སྐུ་ཞབས་རང་སྒྲར་བརྩམས་སྒྲུང་ཐད་ནས་བཅར་འདྲི་ཞུས་པ།
རྩོམ་པ་པོ།:འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌།
ཡོང་ཁུངས།:མཚོ་སྔོན་པོ་དྲ་བ།
དུས་ཚོད།:2013-12-06
ཀློག་གྲངས།:
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་རྙིང་བ་དང་ད་ལྟའི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བའི་བར་ལ་ཧེ་བག་ག་འདྲ་ཡོད།
རང་སྒྲ། རྩོམ་པ་པོ་ཟུར་དུ་བུད་ནས་སྤྲོས་བརྗོད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གཏམ་རྒྱུད་འཆད་པ་དེ་གནའ་སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་ཞིང༌། རྩོམ་པ་པོ་གཏམ་རྒྱུད་ནང་དུ་ཞུགས་ནས་ཟློས་གར་རང་བཞིན་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་འགྲོས་སྐྱོང་བ་ནི་དེང་སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན། ཡིན་ནའང༌། གནའ་སྒྲུང་ལ་མཚོན་ཐབས་གོང་སྨྲས་དེ་ལས་མ་འདས་མོད། དེང་སྒྲུང་ལ་མཚོན་ན་སྤྲོས་བརྗོད་རང་བཞིན་དང་མངོན་སྣང་རང་བཞིན་གཉིས་ཀའི་མཚོན་ཐབས་སྤྱོད་པ་ཡིན། ཡིན་ནའང༌། ཕྱི་མ་ནི་སྔ་མ་ལས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོས་ཕྱུག་པས་དེང་རབས་རྩོམ་པ་པོས་མཚོན་ཐབས་དེ་རྒྱུགས་ཆེར་སྤྱོད་དོ། །
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ད་བར་དུ་རང་ཅག་ལ་མིང་འབོད་སྟངས་གཅིག་གྱུར་ཞིག་མེད་པ་ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལུས་འདི་རེད། ལ་ལས་བརྩམས་སྒྲུང་དང་ལ་ལས་སྒྲུང་གཏམ་དུ་འབོད་ཀྱིན་ཡོད་པས། ཉིད་ཀྱིས་འདིའི་རིགས་ལ་ཇི་ལྟར་བལྟ་བ་ཡིན། ཡང་ན་གང་ཞིག་རྒྱུན་སྤྱོད་བྱས་ན་ལེགས་པར་འདོད།
རང་སྒྲ། སྲོལ་རྒྱུན་ལྟར་ན། བརྩམས་སྒྲུང་ངམ་སྒྲུང་གཏམ་ལ་གཏམ་རྒྱུད་དང་སྒྲུང༌། རྟོགས་བརྗོད་ཅེས་ཐ་སྙད་གསུམ་བྱུང་ཡོད། དེ་དག་ངེས་ཚིག་གི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་ཡོད་ཀྱང༌། བྱུང་རིམ་བཀོད་འབྲིའི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་མེད། འདི་ལས“རྟོགས་བརྗོད”ནི་ཚོགས་བཅད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་གཞོལ་ཆེ་ཡང༌། 《རི་བོང་རྟོགས་བརྗོད་ཀྱི་དྲིས་ལན》དང༌། 《གཞོན་ནུ་དྲུག་གི་རྟོགས་བརྗོད》སོགས་དེ་ཙམ་ཁོ་ན་མིན། བརྩམས་སྒྲུང་དང་སྒྲུང་གཏམ་གང་ཡིན་ཡང་གསར་བྱུང་ཐ་སྙད་ལས་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་མིན་པས་དེ་གཉིས་ལ་རང་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྟར་བྱུང་རབས་དང་སྤྱོད་ཡུན་ལ་སྔ་ཕྱི་ཡོད།རྩོམ་རིག་གསར་བ་འདི་བོད་དུ་ཐོག་མར་དར་བའི་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་གྱིས་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ཁོ་ན་སྤྱད། འདི་ནི་བོད་དུ《གེ་སར་སྒྲུང》དང《མཆིལ་བའི་སྒྲུང》《མ་སང་གི་སྒྲུང》《མི་རོ་རྩེ་སྒྲུང》སོགས་རྩོམ་པ་པོ་མི་གསལ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལ་བརྟེན་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་ཐ་སྙད་འདི་བཏགས།དེ་ཡང་ཡིན་མོད། ཕྱིས་སུ་ཨ་མདོ་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་ནས་ཐ་སྙད་འདི་ལ་སྐྱོན་འཛུགས་པའི(མ་བརྩམས་པའི་སྒྲུང་མེད)སྣང་ཚུལ་བྱུང་ཞིང༌། 《སྦྲང་ཆར》གྱིས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་“སྒྲུང་གཏམ”ཞེས་སྤྱད། དེས་ན་བརྩམས་སྒྲུང་ནི་ལྟོས་འཇོག་གིས་སྤྱོད་ཡུན་ཐུང༌། འོན་ཀྱང༌། རིང་བ་ཡོན་ཏན་དང་ཐུང་བ་སྐྱོན་ཡིན་པར་མ་ངེས་ཏེ།ཐ་སྙད་འདི་གཉིས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་ལ་བལྟས་ན། “བརྩམས་སྒྲུང”ནི་སྒྲུང་དང༌། གཏམ་རྒྱུད། རྟོགས་བརྗོད་གསུམ་ལས“སྒྲུང”ཁོ་ནའི་ཐ་སྙད་འདི་ལ་བརྟེན་ཡོད་པས་ཐ་སྙད་གཞན་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དོར་ཡོད་པ་དང༌། “སྒྲུང་གཏམ”སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས་བླངས་ཡོད་པར་མ་ཟད། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་བླངས་ཡོད།དེའི་ཐ་སྙད་གྲུབ་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ན“སྒྲུང་གཏམ”ལ་ཁྱད་ཆོས་ཅིག་ཤོས་ཀྱིས་ཕྱུག་ཡོད། དེ་ཡང་ཡིན་མོད། “སྒྲུང་གཏམ”ཞེས་པའི་མིང་འདི་བོད་དུ小说མ་དར་བའི་ཡང་སྔོན་ནས་སྤྱོད་སྲོལ་ཡང་ཡོད། སྤྱིར་གསར་བྱུང་དངོས་པོ་ལ་མིང་གདགས་པ་དཀའ་ཞིང༌། རྒྱུ་མཚན་དུ་མས་བཏགས་ཀྱང་ཆགས་པ་དཀའ། གལ་སྲིད་ཆགས་ཟིན་ན་དགོས་གལ་ཆེན་པོ་མེད་ན་བསྐྱར་བཅོས་བྱེད་དགོས་དོན་ཡང་མེད། “བརྩམས་སྒྲུང”དང“སྒྲུང་གཏམ”གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་མིང་དེ་ཆགས་ཟིན་ན་བསྐྱར་བཅོས་བྱེད་དོན་མེད་ཅིང༌། དོན་གཅིག་ལ་མིང་གཉིས་ཡོད་ཀྱང་མིང་དེ་དོན་དེར་ཁྱབ་མཉམ་དུ་ཆགས་ཟིན་ན་ཅིག་ཤོས་འདོར་བའི་དགོས་པ་ཡང་མེད་སྙམ་མོ།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། བརྩམས་སྒྲུང་གིས་ཆེས་མངོན་པར་མཚོན་པར་སླ་བ་དེ་གང་ཡིན།
