱོགས་སྐྱོང་བའི་སྲུང་མར་མངའ་གསོལ་ནས་བཀའ་བསྒོས་དམ་བཞག་མཛད་པ་དང་།[13] ཕྱིས་དཔལ་ཡུལ་ཁྱབ་གདལ་དགོན་འདེབས་པ་པོ་རིག་འཛིན་སྐུ་གསུམ་རྡོ་རྗེ་མཆོག་གིས་གནས་འདིར་ཞབས་ཀྱི་པདྨོ་ཉེ་བར་བཀོད་ནས་ལབ་ཙེ་བཙུགས་པའི་སྐབས་གང་དེར་ཁོང་གིས་པདྨ་འབྱུང་གནས་བརྒྱུད་གསུམ་བླ་མ་དང་། །ཧེ་རུ་ཀ་དཔལ་དཔལ་ལྡན་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས། །བཀའ་དང་དམ་བཞག་ཙེ་རི་རྡོ་རྗེ་གྲགས། །གཞན་ལས་ཁྱད་འཕགས་མྱུར་མགྱོགས་སྟོབས་དང་ལྡན། །ཆེ་བཙན་འགྲན་བྲལ་དམག་དཔོན་ཆེན་པོར་བསྟོད། །ལྕགས་ཀྱུ་ཞགས་པས་ཁམས་གསུམ་དབང་དུ་སྡུད། །བསེ་མདུང་རྣོན་པོས་དགྲ་སྲོག་དམར་པོ་གཅོད། །སྟོང་གསུམ་སྐད་ཅིག་བསྐོར་བའི་རྫུ་འཕྲུལ་ཅན། །དགྲ་སྙིང་གསོལ་བའི་དཔའ་བོ་ཆེན་པོར་བསྟོད། །སྟོང་གསུམ་ཉུལ་བའི་རྟ་མཆོག་རླུང་གཤོག་སྟེང་། །ཁྲབ་རྨོག་འཁོར་གསུམ་དཔའ་ཆས་ཁྲོ་གཏུམ་རྔམ། །དམར་ནག་ཞལ་རྔམ་དགེ་འདུན་དབང་དུ་སྡུད། །མ་རུང་བདུད་སྡེའི་སྙིང་ཁྲག་ཀླད་པ་འགེམས། །མཐུ་སྟོབས་རྩལ་ལྡན་བསྟན་སྲུང་ཆེན་པོར་བསྟོད། །འོད་དམར་ཞགས་པས་གཞན་སྣང་དབང་དུ་སྡུད། །འགྲོ་རྣམས་སྙིང་བསྐུལ་སྦྱིན་བདག་ལེགས་པ་སྐྱོལ། །ཟས་ནོར་ཆར་འབེབས་འདོད་དགུའི་དངོས་གྲུབ་སྩོལ། །ནོར་བདག་ཆེན་པོ་ཙེ་རི་མཆོག་ལ་བསྟོད། །ཅེས་དགེ་བསྙེན་དྲག་པོའི་དམག་དཔོན་ཆེན་པོ་ཙེ་རི་རྡོ་རྗེ་དྲག་རྩལ་འབར་བའི་གསོལ་མཆོད་དབང་ཞགས་དམར་པོ་བྱ་བ་འདི་ཉིད་མཛད་པ་ལགས། འདིར་བྱུང་བའི་ཙེ་རི་བྱ་བ་སོག་སྐད་ཡིན་ཞིང་། དེ་རི་དྭགས་རྒོ་དམར་མང་བའི་དོན་དུ་འགྲེལ་བར་བྱེད།[14] གནས་རི་འདིའི་དབུ་རུ་འཕགས་པ་རྒྱལ་མཚན་རྩེ་མོའི་རྡོ་བརྐོས་ཤིག་ཡོད་པ་ནི། ཆུ་ཀྱཱ་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་ཉི་མ་མཆོག་གི་ཡབ་བསྟན་དར་ལགས་ཀྱིས་བཞེངས་བར་གྲགས་ཤིང་། གནས་འདི་ཉིད་ལོ་རེའི་བོད་ཟླ་དང་པོའི་ཚེས་དགུ་ཉིན་ཡུལ་འདིའི་ཆུ་ཀྱཱ་སྒར་སྐོར་གཙོས་པའི་རུ་སྡེ་རྣམས་ཀྱིས་བསྟོད་གསོལ་བྱེད་པའི་སྲོལ་མཆིས་ཤིང་། འདི་བསྟོད་པ་ལ་ཤིང་ལས་བྱས་པའི་མདའ་གྲི་མདུང་གསུམ་སོགས་གོ་མཚོན་ཅི་རིགས་ཉ་ཕྲུག་སྤུང་བའི་གསེབ་ཏུ་དྲངས་ནས་དེ་ལ་བལ་ལས་བྱས་པའི་དམུ་ཐག་གིས་བསྡམས་མཚམས། ཡུལ་དེའི་སྤྲུལ་སྐུ་རྣམས་དབུ་བཞུགས་ཀྱིས་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་བསྐང་གསོའི་རྟས་དྲངས་ཏེ་ལྗགས་བརྔན་འབུལ་བར་བྱེད་དོ། །གནས་རི་འདིའི་འདབས་སུ་ཆགས་པའི་རུ་སྡེ་དག་ནི་ཆུ་འགག་སྡེ་བའི་རུ་ཁག་གསུམ་པ་དང་བཞི་བ་ཡིན་ཞིང་། དེ་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས་པ་ཞིག་ཚན་པ་རྗེས་མར་སྤྲོ་བར་བྱ་ཞིང་། གནས་རི་འདི་ནས་ཏིང་ནོར་གྱི་བར་ལ་དབྱར་དུས་མ་གཏོགས་རུ་བ་མེད་པས་ལུང་སྟོང་གི་ཚུལ་གྱིས་གནས་ཡོད། མདོར་ན་རོག་ཐུའི་ཆུ་རྒྱུད་འདི་ནི་སྒྲི་ནཱེས་སོ་ཝན་གྱི་བཞུད་ལམ་དང་། ཐང་བོད་གནའ་ལམ། མགར་གྱི་དམག་ལམ། རྒྱ་བཟའ་ཀོང་ཇོ་དང་རྒྱ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་གསུམ་པ། རྒྱལ་དབང་སྐུ་ཕྲེང་ལྔ་པ་སོགས་ཀྱི་ཕེབས་ལམ་དང་སྟབས་གཅིག་ཏུ་འཁེལ་འདུག་པས། ལམ་ཐིག་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། འདི་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས་རེ་ནི་གཤམ་གྱི་ཚན་པ་དག་གི་སྐབས་སྐབས་སུ་བཅུག་ཡོད་པས་དེ་ལས་ཤེས་པར་བྱའོ།།         ཆུ་བོ་འདི་ཉིད་ནི་ངང་ལ་རི་རྒྱུད་ཀྱི་སྣེ་རུ་ཆགས་པའི་རྟོལ་རྒན་གོང་ཁ་བྱ་ནས་འབབ་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། དེའི་ཕྱོགས་སུ་ངང་ལ་ཆུ་ཚན་སོགས་ཆུ་ཚན་སྣ་མང་ཡོད་པས་དགུན་ཡང་རླངས་པ་ཐོལ་ཐོལ་དུ་འཕྱུར་བ་ཞིག་ཡོད། དེ་ལས་གནས་འདི་རུ་མེ་རི་སོགས་ཡོད་པ་ཤེས་སླ་ཞིང་། གནས་འདི་རུ་གཏེར་ཁ་མང་དུ་བརྡོལ་བ་ཡང་མེ་རི་ཡི་སྟོབས་ཀྱིས་ཡིན་སྐད། །འོ་ན་མེ་རི་ཡིས་གཏེར་རྡོ་ཇི་ལྟར་གྲུབ་ཅེ་ན་བཤད་པར་བྱ་སྟེ། མེ་རུ་སྒྲེགས་ཀྱིས་འཕྱུར་ནས་བྲག་གི་ཞུན་མ་མེར་མེར་པོར[15]བཞུར་བ་གྲང་བའི་སྟོབས་ཀྱིས་རྣམ་པར་དཀག་ནས་དྭགས་གསལ་གཡང་ཌིའི་གཏེར་རྡོར་གྱུར་བ་ཡིན་ཞིང་། འདི་ནི་གཏེར་རྡོ་མང་ཤས་ཀྱི་གྲུབ་སྟངས་ཤིག་ཀྱང་ཡིན། དེ་ལས་གཞན་རླུང་གཟུགས་ཟི་འགྱུར་ཆིང་སོགས་དབྱང་རླུང་དང་འཕྲད་ནས་དཀག་གཟུགས་ཀྱི་མུ་ཟི་གྲུབ་པ་སོགས་རླུང་གཟུགས་