མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་གི་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཇེ་ཉུང་དུ་སོང༌བ།

   ད་ལྟ་འཛམ་གླིང་དུ་ཟིན་ཐོར་བཀོད་པའི་སྲོག་ཆགས་རིགས་ཁྲི་ཚོ150ལྷག་ཡོད་པ་དང༌།སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁྲོད་སྲིན་བུའི་རིགས་ཕལ་ཆེར་ཁྲི་ཚོ75ཡོད་ཟེར།   དེའི་ནང་མིག་སྔར་འོ་འཐུང་སྲོག་ཆགས་རིགས150ལྷག་དང་བྱ་རིགས440ལྷག  སྐམ་ཆུ་གཉིས་གནས་དང་གོག་འགྲོ་རིགས70ལྷག་རིགས་རྒྱུད་རྒུད་པའི་ཉེན་ཁ་ཡོད།   སྲོག་ཆགས་རིགས་བརྒྱ་ལྷག་རྩ་མེད་དུ་གྱུར། སྲོག་ཆགས་རིགས600ལྷག་འཚོ་གནས་ཀྱི་ཉེན་ཁའི་གནས་སུ་ལྷུང་ཡོད།    མི་ལ་ལས་དཔག་རྩིས་ལྟར་ན་ད་ལྟ་ཉུང་མཐར་སའི་གོ་ལའི་སྟེང་གི་སྲོག་ཆགས་དྲུག་ཆ་གཅིག་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང༌། སྔོན་ཆད་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་ན་སྒལ་ཚིགས་ཅན་གྱི་སྲོག་ཆགས་རིགས1050ལྷག་ཡོད་པའི་ནང་ད་ལྟ་རིགས70ལྷག་མ་གཏོགས་ལུས་མེད།དུས་རབས་ཉི་ཤུ་བའི་ལོ་རབས80-90བར་མདོ་དབུས་མཐོ་སྒང་དུ་རི་དྭགས་གཙོད་ཕལ་ཆེར་ཁྲི་བཅུ་གཉིས་ལྷག་ཡོད།   བོད་ལྗོངས་དང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ནི་རི་དྭགས་གཙོད་ཀྱི་ཕ་ཡུལ་དང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་འཚོ་བ་རོལ་བའི་གླིང་ག་ཡིན། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་ལ་གཙོད་ཁྲི་ཚོ་དྲུག་ལྷག་ཡོད་པའི་ནང་ཁི་ཁི་ཞི་ལིས་ས་ཁུལ་དུ་ཧ་ལམ་ཁྲི་ལྔ་ཡོད།   འོན་ཀྱང1992ལོ་ནས་བཟུང་མི་ཉེས་ཅན་དག་གིས་ཞིང་ཆེན་ཡོངས་སུ་གཙོད་ཁྲི་ཚོ1.5ལྷག་ལྐོག་གསོད་བྱས་པ་དེས་གཙོད་ཀྱི་སྤྱི་གྲངས་ཀྱི58.3%ཟིན།    མི་ཚོས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་ལྐོག་གསོད་བྱེད་དྲགས་པའི་དབང་གིས་བོད་ལྗོངས་ནས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཁ་གྲངས་མངོན་གསལ་དུ་ཇེ་ཉུང་ལ་སོང་ཡོད།    དཔེར་ན་རི་དྭགས་གླ་བར་མཚོན་ན1994ལོར་ཕལ་ཆེར་ཁྲི་ཚོ23ལྷག་ཡོད་ལ་ད་ལྟ་ཁྲི་ཚོ1མ་གཏོགས་མེད་པས་ལོ་བཅུ་ཡས་མས་རིང་རི་དྭགས་གླ་བའི་ཁ་གྲངས50%ཇེ་ཉུང་དུ་སོང་ཡོད།    བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ལས་སྟོད་མངའ་རིས་སྐོར་གསུམ་ཤྭ་རྐྱང་དང་རི་དྭགས་ཀྱི་གླིང༌།   བར་དབུས་གཙང་རུ་བཞི་སྟག་དང་གཅན་གཟན་གྱི་གླིང༌།   སྨད་མདོ་ཁམས་སྒང་དྲུག་འདབ་ཆགས་བྱ་ཡི་གླིང་དུ་གྲུབ་ཡོད་ཟེར།   རྒན་པ་འགའ་རེས་གསུངས་པ་ལྟར་སྔོན་ཆད་མཚོ་སྔོན་པོའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་རྩྭ་ཐང་དང་རི་ཀླུང༌།    ནགས་ཚལ་དུ་རྐྱང་ཁྱུ་རྟ་ལ་འདྲེས་ཤིང་ནོར་ཁྱུ་འབྲོང་དང་འདྲེས་པ།    ལུག་ཁྱུ་གནའ་ལ་འདྲེས་ཤིང་སྤྲེའུ་ཁྱུ་བྱ་དང་འགྲོགས་པ།  