རང་སྒྲ། དྲི་བ་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་ངས་གསལ་བོ་ཞིག་མི་ཤེས་མོད། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་སྐབས་དཀའ་སླའི་རྣམ་བཞག་འབྱེད་རྒྱུ་མེད། བརྩམས་སྒྲུང་ཞིག་འགྲུབ་དགོས་ན་དེ་ལ་ཆ་རྐྱེན་མང་པོ་ཞིག་འཛོམས་དགོས། ཐོག་མར་རྩོམ་པ་པོ་ལ་རྩོམ་རིག་གི་སྐད་ཆ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཞིག་དགོས། དེ་ནི་རང་འབྱོར་དང་གཞན་འབྱོར་གཉིས་ལས་རང་འབྱོར་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་འཚོ་བ་དམིགས་བསལ་ཞིག་རྙེད་དགོས། དེ་ནི་གཞན་འབྱོར་ཡིན། འཚོ་བ་དམིགས་བསལ་བ་དེ་རྩོམ་རིག་གི་སྐད་ཆ་སྤྱད་ནས་མཚོན་སྐབས་མཚོན་ཐབས་ལེགས་པོ་ཞིག་སྤྱོད་དགོས་པ་དེ་ནི་སྒྱུ་རྩལ་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་ལ་ལྷུ་ཚིགས་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང༌། བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལུས་ནི་བྱུང་རིམ་དང་བྱུང་རིམ་ཕྲ་མོ་ཁོ་ནས་གྲུབ་པ་ཡིན་པས་རྩོམ་པ་པོའི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱང་བྱུང་རིམ་དང་བྱུང་རིམ་ཕྲ་མོ་ཇི་ལྟར་འཕལ་སྤྲོད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ཐབས་ལམ་སྟེང་དུ་བཀོལ་དགོས། འདི་དག་རྩོམ་གཞུང་དུ་གསལ་བས་མང་པོ་ལབ་དགོས་དོན་མེད།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ད་ལྟའི་བརྩམས་སྒྲུང་གིས་ཁྱེད་ལ་བྱིན་པའི་སྐྱོ་གར་དང༌། ཆེས་ཡིད་མི་ཚིམ་པ་ཅི།
རང་སྒྲ། རང་ཅན་གིས་ད་ལྟའི་བར་འབད་བརྩོན་བྱས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་གྲུབ་འབྲས་ལ་སྐྱོ་གར་གྱི་སྒོ་ནས་སྡོམ་ཚིག་བཞག་ན་མ་མཐའ་ཡང་མདུན་ལམ་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་བཅོལ་བའི་རྩོམ་མཁན་དེ་དག་གི་འབད་བརྩོན་ལ་བརྩི་བཀུར་ཙམ་ཡང་མ་ཞུས་པས་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཐལ་ཆེ་འདུག ད་ལྟའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་གནས་བབ་འདི་རྒྱ་དང་བསྡུར་ཐབས་མེད་ཀྱང༌། རང་རྒྱལ་གྱི་ཡི་གེ་ཡོད་པའི་མི་རིགས་གཞན་བཞི་དང་བསྡུར་ན་ཤིན་ཏུ་ཉམ་ཆུང་བ་ཞིག་ཀྱང་མིན། རྒྱ་ཡིག་གིས་བྲིས་པའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ཕུད། བརྩམས་སྒྲུང་དར་ནས་ལོ་ངོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་གི་རིང་ལ། བོད་དུ་སྒྲུང་རིང་འབྲིང་ཐུང་གསུམ་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་མ་མྱོང་བ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་བཤད་པ་ཡིན་པས་དགའ་བ་ཐལ་ཆེ་བའི་རྒྱུ་མེད་མོད། འཕྲེད་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ནའང༌། བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དུ་མ་ཞིག་རྒྱ་ཡིག་དང༌། སོག་ཡིགདབྱིན་ཇི།ཕ་རན་སིའི་ཡི་གེའཇར་མན་གྱི་ཡི་གེ་སོགས་སུ་འགྱུར་ཡོད་པས་གྲུབ་འབྲས་ཡེ་ནས་མེད་པ་ཞིག་ག་ལ་ཡིན། ཡིན་ནའང༌། བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དར་ཚུལ་འདི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྒུལ་ཤུགས་ལ་བརྟེན་པ་མ་ཡིན་པར། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་འཛིན་དང་གཡར་ཁྲལ་ཙམ་ལ་བརྟེན་གྱིན་ཡོད་པས་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཉེན་ཆེ་བ་ཞིག་རེད།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ད་ལྟའི་རང་ཅག་གི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བ་རྩོམ་མཁན་དག་ལ་བཤད་འདོད་པའི་སྐད་ཆ་ཅི།
