སྐྱེ་ཁམས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ།

         བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ལེ་ངོས་སྙོམས་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་༡༢༢ཡོད་པ་དང་། ཆ་སྙོམས་རྒྱ་མཚོའི་ངོས་གྱི་མཐོ་ཚད་ལ་སྨི་༤༠༠༠ཡན་ཡོད་ཅིང་། གཞན་ན་མེད་པའི་རང་བྱུང་སྐྱེ་དངོས་དང་ས་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ཡོད། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་དེ་ཤར་ལྷོ་ནས་ནུབ་བྱང་བར་རིམ་བཞིན་དྲོ་འཇམ་ཚ་གཤེར་ནས་གྲང་ཞིང་ཐན་པ་ཅན་དུ་འགྱུར་ཡོད་པ་དང་། རང་བྱུང་སྐྱེ་དངོས་དེ་ནགས་ཚལ་དང་། སྡོང་ཐུང་ནགས་ཚལ། སྤང་ཤུན། རྩྭ་ཐང་བཅས་ནས་ས་རྒོད་ཐང་སྟོང་བར་དུ་བརྗེ་རེས་བྱུང་ཡོད། ཪྙོག་འཛིང་ཆེ་བའི་ས་དབྱིབས་དང་ས་ངོས་ཆགས་ཚུལ་དང་དམིགས་བསལ་གྱི་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་མ་ལག་གི་རྣམ་པས་སྐྱེ་དངོས་གྱི་སྣ་མང་ཅན་ལ་རང་བྱུང་གི་དོ་ར་ཞིག་སྐྲུན་ཡོད།
        བོད་ལྗོངས་སྐྱེ་དངོས་གནས་སྟངས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དེ་བོད་ཞི་བས་བཅིངས་འགྲོལ་བཏང་རྗེས་འགོ་ཚུགས་པ་མ་ཟད། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་དེང་རབས་ཅན་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་བསྟུན་ནས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད།
        སྤྱི་ལོ་༡༩༥༡ལོར་བོད་ཞི་བས་བཅིངས་འགྲོལ་བཏང་བའི་ཐོག་མར་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་གསང་བའི་ཡོལ་བ་དེ་ཕྱེ་ཆེད་དང་།བོད་ལྗོངས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཡར་ཐོན་དང་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱ་ཆེད་ཀྲུང་དབྱང་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་གིས་“སྲིད་དོན་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་བོད་ལྗོངས་ལས་དོན་རུ་ཁག་”སྤྱི་ལོ་༡༩༡༨ལོར་དེའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་“ཀྲུང་གོ་ཚན་རིག་ཁང་བོད་ལྗོངས་ཕྱོགས་བསྡུས་རྟོག་ཞིབ་རུ་ཁག་”བཙུགས་)སྒྲིག་འཛུགས་བྱས་ནས་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་ས་གླིང་དང་། ནགས་ཚལ། རྩྭ་ར། ཆུ་བེད། གཏེར་ཁའི་ཐོན་ཁུངས་བཅས་ལ་རྟོག་ཞིབ་དང་གདེང་འཇོག་བྱས་པ་དང་། ཚན་རིག་གིས་གསར་སྤེལ་དང་བེད་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པའི་བསམ་འཆར་བཏོན་ཞིང་། དེ་ནས་བཟུང་བོད་ལྗོངས་སྐྱེ་ཁམས་གནས་ལུགས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཚན་རིག་གིས་ངོས་འཛིན་དང་། བེད་སྤྱོད། སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་དེ་སྒྲུབ་འགོ་ཚུགས།