ནགས་གསེབ་ཀྱི་སིལ་ཏོག་དང་རྩྭ་ཐང་གི་མེ་ཏོག་ནི་ནམ་མཁའི་སྐར་ཚོགས་ལས་ཀྱང་མང་ཟེར། མཁས་པའི་དབང་བོ་སུམ་པ་ཡེ་ཤེས་དཔལ་འབྱོར(1704-1781)གྱི་ཕྱག་རྩོམ《མཚོསྔོན་ལོ་རྒྱུས་ཚངས་གླུ་གསར་སྙན 》ཞེས་བྱ་བའི་ནང་གསུངས་པ་ལྟར་ན།   སུམ་པ་ཁོང་གཞེས་སྐབས་སུ་མཚོ་སྔོན་པོའི་ནང་དུ་ཉ་སྲམ་བྱེ་བ་འབུམ་ཅི་དགའ་བདེ་བར་རྒྱུ་བ་དང༌།   མཚོ་ཡི་མཐའ་འཁོར་གྱི་མུ་མཐའ་བྲལ་བའི་རྩྭ་ཐང་ན་རྟ་ལུག་འབྲི་གཡག་མཛོ་མཛོ་མོ་སོགས་ཕྱུགས་ཀྱིས་གང་བའི་བར་བར་དུ་རི་དྭགས་འདྲེས་པར་གནས།    ཤར་དང་བྱང་གི་ངོས་ཀྱི་ས་འཛིན་ནག་པོར་ཙན་དན་དཀར་པོ་ཨ་གར་དང་ལྷ་ཤུག་དང་ཐང་ཤིང་སོགས་ནགས་ཚལ་སྟུག་པོས་ཁེབས་པའི་ཁྲོད་དུ་སྟག་གཟིག་དང་མི་དྲེད།   འབྲོང་དང་འཕར་སྤྱང་སོགས་གཅན་གཟན་གྱི་ཚོགས་རྒྱུ་བ་དང་ནུབ་དང་བྱང་གི་རྫ་རི་བྲག་རི་སྤང་རི་ཆེན་པོར་འབྲོང་དང་གཉན།  དགོ་དང་གླ་བ།  ཤ་བ་ཁ་དཀར་སོགས་ཁྱུ་ཁྱུ་དང༌།  རི་འདབས་སུ་ཝ་རྦེ་གཡི་གསའ་སོགས་དང་ཐང་ལ་རྐྱང་གཙོད་རྒོ་རིའི་བོང་བུ་སོགས་རི་དྭགས་སྣ་ཚོགས་པ་མཆོང་རྒྱུག་རྩེད་འཇོའི་གར་གྱིས་བྲེལ་བ་དང་འཚེ་བ་མེད་པར་བག་ཕེབས་པར་རྒྱུ་བ།  རྫ་རིར་བྱ་གོང་དཀར་སོགས་དང་ནགས་ཀྱི་རི་ལ་བྱ་ཁུ་བྱུག་དང་གསེར་མོང་དེ་ཕོ་འམ་བྱ་ར་མ་དང་འཇོལ་མོ་དང་ནེ་ཙོ་དང་བྱིའུ་ཐི་བ་ཅོ་ག་སོགས་འཕུར་ལྡིང་གར་གྱིས་ཡིད་དབང་མེད་དུ་འཕྲོག་ཅེས་གསུངས།  སུམ་པ་ཁོང་གིས་ང་ཚོའི་མིག་ལམ་དུ་གཡང་བཅུད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཅིག་དང་འཚེ་མེད་བག་ཕེབས་རྒྱུ་བའི་སྲོགཆགས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཞིག་རི་མོར་བྲིས་ནས་བཤམས་འདུག  ཡིན་ན་ཡང་སུམ་པ་ཁོང་འཚོ་གཞེས་སྐབས་ཀྱི་ལོ་ངོ་གཉིས་བརྒྱ་ལྷག་སོང་བའི་སྔོན་གྱི་མཚོ་སྔོན་པོའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་དང་ད་ལྟའི་མཚོ་སྔོནཔོའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་ཚུལ་ལ་གནམ་སའི་ཁྱད་པར་ཤོར།   དུས་ཡུན་ཐུང་ངུའི་རིང་མཚོ་སྔོན་པོའི་མཐའ་འཁོར་གྱི་སྲོག་ཆགས་རིགས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་རྩ་བ་ནས་རྒྱུད་ཆད་པ་དང་རྟ་ནོར་ལུག་གསུམ་དང་རི་དྭགས་འདྲེས་ཏེ་གནས་པའི་སྣང་ཚུལ་ནི་ད་ལྟ་བོད་བྱང་ཐང་གི་ཡུལ་ལ་ལ་ཞིག་མ་གཏོགས་མཐོང་རྒྱུ་མེད།   རྩྭ་ས་ལྕགས་རས་བཅིངས་པའི་ཡུལ་འདི་ནས་གཏམ་དེ་གོ་ན་གད་མོ་འཆོར་སྲིད།  ད་ལྟ་ཙན་དན་དཀར་པོ་དང་ལྷ་ཤུག་དང་ཐང་ཤིང་སོགས་ཀྱང་མཚོ་སྔོན་པོའི་ཉེ་འཁོར་ན་མཐོང་རྒྱུ་མེད། དེ་ལ་གནས་འཆའ་བའི་སྟག་གཟིག་དོམ་དྲེད་དང་འབྲོང་རྒོད་སོགས་རི་སྐྱེས་སྲོག་ཆགས་ལ་རང་ཉིད་འཚོ་བ་སྟེན་པའི་ཁྱིམ་གཞི་མེད་པས་རང་སྲོག་མི་གཅོད་ཐབས་མེད་རེད།    ད་ལྟ་རི་བོང་ཡང་མཐོང་དཀའ་ན་གཉན་དང་རྒོ་དང་གླ་བ་དང་ཤ་བ་གཡི་གསའ་སོགས་བཤད་ཅི་དགོས།    གཞན་ཡང་མདོ