རང་སྒྲ། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་རྒྱུ་འདི་རྩོམ་ལུས་རིགས་བཞིའི་ཁྲོད་ནས་ཤིན་ཏུ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན། གལ་སྲིད་ཁྱོད་ནི་ད་ལྟའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཤིན་ཏུ་བྲིན་པའི་ཚོང་མ་འདེམས་པར་རྩོམ་འདེམས་མཁན་ཞིག་དང༌། དེ་ལས“སྙན་ངག་འབྲི་རྒྱུར་དགའ་ཞིང་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་རྒྱུར་སྐྲག”པའི་རིགས་དེ་མ་ཡིན་པར་བརྩམས་སྒྲུང་གི་དཀའ་ཚེགས་ལྷུ་རུ་ལེན་ཐུབ་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་གནས་འདི་ལས་ཆེས་སླ་བའི་ངང་ཕྱིར་ལྡོག་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་གཙོ་བོ་ཡིན། འདི་ནི་སུས་ཀྱང་མ་སྐུལ་རང་གིས་བདམས་པ་དང༌། ཡང་ངས་གོང་དུ་སྨྲས་པ་བཞིན་ད་ལྟའི་གསར་རྩོམ་གྱི་གནས་བབ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་འཛིན་དང་གཡར་ཁྲལ་ཙམ་ཡིན་པས། ཁྱོད་ལ་དེ་ཉིད་ལས་ཁེ་བཟང་ལྷག་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཐོབ་ཏུ་མེད། དེས་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་འབད་པ་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་གཏོང་བའི་སེམས་ཤུགས་དེ་འཇིག་པར་མ་གྱུར་ན། ད་གཟོད་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ལས་ཀ་འདིར་གོ་རིམ་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་མི་ཚེ་གང་བོར་འཇུག་དགོས་འདུགབརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་མཁན་གྱི་ལས་དང་པོ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དང་པོ་བྱིས་པ་གོག་སྟེ་འགྲོ་བ། དེ་ནས་ལངས་ཏེ་འགྲོ་བ། ཐ་མར་མཆོང་རྒྱུགས་བྱེད་པའི་གནས་ལུགས་འདི་ངེས་ན་བཟང༌། དེ་ནི་ཁྱོད་ཀྱིས་རྩོམ་རིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཡང་དག་ཅིག་བྱེད་མིན་ལ་རག་ལས་པས་དགོས་གལ་ཧ་ཅང་ཆེ། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་མཁན་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། མ་མཐའ་ཡང་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་པ་ནི་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། ཅི་ལ་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་བའི་དགོས་པ་ཙམ་ཤེས་དགོས། དེ་ལྟ་མིན་ན། དེང་སྐབས་ལ་ལ་ཞིག་གིས“ཁོ་བོས་བྲིས་པ་འདི་ད་ལྟའི་མིས་གོ་བ་ལེན་མི་ཐུབ། འདི་ནི་དུས་རབས་རྗེས་མ་ཞིག་གི་སྔོན་དཔག་ཡིན”ལྟ་བུའི་གཏམ་སྨྲ་མཁན་ཡོད། བརྩམས་སྒྲུང་ནི་དུས་དང་འབྲེལ་བས་ཇི་འདྲའི་རླབས་ཆེན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་རྒས་རྒྱུ་མེད་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་རྩོམ་མི་ཐུབ། གལ་སྲིད་ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དེ་དུས་རབས་རྗེས་མ་ཞིག་གི་སྔོན་དཔག་ཡིན་སྲིད་ཀྱང་དེ་ལ་ཡ་མཚན་རྒྱུ་ཅི་ཡོད། ཁྱོད་ཀྱིས་ད་ལྟའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་ལ་བསམ་གཞིག་བྱས་ཏེ་མ་འོངས་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་མིའི་འཚོ་བ་སྔོན་སྟོན་བྱས་པ་རེད། དེ་ནི་ཁྱོད་ལ་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབས་མངའ་བས་ཧ་ཅང་ལེགས་མོད། ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དེ་ཡང་བརྩམས་སྒྲུང་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་མ་འོངས་དུས་སྐབས་དེ་ཉིད་ནས་འོད་ཟེར་ལམ་ཙམ་འཕྲོས་རྗེས་རྒས་འགྲོ། མདོར་བསྡུས་ན་མ་འོངས་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་མི་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་ཙམ་རེད། གཅིག་གིས་ད་ལྟ་བ་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་དང་ཅིག་ཤོས་ཀྱི་མ་འོངས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་གཉིས་ཀྱི་མཆོག་དམན་ཇི་ལྟར་འབྱེད། འདི་ནི་ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དེ་ཁྱོད་ཀྱི་ལུང་བསྟན་དང་མཐུན་ངེས་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་སྨྲས་ཀྱི། གལ་སྲིད་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཕྱག་མོ་དེ་ཐིག་པོ་མ་བྱུང་ན་རྩོམ་རིག་ལ་རྫུན་ཆེན་པོ་སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ནམ། ལོ་ཆུང་ཚོའི་གྲས་སུ་འདི་འདྲ་སྨྲ་མཁན་ཡོད་པས་ངས་བྱུང་རྒྱལ་དུ་སྨྲས་པ་ལ་དགོངས་པ་མི་ཚོམ་པར་ཞུ།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ཁྱེད་རང་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལམ་འདིར་འཇུག་དགོས་དོན་ཅི། ཡང་ན་དེས་ཁྱོད་ཀྱི་འཚོ་བ་ལ་རམ་འདེགས་ཅི་ཞིག་ཐོབ་སོང༌།