ནས་དཀག་གཟུགས་དང་། གཤེར་གཟུགས་ནས་དཀཀ་གཟུགས་སུ་གྲུབ་པ་སོགས་གྲུབ་སྟངས་སྣ་ཚོགས་པས་བརྗོད་ཀྱིས་མི་ལང་ངོ་། །མེ་རི་དང་བྲག་རིའི་འདབས་འབྲེལ་དུ་གཏེར་ཁ་བརྡོལ་འོང་བ་བཞིན། རྟོལ་ལུང་ནང་དུ་ཡང་ཞ་ཉེ་དང་ཏི་ཚའི་གཏེར་ཁ་མང་དུ་བརྡོལ་བ་དང་མཉམ་དུCu.As.Au.Pt.Sསོགས་ཀྱང་གསར་རྙེད་བྱུང་། གཏེར་ཁ་འདི་ཉིད་སྤྱི་ལོ༡༩༥༨ལོར་མཚོ་ལྷོ་ས་གཤིས་རུ་ཁག་གིས་རྙེད་སོན་བྱུང[16]ཞིང་།  གནས་འདིར་བསྐལ་བ་ཡ་ཐོག་གི་དུས་རབས་དང་།(ལོ་ངོ་དུང་ཕྱུར10-3.5) ཨོར་དྷོ་དུས་རབས།(奥陶纪ལོ་ངོ་དུང་ཕྱུར4.7-4.43)རྡོ་སོལ་དུས་རབས།(石炭纪) སུམ་བརྩེགས་དུས་རབས་སོགས་ས་ཤུན་གྱེས་གྱེད་ཀྱི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེ་བའི་སྐབས་ཀྱི་ས་གཤིས་རྣམས་གནས་གཅིག་ཏུ་འཁུམ་འདུས་བྱས་ཡོད་པས། གཏེར་རྡོའི་གྲུབ་རྣམ་ལ་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བར་འདུག         ཧང་ཆུ་དང་རྨ་ཆུ་གཉིས་མ་འདྲེས་གོང་གི་སེང་ལྡེང་རུ་ཆེན་ན་རྒན་སྡེ་བ་ན་ཨ་རིག་གི་དགོན་པ་ཡོངས་ཀྱི་མ་དགོན་དུ་གྱུར་བའི་ཕུན་ཚོགས་རྣམ་རྒྱལ་གླིང་ཡོད་པ་ལ། དེང་ཁྱིམ་བཙུན་གྱི་སྡེར་སོང་ནས་འཆད་ཉན་གྱི་སྲོལ་མེད་པར་མ་ཟད། ཤུལ་ནི་འདི་ལྟ་བུ་ཞིག་གོ་ཞེས་ཀྱང་སྟོན་དུ་མེད་པའི་ཚད་དུ་གྱུར་འདུག དེ་ཡང་འདི་ཉིད་དུས་ནམ་ཞིག་ལ་བཏབ་སྐོར་ནི་ལོ་རྒྱུས་ཡིག་ཚང་མང་པོ་གུང་བསྡུར་ན་སྤྱི་ལོ1402ཀྱི་གཡས་གཡོན་ཞིག་ལ་འབབ་ཅིང་། འདིའི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱས་པ་ཞིག་ནི་ལོ་བ་ཆོས་འཕེལ[38]གྱིས་བྲིས་འདུག་པས་ན་དེར་གཟིགས་འཚལ། དགོན་འདི་ནས་མར་ཅུང་ཟད་ཕྱིན་ན་ཧང་ཆུ་དང་རྨ་ཆུ་གཉིས་ཀྱི་འདྲེས་མཚམས་ལ་སླེབས་པས་ན་གཏམ་གྱི་མཇུག་ཀྱང་འདི་ནས་བསྡུས་པ་ལགས་སོ།།

དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས།
[1] 魏征等撰：«隋书»卷二十九，志第二十四，地理上，北京：中华书局，1993：816
[2] 刘旬等撰：«旧唐书·西戎传»卷一百九十八，列传第一百四十八 北京：中华书局1975：5299
[3] 欧阳修撰：«新唐书»卷一百一十一，列传第三十六，北京：中华书局，1975：4142
[4] 卢亮华 ：浅论唐蕃大非川之战  [J] 赤峰学院学报 2009年01期
[5][6] 欧阳修撰：«新唐书»卷一百一十一，列传第三十六，北京：中华书局，1975：4148.4142 
[7][22][35] བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས། མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་། [M] ལན་ཀྲུའུ། ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2015：27.27.214
[8] ཨ་རིག་ཆུ་ཚན་ནམ་དེང་གི་ཆུ་ཁོལ་གྲོང་བརྡལ་གྱི་བྱང་ཤར་གྱི་མཚམས་སུ་ཡོད་པའི་ཏིང་ནེལ་ཐེལ་བྱ་བ་ནི་མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང་གི་དགོངས་པ་ལ་གཞིགས་ན། ཆུ་འགག་ནས་ཧོར་ཚང་བར་གོ་བ་འདྲ་མོད། དེང་གི་ས་གནས་དེ་གའི་མིས་ནི་ཧོར་ཚང་དང་། སྤྱང་ཚང་། གོ་རོ་ཁྱ་ལྡང་། ཁས་ཐུང་བཅས་འདུས་པའི་གནས་ཆུང་ངུ་དེ་ལ་ད་གཟོད་ཏིང་ནོར་ཞེས་བརྗོད་པས། དེང་གི་བརྗོད་ཚུལ་འདི་ལ་བསྟུན་ཐབས་བྱས་ཡོད།
[9] ངག་རྒྱུན།
[10] རྟ་མགྲིན་ཐར་གྱིས་བསྒྲིགས། མཛེས་སྡུག་གི་ཞིན་ཧེ། [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་བསྐྲུན་ཁང་། 2020：30
[11] 李社宏 青海兴海县索拉沟铜多金属矿成矿地质特征与矿床成因 [M] 大地构造与成矿学2011年01期
[12] བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན། ཆུ་ཀྱཱ་རྗེ་བཙུན་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་ཉི་མ་མཆོག་གི་རྣམ་ཐར། [M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་བསྐྲུན་ཁང་། 2016:18
[13][14] སྤྲུལ་ཆོས་དབྱིངས་རྡོ་རྗེ། ཨ་མྱེ་ཙེ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་དང་ལབ་ཙེ་ངོ་སྤྲོད། བྲིས་མ། ཞིན་ཧེ། དཔལ་ཡུལ་ཁྱབ་གདལ་དགོན།
[15] གྲུབ་རྒྱུ། ཟི་སྐྱུར་ཚྭ།
[16] 方刚 青海省兴海县什多龙铅锌矿床特征及找矿前景分析 [D] 中国地质大学 2013年
[17] 张德庆 兴海县满丈岗地区金矿地质特征研究 [D] 辽宁工程技术大学 2013年
[18][25] གྲལ་ཟུར་དགུ་རོང་སྤུན་གྲོལ། འཇིག་རྟེན་བསྐྱར་བརྟགས། [M] ཁྲིན་ཏུའུ། སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2022：149 .340
[19] ཆུ་ཀྱཱ་གསང་མགོན་གྱི་སྐུལ་ངོར་རིག་འཛིན་སྐུ་གསུམ་རྡོ་རྗེས་མཛད།
[20] སྟག་ལུང་གི་ཨ་ཁུ་བསྐལ་བཟང་ཤེས་རབ་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པ་བཞིན་བཀོད།