         ཀྲུང་གོའི་ཚན་རིག་གླིང་གིས་<མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྤྱི་ལོ་༡༩༧༣- ༡༩༨༠ལོའི་བར་གྱི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་འཆར་འགོད་>བཟོས་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༡༩༧༢ལོར་ཀྲུང་གོའི་ཚན་རིག་ཁང་གིས་ལན་ཀྲའུ་རུ་“ཇོ་མོ་གླང་མའི་ས་ཁུལ་གྱི་ཚན་རིག་རྟོག་ཞིབ་རིག་གཞུང་དཔྱད་གླེང་གྲོས་ཚོགས་”ཐོག་མར་སྐོང་ཚོགས་བྱས་པ་དང་། དེའི་རྗེས་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་རང་བྱུང་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་ཕྱོགས་བསྡུས་རང་བཞིན་དང་། ཆེད་དོན་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་གྲངས་མང་པོའི་རིག་གཞུང་ཚོགས་འདུ་ཆད་མེད་དུ་སྐོང་ཚོགས་བྱས་ཡོད་ཅིང་། རིག་གཞུང་གི་གྲུབ་འབྲས་མང་པོ་ཞིག་ཐོན་པ་དང་། <མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་ཕྱོགས་བསྡུས་ཚན་རྩལ་རྟོག་ཞིབ་དཔེ་ཚོགས་>གཅིག་པུ་ལའང་ཁག་༣༡དང་དེབ་༤༢ ཧ་ལམ་ཡིག་འབྲུ་ཁྲི་༡༧༠༠ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་རེད། སྤྱི་ལོ་༡༩༧༧ལོར། རྒྱལ་ཁབ་ཞིང་ལས་ནགས་ཚལ་པུའུ་ཡིས་བོད་ལྗོངས་ཧྲིལ་པོར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་ནགས་ཚལ་གྱི་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་གཙང་བཤེར་བྱ་རྒྱུ་སྒྲིག་འཛུགས་བྱས། སྤྱི་ལོ༡༩༧༨ལོ་ནས་བཟུང་། ནགས་འཛུགས་སྔོ་ལྗང་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམ་པའི་ཆེད་ས་གནས་ཁག་གིས་སྔ་ཕྱིར་སྡོང་ཕྲུག་ར་བ་༥༠ལ་ཉེ་བ་སྐྲུན་པ་དང་། བོད་ལྗོངས་ལ་སྐྱེ་འཚར་བྱེད་པ་འཚམ་པའི་ནགས་འཛུགས་སྔོ་ལྗང་ཅན་དུ་བསྒྱུར་བའི་སྡོང་སོན་ནང་འདྲེན་དང་། འདུལ་གསོ། འདེབས་གསོ་བཅས་བྱས་ཡོད།
         བསྒྱུར་བཅོས་སྒོ་དབྱེ་ཡིས་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་གནས་ལུགས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་གཞག་གི་འཕེལ་རྒྱས་དེ་ཁྲིམས་ལུགས་ཅན་གྱི་ལམ་བུའི་ཐོག་བསྐྱོད་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༡༩༨༢ལོ་ནས་སྤྱི་ལོ་༡༩༩༤ལོ་བར་གྱི་ལོ་བཅུ་གསུམ་གྱི་རིང་། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་དང་། བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་མི་དམངས་སྲིད་གཞུང་དེ་བཞིན་སྲིད་གཞུང་སྡེ་ཁག་ཁག་བཅས་ཀྱིས་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་སྐོར་གྱི་ས་གནས་རང་བཞིན་གྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་ཚད་ལྡན་རང་བཞིན་གྱི་ཡིག་ཆ། སྡེ་ཁག་གི་སྒྲིག་སྲོལ་སོགས་བསྡོམས་ནས་ཡིག་ཆ་༣༠ལྷག་ཙམ་ཁྱབ་བསྒྲགས་ལག་བསྟར་བྱས་པ་དང་། ཅུང་མ་ལག་དང་ལྡན་པའི་ས་གནས་རང་བཞིན་གྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་མ་ལག་ཞིག་གྲུབ་ཡོད། གཅིག་གྱུར་བརྟག་དཔྱད་བྱས་པ་ལྟར་ན། བོད་ལྗོངས་སུ་ཡོད་པའི་རྩྭ་སའི་རིགས་དེ་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཞིང་ཆེན་དང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་འགོར་སླེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་རྩྭ་སའི་རིགས་༡༨ཁྲོད་ལས་བོད་ལྗོངས་ཀྱིས་རྩྭ་སའི་རིགས་༡༧བཟུང་ཡོད་པ་རེད། རྩྭ་ཐང་གི་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ལེགས་པོ་བྱ་རྒྱུ་དེ་ནི་མཚོ་བོད་ས་མཐོའི་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་ལས་ཆ་ཚང་ལ་རིམ་པ་ཡོད་པའི་མུ་གལ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན།