རང་སྒྲ། རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སུ། “རྩོམ་རིག་ནི་སེམས་ཁམས་ཐད་ཀར་སྟོན་པའི་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ཞིག་ཡིན”ཟེར་སྲོལ་ཡོད། དེས་ན་རྩོམ་རིག་ལ་དགའ་མཁན་རྣམས་ལ་སེམས་ཁམས་ཀྱི་མེ་ལོང་ལ་བལྟ་བའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ།ང་ལ་ཁྱད་ཆོས་དམིགས་བསལ་དེ་འདྲ་ཡོད་པ་རང་ལ་ཆ་མ་འཚལ་མོད། གང་ལྟར་ང་རང་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་འཇུག་དོན་དེ་སྤྱི་ལོ1989ལོའི་ཟླ4བའི་ཚེས17ཉིན་ཕ་ཡུལ་འབའ་གཞུང་ནས་དམིགས་བསལ་དོན་རྐྱེན་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན། དེའི་དོན་ངས་སྔོན་ཆད《མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར》དུ《གསར་རྩོམ་ཐད་ཀྱི་མྱོང་ཚོར》།(《ནགས་ཀློང་ཁུ་བྱུག་འདུས་གནས》མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་ཁང་གིས་བསྒྲིགས མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང2006ལོའི)ཞེས་པ་ཞིག་བྲིས་པ་དེར་གསལ་བས་བསྐྱར་བཟློས་མི་བྱ།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ཁྱེད་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེ་བའི་བརྩམས་སྒྲུང་གང་དང་ཡང་ན་རང་ཉིད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་སྐབས་མི་འདང་ས་གང་རེད།
རང་སྒྲ། ད་ལྟ་ལོ་གཞོན་ཁྲོད་ན་བརྩམས་སྒྲུང་བཟང་ཙམ་འབྲི་མཁན་ཡང་འགའ་རེ་ཡོད། ངས་གོང་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་བརྗོད་ཟིན། དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་བྱ་བ་འདིའི་ནང་དུ་ཞུགས་ནས་རང་གི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ལྷུ་ལག་ལ་བསྲེག་བཅད་བརྡར་གསུམ་བྱས་པ་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་ལ་ལ་དཔྱད་བརྗོད་པས་ཐད་ཀར་སྐྱོན་བརྗོད་སུན་འབྱིན་ཡང་བྱས་མྱོང༌། དེ་ལས་རང་གི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཞན་ཆའམ་མི་འདང་སའང་མཐོང་ཐུབ།ཡིན་ནའང༌། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན་དཔྱད་བརྗོད་པས་ཅི་ཟེར་ལ་རྣ་བ་གཏད་ནས་འབྲི་བ་དེ་ཤིན་ཏུ་ནོར་བ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཞིག་ནི་དཔྱད་བརྗོད་པ་ལ་ལས་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་ཙམ་ཡང་ཁོང་དུ་ཆུད་མེད་པར་དཔྱད་པ་བཏང་ཡོད། དེ་ཚོའི་ཀུན་སློང་རྣམ་དག་ཅིག་མ་རེད། དེ་ཡང་ཡིན་མོད། འགའ་ཞིག་ནི་དཔྱད་བརྗོད་པས་ཐེར་འདོན་བྱས་པ་སྐྱོན་ཡིན་པར་ངོས་ཟིན་དཀའ་ལ།དཔྱད་བརྗོད་པས་བསྔགས་པ་བརྗོད་པ་ཡོན་ཏན་ཡིན་པའང་རང་ཉིད་ཀྱིས་མི་ཤེས།སྔོན་ཆད་བྲིས་པ་རྣམས་ཚིག་ལ་ཞུན་བརྡར་མ་ཐོན་པ་ད་ལྟ་རྟོགས་ལ། སྒྲིག་གཞི་འོས་འཚམས་མིན་པའང་བཙལ་ཐུབ། དེ་དག་ནི་གསར་རྩོམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་བསྐྱེད་པ་ཡིན་པས་རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཡང་དེ་ལས་གཞོལ་ཐབས་མེད། རང་ཉིད་དངོས་སུ་གསར་རྩོམ་ལ་འཇུག་སྐབས། རང་ཉིད་ཀྱི་མི་འདང་ས་མ་གཟིག་རང་ཉིད་ཀྱི་ཞན་ཆ་ཞེས་པ་བབརྗེད་འགྲོ། རྩོམ་བཟང་པོ་ཞིག་འཁྱོངས་མིན་དེ་ཐད་ཀར་ཚོར་བ(灵感)ལ་རག་ལས།ཚོར་བ་རྣོན་པོའི་འོག་ནས་བྲིས་པ་རྣམས་ཅུང་ལེགས་ཤིང༌། ཚོར་བ་བཙལ་ཏེ་བྲིས་པ་རྣམས་ཞན། དེའི་ཕྱིར་ངས་རང་གི་མི་འདང་ས་བཙལ་མི་ཐུབ། གལ་ཏེ་བཙལ་ཐུབ་ཅིང་དེ་ཡོ་བསྲང་བྱེད་ཐུབ་རྒྱུ་ན་རྩོམ་ལེགས་པོ་རྐྱང་རྐྱང་མི་འབྲི་བར་མོ་འདེབས་པ་དང་རྒྱན་འཇོག་པ་ལྟ་བུའི་རྩོམ་ཅི་ལ་འབྲི།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བའི་ཁ་ཕྱོགས་ལམ་གང་ཞིག་ལ་སོང་ན་འགྲིག་བསམ། ལྟ་ཚུལ་ལབ་རྗེས་བཅར་འདྲི་མཇུག་རྫོགས་ན་ཅི་འདྲ།
རང་སྒྲ། ངོ་མ་མི་ཤེས། མཛོད་འགྲེལ་ལས། མ་འོངས་པ་རྟོགས་པར་མི་ནུས་ཏེ། མ་འོངས་པ་ལ་གོ་རིམ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་གསུངས་ཡོད། དེ་བས་མ་འོངས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁ་ཕྱོགས་མ་འོངས་པའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་དང་བསྟུན་པ་ལས་མ་འོངས་ལུང་བསྟན་གྱིས་གསུང་ཐབས་མེད་སྙམ། ཡིན་ནའང༌། ད་ལྟའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་རྨང་གཞི་སྟེང་ནས་མ་འོངས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་ཁ་ཕྱོགས་སྟོན་པ་ནི་རྩོམ་རིག་དར་འཕེལ་གྱི་ཆོས་ཉིད་ཅིག་ཡིན་སྲིད་པས། ང་ཚོས་མ་འོངས་པ་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་ཀྱང༌། དུས་གསུམ་ལས་ཆེས་གཙོ་བོར་གྱུར་བ་ནི་ད་ལྟ་བ་ཡིན་པས་ང་ཚོས་ད་ལྟ་བ་དམ་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ་འདི་གཙོ་བོ་ཞིག་ཅི་ལ་མིན། དེ་བས་ངའི་བསམ་པར་ང་ཚོས་བརྩམས་སྒྲུང་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་ཞིབ་འབྲི་དང་བྱུང་རིམ་ནས་མགོ་རྩོམ་པ་དང༌། བྱུང་རིམ་དང་ཞིབ་འབྲི་དེ་ད་ལྟའི་སྤྱི་སྟོན་སྟོན་པའི་མེ་ལོང་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། དེ་ལྟར་བརྩམས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་དེས་ད་ལྟའི་འཚོ་བ་ལ་རམ་འདེགས་བྱེད་ཐུབ་ན། མ་འོངས་བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བ་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ཤིག་ངེས་པར་ཡོད་སྙམ།།
བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།
རང་སྒྲ། རྩོམ་པ་པོ་ཟུར་དུ་བུད་ནས་སྤྲོས་བརྗོད་ཀྱི་སྒོ་ནས་གཏམ་རྒྱུད་འཆད་པ་དེ་གནའ་སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་ཞིང༌། རྩོམ་པ་པོ་གཏམ་རྒྱུད་ནང་དུ་ཞུགས་ནས་ཟློས་གར་རང་བཞིན་གྱི་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་འགྲོས་སྐྱོང་བ་ནི་དེང་སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས་ཡིན། ཡིན་ནའང༌། གནའ་སྒྲུང་ལ་མཚོན་ཐབས་གོང་སྨྲས་དེ་ལས་མ་འདས་མོད། དེང་སྒྲུང་ལ་མཚོན་ན་སྤྲོས་བརྗོད་རང་བཞིན་དང་མངོན་སྣང་རང་བཞིན་གཉིས་ཀའི་མཚོན་ཐབས་སྤྱོད་པ་ཡིན། ཡིན་ནའང༌། ཕྱི་མ་ནི་སྔ་མ་ལས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་མང་པོས་ཕྱུག་པས་དེང་རབས་རྩོམ་པ་པོས་མཚོན་ཐབས་དེ་རྒྱུགས་ཆེར་སྤྱོད་དོ། །
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ད་བར་དུ་རང་ཅག་ལ་མིང་འབོད་སྟངས་གཅིག་གྱུར་ཞིག་མེད་པ་ནི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལུས་འདི་རེད། ལ་ལས་བརྩམས་སྒྲུང་དང་ལ་ལས་སྒྲུང་གཏམ་དུ་འབོད་ཀྱིན་ཡོད་པས། ཉིད་ཀྱིས་འདིའི་རིགས་ལ་ཇི་ལྟར་བལྟ་བ་ཡིན། ཡང་ན་གང་ཞིག་རྒྱུན་སྤྱོད་བྱས་ན་ལེགས་པར་འདོད།
རང་སྒྲ། སྲོལ་རྒྱུན་ལྟར་ན། བརྩམས་སྒྲུང་ངམ་སྒྲུང་གཏམ་ལ་གཏམ་རྒྱུད་དང་སྒྲུང༌། རྟོགས་བརྗོད་ཅེས་ཐ་སྙད་གསུམ་བྱུང་ཡོད། དེ་དག་ངེས་ཚིག་གི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་ཡོད་ཀྱང༌། བྱུང་རིམ་བཀོད་འབྲིའི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་མེད། འདི་ལས“རྟོགས་བརྗོད”ནི་ཚོགས་བཅད་ཀྱི་ཕྱོགས་ལ་གཞོལ་ཆེ་ཡང༌། 《རི་བོང་རྟོགས་བརྗོད་ཀྱི་དྲིས་ལན》དང༌། 《གཞོན་ནུ་དྲུག་གི་རྟོགས་བརྗོད》སོགས་དེ་ཙམ་ཁོ་ན་མིན། བརྩམས་སྒྲུང་དང་སྒྲུང་གཏམ་གང་ཡིན་ཡང་གསར་བྱུང་ཐ་སྙད་ལས་སྲོལ་རྒྱུན་ཐ་སྙད་མིན་པས་དེ་གཉིས་ལ་རང་རང་གི་ཁྱད་ཆོས་ལྟར་བྱུང་རབས་དང་སྤྱོད་ཡུན་ལ་སྔ་ཕྱི་ཡོད།རྩོམ་རིག་གསར་བ་འདི་བོད་དུ་ཐོག་མར་དར་བའི་དུས་སུ་བོད་ཀྱི་དུས་དེབ་དང་ཚགས་པར་གྱིས་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་པའི་ཐ་སྙད་འདི་ཁོ་ན་སྤྱད། འདི་ནི་བོད་དུ《གེ་སར་སྒྲུང》དང《མཆིལ་བའི་སྒྲུང》《མ་སང་གི་སྒྲུང》《མི་རོ་རྩེ་སྒྲུང》སོགས་རྩོམ་པ་པོ་མི་གསལ་བའི་ཁྱད་ཆོས་ལ་བརྟེན་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་ཐ་སྙད་འདི་བཏགས།དེ་ཡང་ཡིན་མོད། ཕྱིས་སུ་ཨ་མདོ་མཚོ་སྔོན་ཕྱོགས་ནས་ཐ་སྙད་འདི་ལ་སྐྱོན་འཛུགས་པའི(མ་བརྩམས་པའི་སྒྲུང་མེད)སྣང་ཚུལ་བྱུང་ཞིང༌། 《སྦྲང་ཆར》གྱིས་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་“སྒྲུང་གཏམ”ཞེས་སྤྱད། དེས་ན་བརྩམས་སྒྲུང་ནི་ལྟོས་འཇོག་གིས་སྤྱོད་ཡུན་ཐུང༌། འོན་ཀྱང༌། རིང་བ་ཡོན་ཏན་དང་ཐུང་བ་སྐྱོན་ཡིན་པར་མ་ངེས་ཏེ།ཐ་སྙད་འདི་གཉིས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་ལ་བལྟས་ན། “བརྩམས་སྒྲུང”ནི་སྒྲུང་དང༌། གཏམ་རྒྱུད། རྟོགས་བརྗོད་གསུམ་ལས“སྒྲུང”ཁོ་ནའི་ཐ་སྙད་འདི་ལ་བརྟེན་ཡོད་པས་ཐ་སྙད་གཞན་གཉིས་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་དོར་ཡོད་པ་དང༌། “སྒྲུང་གཏམ”སྒྲུང་གི་ཁྱད་ཆོས་བླངས་ཡོད་པར་མ་ཟད། གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱང་བླངས་ཡོད།དེའི་ཐ་སྙད་གྲུབ་སྟངས་ཀྱི་ཆ་ནས་བལྟས་ན“སྒྲུང་གཏམ”ལ་ཁྱད་ཆོས་ཅིག་ཤོས་ཀྱིས་ཕྱུག་ཡོད། དེ་ཡང་ཡིན་མོད། “སྒྲུང་གཏམ”ཞེས་པའི་མིང་འདི་བོད་དུ小说མ་དར་བའི་ཡང་སྔོན་ནས་སྤྱོད་སྲོལ་ཡང་ཡོད། སྤྱིར་གསར་བྱུང་དངོས་པོ་ལ་མིང་གདགས་པ་དཀའ་ཞིང༌། རྒྱུ་མཚན་དུ་མས་བཏགས་ཀྱང་ཆགས་པ་དཀའ། གལ་སྲིད་ཆགས་ཟིན་ན་དགོས་གལ་ཆེན་པོ་མེད་ན་བསྐྱར་བཅོས་བྱེད་དགོས་དོན་ཡང་མེད། “བརྩམས་སྒྲུང”དང“སྒྲུང་གཏམ”གང་ཞིག་ཡིན་ཡང་མིང་དེ་ཆགས་ཟིན་ན་བསྐྱར་བཅོས་བྱེད་དོན་མེད་ཅིང༌། དོན་གཅིག་ལ་མིང་གཉིས་ཡོད་ཀྱང་མིང་དེ་དོན་དེར་ཁྱབ་མཉམ་དུ་ཆགས་ཟིན་ན་ཅིག་ཤོས་འདོར་བའི་དགོས་པ་ཡང་མེད་སྙམ་མོ།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། བརྩམས་སྒྲུང་གིས་ཆེས་མངོན་པར་མཚོན་པར་སླ་བ་དེ་གང་ཡིན།