[21] རྒྱལ་དབང་ལྔ་བ་ངག་དབང་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ། རང་རྣམ་དུ་ཀུ་ལའི་གོས་བཟང་། [M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་བསྐྲུན་ཁང་། 1989:365
[23] བློ་བཟང་ཆོས་གྲགས་ཀྱིས་བསྒྲིགས། རྗེས་དྲན་དད་པའི་མཛེས་རྒྱན། [M] མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2017：6
[24] 韦尔斯 全球通史 [M] 民主与建设出版社
[26][28] 刘铁程 吐谷浑“杭盖”—汉哭山的方位与释名研究 [M] 青海民族研究 2016年02期
[27]  崔永红 唐代青海若干疑难历史地理问题考证 [M] 青海民族大学学报 2017年03期
[29] 魏征等撰：«隋书»卷二十九，志第二十四，地理上，北京：中华书局，1993：898
[30][33] བཀྲ་ཤིས་རྒྱལ་མཚན། ཆུ་ཀྱཱ་རྗེ་བཙུན་བློ་བཟང་ཐུབ་བསྟན་ཉི་མ་མཆོག་གི་རྣམ་ཐར། [M] ལྷ་ས། བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་བསྐྲུན་ཁང་། 2016:18.18
[31] ཐུའུ་བཀན་བློ་བཟངགཆོས་ཀྱི་ཉི་མ། ཡེ་ཤེས་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེའི་རྣམ་ཐར། [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2015：38
[32] ཆོས་དབྱིངས་རྡོ་རྗེ། ཁྱབ་གདལ་དགོན་པའི་ལོ་རྒྱུས། བྲིས་མ།
[34] རྣམ་རྒྱལ་འབུམ། མདོ་སྨ་ཧང་ངེ་ས་ཆའི་བུད་མེད་ཀྱི་རྒྱན་ཆ་དམར་གདན་ལ་དཔྱད་པ། [M] བོད་ཀྱི་དམངས་སྲོལ་རིག་གནས། 2021ལོའི་དེབ04
[36] སྤྲེལ་རྫོང་དགོན་པའི་ཨ་ཁུ་བསྟན་འཛིན་ཐོགས་མེད་ལ་དྲིས་པ་ལྟར་བཀོད།
[37] ཞབས་དཀར་ཚོགས་དྲུག་རང་གྲོལ།  ཞབ་དཀར་ཚོགས་དྲུག་གི་རང་རྣམ། [M] ཟི་ལིང་། མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2016：372
[38] ལོ་བ་ཆོས་འཕེལ། མདོ་སྨད་དགེ་ལུགས་པའི་དགོན་སྡེ་སྔ་ཤོས་ཧང་ངེ་བྱ་མདོ་དགོན་ཆེན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་གནས་བབ་ལ་ཐོག་མར་དཔྱད་པ། [M] ཀྲུང་ཀོ་བོད་རིག་པའི་དུས་དེབ། ༢༠༢༠ལོའི་དེབ༣པ།

རྩོམ་པ་པོ་པདྨ་དངོས་གྲུབ། ཕ་ཡུལ་བྲག་དཀར་རྫོང་། ད་ལྟ་བོད་ལྗོངས་སློབ་ཆེན་རིག་གཞུང་སློབ་གླིང་གི་གནའ་རབས་ཡིག་ཚང་རིག་པའི་ཆེད་ལས་ཀྱི་རབ་འབྱམས་ཞིབ་འཇུག་སློབ་མ་ཡིན།