        མི་ཕྱུགས་དང་རྩྭ་ཕྱུགས་བར་གྱི་འགལ་ཟླ་ཐག་གཅོད་ལེགས་པོ་ཡོང་ཆེད། བོད་ལྗོངས་ཀྱིས་བྱ་ཐབས་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་བ་དང་། རང་བྱུང་རྩྭ་སའི་ལུགས་མཐུན་བེད་སྤྱོད་དང་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཤུགས་སྣོན་བྱས་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༢༠༠༡ལོ་ནས་བཟུང་བོད་ལྗོངས་སུ་འབྲོག་ཁུལ་རྩྭ་ཐང་གི་འཛུགས་སྐྲུན་དང་། འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་རྣམས་བཅའ་སྡོད་ཀྱི་ལས་གྲྭ་དེ་བཞིན་རང་བྱུང་རྩྭ་ཐང་གི་སླར་གསོ་དང་འཛུགས་སྐྲུན་རྣམ་གྲངས་བཅས་ལག་བསྟར་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཡོད། བྱ་ཐབས་དེ་དག་གིས་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཡོང་འབབ་དང་འཚོ་བའི་ཆུ་ཚད་ཀྱི་གོམ་སྟབས་བརྟན་པོའི་འཕེལ་རྒྱས་འགན་ལེན་བྱས་ཡོད་ལ། རྩྭ་ཐང་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་ཀྱི་ལེགས་ཕྱོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱང་ཁག་ཐེག་བྱས་ཡོད།
         བོད་ལྗོངས་ནགས་ཚལ་གྱི་རྒྱ་ཁྱོན་ལ་སྤྱི་ཆིངས་ཁྲི་༧༡༧ཡོད་པ་དང་། ཤིང་མ་བཅད་པའི་གསོག་ཚད་ལྷམ་པ་གྲུ་བཞི་མ་དུང་ཕྱུར་༢༠.༩༡ཡིན་ཞིང་། དེ་ནི་ཀྲུང་གོའི་གདོད་མའི་ནགས་ཚལ་ཉར་ཚགས་བས་པ་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཡིན། བོད་ལྗོངས་ཀྱི་སྐྱེ་དངོས་གནས་ལུགས་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བ་ཆེད་སྤྱིད་གཞུང་གིས་ལོ་ཚད་གཞིར་བཟུང་ཤིང་གཅོད་བྲེག་བྱེད་རྒྱུ་ལག་བསྟར་བས་ནས་ནགས་གཅོད་བྱེད་པའི་གཞི་ཁྱོན་ལ་ཚད་བཀག་ནན་པོ་བས་ཡོད་ཅིང་། ལོ་རེའི་ཚོང་ཟོག་རང་བཞིན་གྱི་ཤིང་གཅོད་ཚད་དེ་ལྷམ་པ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི༡༥ཡི་ནང་ཚད་བཀག་བྱས་ཡོད། དེ་དང་མཉམ་དུ་ཤིང་གཅོད་བྱེད་ས་དུས་ཐོག་ཏུ་བརྗེ་པོ་བརྒྱབ་ནས་ནགས་ཚལ་གྱི་རྩི་ཤིང་ཁྱབ་པར་སྐྱེས་པའི་ས་ངོས་སླར་གསོ་ཡོང་བྱ་བས་ཡོད། སྤྱི་ལོ་༢༠༠༢ལོར་ལག་བསྟར་བྱས་ཟིན་པའི་ཞིང་དོར་ནགས་ཚལ་འདེབས་ཚད་དེ་སྤྱི་ཆིངས་ཁྲི་༠.༦༧དང་། ནགས་འཛུགས་པར་འཚམ་པའི་ས་ཐེར་རི་ཐེར་ལ་ནགས་འདེབས་བྱས་ཚད་སྤྱི་ཆིངས་ཁྲི་༠.༦༧ཟིན་ཡོད། བསྡོམས་རྩིས་བྱས་པར་གཞིགས་ན། ལོ་ལྔ་བཅུ་ལྷག་ཙམ་རིང་། བོད་ལྗོངས་སུ་མིས་བཟོས་ནགས་ཚལ་སྤྱི་ཆིངས་ཁྲི་༧ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་དང་། “འགྲམ་བཞི་”(གྲོང་ཚོའི་འགྲམ) ཁང་འགྲམ) ལམ་འགྲམ) ཆུ་འགྲམ་)ལ་ཤིང་སོན་ཁྲི་༩༠༠༠ལྷག་ཙམ་བཏབ་ཡོད་པ་དང་། དཔལ་འབྱོར་ནགས་ཚལ་གྱི་ཤིང་སོན་ཁྲི༡༥༠ལྷག་ཙམ་བཏབ་ཡོད་པ་རེད།