རང་སྒྲ། དྲི་བ་འདིའི་དམིགས་ཡུལ་ངས་གསལ་བོ་ཞིག་མི་ཤེས་མོད། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་སྐབས་དཀའ་སླའི་རྣམ་བཞག་འབྱེད་རྒྱུ་མེད། བརྩམས་སྒྲུང་ཞིག་འགྲུབ་དགོས་ན་དེ་ལ་ཆ་རྐྱེན་མང་པོ་ཞིག་འཛོམས་དགོས། ཐོག་མར་རྩོམ་པ་པོ་ལ་རྩོམ་རིག་གི་སྐད་ཆ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་ཞིག་དགོས། དེ་ནི་རང་འབྱོར་དང་གཞན་འབྱོར་གཉིས་ལས་རང་འབྱོར་ཡིན། རྩོམ་པ་པོས་རྙོག་འཛིང་ཆེ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་འཚོ་བ་དམིགས་བསལ་ཞིག་རྙེད་དགོས། དེ་ནི་གཞན་འབྱོར་ཡིན། འཚོ་བ་དམིགས་བསལ་བ་དེ་རྩོམ་རིག་གི་སྐད་ཆ་སྤྱད་ནས་མཚོན་སྐབས་མཚོན་ཐབས་ལེགས་པོ་ཞིག་སྤྱོད་དགོས་པ་དེ་ནི་སྒྱུ་རྩལ་ཡིན། བརྩམས་སྒྲུང་ལ་ལྷུ་ཚིགས་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང༌། བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལུས་ནི་བྱུང་རིམ་དང་བྱུང་རིམ་ཕྲ་མོ་ཁོ་ནས་གྲུབ་པ་ཡིན་པས་རྩོམ་པ་པོའི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱང་བྱུང་རིམ་དང་བྱུང་རིམ་ཕྲ་མོ་ཇི་ལྟར་འཕལ་སྤྲོད་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ཐབས་ལམ་སྟེང་དུ་བཀོལ་དགོས། འདི་དག་རྩོམ་གཞུང་དུ་གསལ་བས་མང་པོ་ལབ་དགོས་དོན་མེད།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ད་ལྟའི་བརྩམས་སྒྲུང་གིས་ཁྱེད་ལ་བྱིན་པའི་སྐྱོ་གར་དང༌། ཆེས་ཡིད་མི་ཚིམ་པ་ཅི།
རང་སྒྲ། རང་ཅན་གིས་ད་ལྟའི་བར་འབད་བརྩོན་བྱས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་གྲུབ་འབྲས་ལ་སྐྱོ་གར་གྱི་སྒོ་ནས་སྡོམ་ཚིག་བཞག་ན་མ་མཐའ་ཡང་མདུན་ལམ་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་བཅོལ་བའི་རྩོམ་མཁན་དེ་དག་གི་འབད་བརྩོན་ལ་བརྩི་བཀུར་ཙམ་ཡང་མ་ཞུས་པས་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཐལ་ཆེ་འདུག ད་ལྟའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་གནས་བབ་འདི་རྒྱ་དང་བསྡུར་ཐབས་མེད་ཀྱང༌། རང་རྒྱལ་གྱི་ཡི་གེ་ཡོད་པའི་མི་རིགས་གཞན་བཞི་དང་བསྡུར་ན་ཤིན་ཏུ་ཉམ་ཆུང་བ་ཞིག་ཀྱང་མིན། རྒྱ་ཡིག་གིས་བྲིས་པའི་བོད་ཀྱི་རྩོམ་རིག་ཕུད། བརྩམས་སྒྲུང་དར་ནས་ལོ་ངོ་སུམ་ཅུ་ལྷག་གི་རིང་ལ། བོད་དུ་སྒྲུང་རིང་འབྲིང་ཐུང་གསུམ་སྔོན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བྱུང་མ་མྱོང་བ་བྱུང་ཡོད། དེ་ནི་གཞུང་ཕྱོགས་ནས་བཤད་པ་ཡིན་པས་དགའ་བ་ཐལ་ཆེ་བའི་རྒྱུ་མེད་མོད། འཕྲེད་ཕྱོགས་ནས་བལྟས་ནའང༌། བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དུ་མ་ཞིག་རྒྱ་ཡིག་དང༌། སོག་ཡིགདབྱིན་ཇི།ཕ་རན་སིའི་ཡི་གེའཇར་མན་གྱི་ཡི་གེ་སོགས་སུ་འགྱུར་ཡོད་པས་གྲུབ་འབྲས་ཡེ་ནས་མེད་པ་ཞིག་ག་ལ་ཡིན། ཡིན་ནའང༌། བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དར་ཚུལ་འདི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྒུལ་ཤུགས་ལ་བརྟེན་པ་མ་ཡིན་པར། སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་འཛིན་དང་གཡར་ཁྲལ་ཙམ་ལ་བརྟེན་གྱིན་ཡོད་པས་དེ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཉེན་ཆེ་བ་ཞིག་རེད།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ད་ལྟའི་རང་ཅག་གི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བ་རྩོམ་མཁན་དག་ལ་བཤད་འདོད་པའི་སྐད་ཆ་ཅི།
རང་སྒྲ། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་རྒྱུ་འདི་རྩོམ་ལུས་རིགས་བཞིའི་ཁྲོད་ནས་ཤིན་ཏུ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན། གལ་སྲིད་ཁྱོད་ནི་ད་ལྟའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཤིན་ཏུ་བྲིན་པའི་ཚོང་མ་འདེམས་པར་རྩོམ་འདེམས་མཁན་ཞིག་དང༌། དེ་ལས“སྙན་ངག་འབྲི་རྒྱུར་དགའ་ཞིང་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་རྒྱུར་སྐྲག”པའི་རིགས་དེ་མ་ཡིན་པར་བརྩམས་སྒྲུང་གི་དཀའ་ཚེགས་ལྷུ་རུ་ལེན་ཐུབ་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། བརྩམས་སྒྲུང་གི་གནས་འདི་ལས་ཆེས་སླ་བའི་ངང་ཕྱིར་ལྡོག་པར་མི་བྱེད་པ་དེ་གཙོ་བོ་ཡིན། འདི་ནི་སུས་ཀྱང་མ་སྐུལ་རང་གིས་བདམས་པ་དང༌། ཡང་ངས་གོང་དུ་སྨྲས་པ་བཞིན་ད་ལྟའི་གསར་རྩོམ་གྱི་གནས་བབ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོ་འཛིན་དང་གཡར་ཁྲལ་ཙམ་ཡིན་པས། ཁྱོད་ལ་དེ་ཉིད་ལས་ཁེ་བཟང་ལྷག་པོ་ཞིག་ཀྱང་ཐོབ་ཏུ་མེད། དེས་ཀྱང་ཁྱོད་ཀྱི་འབད་པ་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་གཏོང་བའི་སེམས་ཤུགས་དེ་འཇིག་པར་མ་གྱུར་ན། ད་གཟོད་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་ལས་ཀ་འདིར་གོ་རིམ་ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་མི་ཚེ་གང་བོར་འཇུག་དགོས་འདུགབརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་མཁན་གྱི་ལས་དང་པོ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དང་པོ་བྱིས་པ་གོག་སྟེ་འགྲོ་བ། དེ་ནས་ལངས་ཏེ་འགྲོ་བ། ཐ་མར་མཆོང་རྒྱུགས་བྱེད་པའི་གནས་ལུགས་འདི་ངེས་ན་བཟང༌། དེ་ནི་ཁྱོད་ཀྱིས་རྩོམ་རིག་ལ་ངོས་འཛིན་ཡང་དག་ཅིག་བྱེད་མིན་ལ་རག་ལས་པས་དགོས་གལ་ཧ་ཅང་ཆེ། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་མཁན་ཞིག་ལ་མཚོན་ན། མ་མཐའ་ཡང་བརྩམས་སྒྲུང་ཞེས་པ་ནི་ཅི་འདྲ་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། ཅི་ལ་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་བའི་དགོས་པ་ཙམ་ཤེས་དགོས། དེ་ལྟ་མིན་ན། དེང་སྐབས་ལ་ལ་ཞིག་གིས“ཁོ་བོས་བྲིས་པ་འདི་ད་ལྟའི་མིས་གོ་བ་ལེན་མི་ཐུབ། འདི་ནི་དུས་རབས་རྗེས་མ་ཞིག་གི་སྔོན་དཔག་ཡིན”ལྟ་བུའི་གཏམ་སྨྲ་མཁན་ཡོད། བརྩམས་སྒྲུང་ནི་དུས་དང་འབྲེལ་བས་ཇི་འདྲའི་རླབས་ཆེན་གྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་རྒས་རྒྱུ་མེད་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་རྩོམ་མི་ཐུབ། གལ་སྲིད་ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དེ་དུས་རབས་རྗེས་མ་ཞིག་གི་སྔོན་དཔག་ཡིན་སྲིད་ཀྱང་དེ་ལ་ཡ་མཚན་རྒྱུ་ཅི་ཡོད། ཁྱོད་ཀྱིས་ད་ལྟའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་ལ་བསམ་གཞིག་བྱས་ཏེ་མ་འོངས་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་མིའི་འཚོ་བ་སྔོན་སྟོན་བྱས་པ་རེད། དེ་ནི་ཁྱོད་ལ་སྐྱེས་སྟོབས་ཀྱི་ཤེས་རབས་མངའ་བས་ཧ་ཅང་ལེགས་མོད། ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དེ་ཡང་བརྩམས་སྒྲུང་གཞན་དག་དང་འདྲ་བར་མ་འོངས་དུས་སྐབས་དེ་ཉིད་ནས་འོད་ཟེར་ལམ་ཙམ་འཕྲོས་རྗེས་རྒས་འགྲོ། མདོར་བསྡུས་ན་མ་འོངས་པའི་དུས་སྐབས་ཤིག་གི་མི་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་ཙམ་རེད། གཅིག་གིས་ད་ལྟ་བ་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་དང་ཅིག་ཤོས་ཀྱི་མ་འོངས་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་བ་གཉིས་ཀྱི་མཆོག་དམན་ཇི་ལྟར་འབྱེད། འདི་ནི་ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་དེ་ཁྱོད་ཀྱི་ལུང་བསྟན་དང་མཐུན་ངེས་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་སྨྲས་ཀྱི། གལ་སྲིད་དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཁྱོད་ཀྱི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཕྱག་མོ་དེ་ཐིག་པོ་མ་བྱུང་ན་རྩོམ་རིག་ལ་རྫུན་ཆེན་པོ་སྨྲས་པ་མ་ཡིན་ནམ། ལོ་ཆུང་ཚོའི་གྲས་སུ་འདི་འདྲ་སྨྲ་མཁན་ཡོད་པས་ངས་བྱུང་རྒྱལ་དུ་སྨྲས་པ་ལ་དགོངས་པ་མི་ཚོམ་པར་ཞུ།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ཁྱེད་རང་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ལམ་འདིར་འཇུག་དགོས་དོན་ཅི། ཡང་ན་དེས་ཁྱོད་ཀྱི་འཚོ་བ་ལ་རམ་འདེགས་ཅི་ཞིག་ཐོབ་སོང༌།
རང་སྒྲ། རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སུ། “རྩོམ་རིག་ནི་སེམས་ཁམས་ཐད་ཀར་སྟོན་པའི་སྐད་ཆའི་སྒྱུ་རྩལ་ཞིག་ཡིན”ཟེར་སྲོལ་ཡོད། དེས་ན་རྩོམ་རིག་ལ་དགའ་མཁན་རྣམས་ལ་སེམས་ཁམས་ཀྱི་མེ་ལོང་ལ་བལྟ་བའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁྱད་ཆོས་ཡོད་པ་རྟོགས་ཐུབ།ང་ལ་ཁྱད་ཆོས་དམིགས་བསལ་དེ་འདྲ་ཡོད་པ་རང་ལ་ཆ་མ་འཚལ་མོད། གང་ལྟར་ང་རང་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་འཇུག་དོན་དེ་སྤྱི་ལོ1989ལོའི་ཟླ4བའི་ཚེས17ཉིན་ཕ་ཡུལ་འབའ་གཞུང་ནས་དམིགས་བསལ་དོན་རྐྱེན་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན། དེའི་དོན་ངས་སྔོན་ཆད《མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར》དུ《གསར་རྩོམ་ཐད་ཀྱི་མྱོང་ཚོར》།(《ནགས་ཀློང་ཁུ་བྱུག་འདུས་གནས》མཚོ་སྔོན་བོད་ཡིག་གསར་འགྱུར་ཁང་གིས་བསྒྲིགས མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང2006ལོའི)ཞེས་པ་ཞིག་བྲིས་པ་དེར་གསལ་བས་བསྐྱར་བཟློས་མི་བྱ།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། ཁྱེད་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེ་བའི་བརྩམས་སྒྲུང་གང་དང་ཡང་ན་རང་ཉིད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་སྐབས་མི་འདང་ས་གང་རེད།
རང་སྒྲ། ད་ལྟ་ལོ་གཞོན་ཁྲོད་ན་བརྩམས་སྒྲུང་བཟང་ཙམ་འབྲི་མཁན་ཡང་འགའ་རེ་ཡོད། ངས་གོང་ནས་བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་བྱ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་བརྗོད་ཟིན། དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་བྱ་བ་འདིའི་ནང་དུ་ཞུགས་ནས་རང་གི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ལྷུ་ལག་ལ་བསྲེག་བཅད་བརྡར་གསུམ་བྱས་པ་ཡིན། བརྩམས་ཆོས་ལ་ལ་དཔྱད་བརྗོད་པས་ཐད་ཀར་སྐྱོན་བརྗོད་སུན་འབྱིན་ཡང་བྱས་མྱོང༌། དེ་ལས་རང་གི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་ཞན་ཆའམ་མི་འདང་སའང་མཐོང་ཐུབ།ཡིན་ནའང༌། བརྩམས་སྒྲུང་འབྲི་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན་དཔྱད་བརྗོད་པས་ཅི་ཟེར་ལ་རྣ་བ་གཏད་ནས་འབྲི་བ་དེ་ཤིན་ཏུ་ནོར་བ་ཡིན། རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཞིག་ནི་དཔྱད་བརྗོད་པ་ལ་ལས་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་སྒྲིག་གཞི་ཙམ་ཡང་ཁོང་དུ་ཆུད་མེད་པར་དཔྱད་པ་བཏང་ཡོད། དེ་ཚོའི་ཀུན་སློང་རྣམ་དག་ཅིག་མ་རེད། དེ་ཡང་ཡིན་མོད། འགའ་ཞིག་ནི་དཔྱད་བརྗོད་པས་ཐེར་འདོན་བྱས་པ་སྐྱོན་ཡིན་པར་ངོས་ཟིན་དཀའ་ལ།དཔྱད་བརྗོད་པས་བསྔགས་པ་བརྗོད་པ་ཡོན་ཏན་ཡིན་པའང་རང་ཉིད་ཀྱིས་མི་ཤེས།སྔོན་ཆད་བྲིས་པ་རྣམས་ཚིག་ལ་ཞུན་བརྡར་མ་ཐོན་པ་ད་ལྟ་རྟོགས་ལ། སྒྲིག་གཞི་འོས་འཚམས་མིན་པའང་བཙལ་ཐུབ། དེ་དག་ནི་གསར་རྩོམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱིས་བསྐྱེད་པ་ཡིན་པས་རྩོམ་པ་པོ་སུ་ཡང་དེ་ལས་གཞོལ་ཐབས་མེད། རང་ཉིད་དངོས་སུ་གསར་རྩོམ་ལ་འཇུག་སྐབས། རང་ཉིད་ཀྱི་མི་འདང་ས་མ་གཟིག་རང་ཉིད་ཀྱི་ཞན་ཆ་ཞེས་པ་བབརྗེད་འགྲོ། རྩོམ་བཟང་པོ་ཞིག་འཁྱོངས་མིན་དེ་ཐད་ཀར་ཚོར་བ(灵感)ལ་རག་ལས།ཚོར་བ་རྣོན་པོའི་འོག་ནས་བྲིས་པ་རྣམས་ཅུང་ལེགས་ཤིང༌། ཚོར་བ་བཙལ་ཏེ་བྲིས་པ་རྣམས་ཞན། དེའི་ཕྱིར་ངས་རང་གི་མི་འདང་ས་བཙལ་མི་ཐུབ། གལ་ཏེ་བཙལ་ཐུབ་ཅིང་དེ་ཡོ་བསྲང་བྱེད་ཐུབ་རྒྱུ་ན་རྩོམ་ལེགས་པོ་རྐྱང་རྐྱང་མི་འབྲི་བར་མོ་འདེབས་པ་དང་རྒྱན་འཇོག་པ་ལྟ་བུའི་རྩོམ་ཅི་ལ་འབྲི།
འབའ་སྨད་རྒྱལ་ལོ་ཚེ་རིང༌། སྐུ་ཉིད་ཀྱིས་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བའི་ཁ་ཕྱོགས་ལམ་གང་ཞིག་ལ་སོང་ན་འགྲིག་བསམ། ལྟ་ཚུལ་ལབ་རྗེས་བཅར་འདྲི་མཇུག་རྫོགས་ན་ཅི་འདྲ།
རང་སྒྲ། ངོ་མ་མི་ཤེས། མཛོད་འགྲེལ་ལས། མ་འོངས་པ་རྟོགས་པར་མི་ནུས་ཏེ། མ་འོངས་པ་ལ་གོ་རིམ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཞེས་གསུངས་ཡོད། དེ་བས་མ་འོངས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་ཁ་ཕྱོགས་མ་འོངས་པའི་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་བབ་དང་བསྟུན་པ་ལས་མ་འོངས་ལུང་བསྟན་གྱིས་གསུང་ཐབས་མེད་སྙམ། ཡིན་ནའང༌། ད་ལྟའི་བརྩམས་སྒྲུང་གི་རྨང་གཞི་སྟེང་ནས་མ་འོངས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་ལ་ཁ་ཕྱོགས་སྟོན་པ་ནི་རྩོམ་རིག་དར་འཕེལ་གྱི་ཆོས་ཉིད་ཅིག་ཡིན་སྲིད་པས། ང་ཚོས་མ་འོངས་པ་ལ་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་ཀྱང༌། དུས་གསུམ་ལས་ཆེས་གཙོ་བོར་གྱུར་བ་ནི་ད་ལྟ་བ་ཡིན་པས་ང་ཚོས་ད་ལྟ་བ་དམ་འཛིན་བྱེད་རྒྱུ་འདི་གཙོ་བོ་ཞིག་ཅི་ལ་མིན། དེ་བས་ངའི་བསམ་པར་ང་ཚོས་བརྩམས་སྒྲུང་སྤྱི་ལ་ཁྱབ་པའི་ཞིབ་འབྲི་དང་བྱུང་རིམ་ནས་མགོ་རྩོམ་པ་དང༌། བྱུང་རིམ་དང་ཞིབ་འབྲི་དེ་ད་ལྟའི་སྤྱི་སྟོན་སྟོན་པའི་མེ་ལོང་ཞིག་ཡིན་པ་དང༌། དེ་ལྟར་བརྩམས་པའི་བརྩམས་སྒྲུང་དེས་ད་ལྟའི་འཚོ་བ་ལ་རམ་འདེགས་བྱེད་ཐུབ་ན། མ་འོངས་བོད་ཀྱི་བརྩམས་སྒྲུང་གསར་བ་ལ་ཁ་ཕྱོགས་ཤིག་ངེས་པར་ཡོད་སྙམ།།
བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས།
འབྲེལ་ཡོད་འོས་སྦྱོར།