«སྦྲང་ཆར»དུས་དེབ་སྤེལ་ནས་ལོ་འཁོར་བཞི་བཅུ་ལོན་པར་བཀྲ་ཤིས་རྟེན་འབྲེལ་ཞུ།

        ལོ་ངོ༤༠ཡི་གོང་རོལ་ཏུ། བསམ་བློ་བཅིངས་འགྲོལ་དང་བཅོས་བསྒྱུར་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་འཕྲིན་ལས་རླབས་པོ་ཆེ་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བབ་རིས་ལེགས་པོ་དེའི་བདག་རྐྱེན་ལ་བརྟེན། བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ལ་གསོན་ཤུགས་ཀྱི་བཅུད་བསྩལ་ཅིང་སྐྱེ་སྟོབས་ཀྱི་ངར་བླུད་དེ། ངེས་པ་དོན་གྱིས་ཆུ་ཞེང་གབ་པ་ལྟ་བུའི་ལྗོན་བཟང་གི་འཁྲུངས་ལྟས་དང་མཚན་མ་ཡོངས་སུ་སྨིན། ༡༩༨༡ལོའི་ཟླ༦པར། «སྦྲང་ཆར»ཞེས་པའི་མཚན་གྱི་དྭངས་མ་འདི། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་དྲིལ་སྒྲོག་པུའུ་ཡི་མགོ་ཁྲིད་དང་སྔོན་བྱོན་སྐྱེས་བུ་བཀའ་དྲིན་ཅན་གྱི་བསམ་སྦྱོར། རྩོམ་པ་པོ་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་གཙོས་པའི་དྲི་མེད་ཀྱི་སྐུལ་སློང་དང་བླ་མེད་ཀྱི་ཐུགས་ཁུར་འོག བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གནས་ལ་གཞི་བཅས་ཤིང་། དུས་རབས་ཀྱི་འཕེལ་ཕྱོགས་ལ་མིག་ལྟོས་ཏེ། རང་ཉིད་ཀྱི་ལྷག་བསམ་རྣམ་པར་དག་པས་མཚམས་སྦྱར་བའི་ཉེར་ལེན་གྱིས་གངས་ལྗོངས་རྩོམ་རིག་འཛིན་མའི་རྒྱན་དུ་བལྟམས།         ལོ་ངོ༤༠འདས་མཚམས་ཀྱི་དུས་ད་ལྟའི་བར།«སྦྲང་ཆར»སྤྱིའི་དེབ་གྲངས༡༦༣སྤེལ་པ་དང་། རྩོམ་པ་པོ༡༢༥༣གྱི་རྩོམ་ལུས་མི་འདྲ་བའི་བརྩམས་ཆོས༤༩༡༣བཀོད་པ་ལས། རྩོམ་ཡིག་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་སློབ་གྲྭ་ཆེ་འབྲིང་ཁག་གི་བསླབ་གཞིར་བདམས་ཏེ་ངག་གི་མེ་ལོང་ཐོབ་པའི་ཕྱག་རྗེས་ཁོ་ནར་སྨིན། ལོ་ངོ༤༠ཡི་རིང་། «སྦྲང་ཆར»རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་གསོ་སྦྱོང་འཛིན་གྲྭ་དང་ཡུལ་དངོས་རྩོམ་སྒྲིག བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་སོགས་ཐེངས༣༠ལྷག་ལ་སྤེལ་པ་དང་། རྩོམ་རིག་གཞུང་ལུགས་སྨྲ་བ་དང་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཉམས་མྱོང་ཅན། རིགས་གཅིག་མཁས་པ་བཅས་གདན་དྲངས་ཏེ། ཚོགས་ཞུགས་རྩོམ་པ་པོ་རྣམས་ལ་གདམས་ངག་ཤིན་ཏུ་སྨར་བ་དག་མི་མཁྱུད་མི་འཆབ་པར་བུམ་པ་གང་བྱོའི་ཚུལ་དུ་གནང་མཐར། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་བརྟན་ཞིང་རྩོམ་རིག་གི་བློ་སྦྱོང་མཐོ་བའི་རྩོམ་པ་པོའི་དཔུང་སྡེ་གྲལ་འགྲིག་པོ་ཞིག་ཆགས་པ་རེད། ད་ལྟ་གསར་རྩོམ་གྱི་སོ་ན་གནས་པའི་རྩོམ་པ་པོ༡༠༠ལྷག་མཆིས། གཞན་ཡང«སྦྲང་ཆར»གྱི་སྟེགས་བུ་བརྒྱུད་དེ་ནར་སོན་ཞིང་ན་སྨིན་པའི་རྩོམ་པ་པོ༦༠ལྷག་ལ་ཞིང་ཆེན་རིམ་པ་ཡན་གྱི་གཟིགས་བཟོས་སྣ་ཚོགས་ཐོབ་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་དུ་ཀྲུང་གོའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་རྩེ་གྲས“རྟ་མཆོག་རྟགས་ཅན”རག་མཁན༨འདུ་བ་རེད། དེས་ན་འདི་ལྟར་མགྲིན་པ་གཟེངས་སུ་བཏེགས་ནས་སྨྲས་ཀྱང་རུང་སྟེ། བོད་ཀྱི་རྩོམ་པ་པོ་ཕལ་མོ་ཆེ་ནི«སྦྲང་ཆར»ལ་རྐང་རྟེན་བཅས་ནས་གསར་རྩོམ་གྱི་ལམ་བུར་ཞུགས་པ་དང་གཏོས་ཆེ་བའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་བདག་པོར་གྱུར་པ་འབའ་ཞིག་གོ །
        ལོ་ངོ༤༠ཡི་གོ་རིམ་ཁྲོད་དམ་བྱེ་བྲག་ཏུ༡༩༩༤ལོར། རྩོམ་རིག་གསར་རྩོམ་གྱི་བྱ་བཞག་སྔར་ལས་ལྷག་པའི་སྒོ་ནས་འཕེལ་རྒྱས་སུ་འགྲོ་སླད། བོད་འབྲེལ་ས་ཁུལ་གྱི་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་ཐོག་མ་སྟེ། “སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ”སྟེར་བའི་སྲོལ་བཟང་དངོས་སུ་ཕྱེ་བར་མ་ཟད། “སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ་དཔྱད་འདེམ་གྱི་རྩ་དོན་དང་བཅའ་ཡིག”ནན་མོ་ཞིག་ཀྱང་བཟོས་པ་ཡིན། རྩ་དོན་དེར་མཛུབ་སྟོན་དང་ཁྱབ་ཁོངས། ཚད་གཞི། རིགས་དབྱེ། དཔྱད་འདེམ། གོ་རིམ། སྡེ་ཁག སྒྲིག་ལམ་བཅས་ཁྱོན་དོན་ཆེན༨དང་དོན་ཆུང༡༤ཡིས་གྲུབ་པར་གསལ་ཞིང་། གསར་བྱུང་སྨྱན་བྱེད་ཁྱབ་གདལ་དུ་འགྱུར་བཞིན་པའི་གནས་བབ་དང་བསྟུན། དྲ་ཐོག་ནས་འདེམ་ཤོག་འཕེན་པའི་བྱེད་སྒོ་འཕར་སྣོན་གྱིས། ཀློག་པ་པོའི་ཞུགས་ཚད་དང་བྱ་དགའི་དྲང་བཞག བརྩམས་ཆོས་ཀྱི་རྒྱུ་སྤུས་བཅས་སྐས་རིམ་གསར་བ་ཞིག་ཏུ་སླེབས་མཐར། བོད་རྩོམ་གྱི་བྱ་དགའི་ཏོག་ཅེས་པའི་མཚན་སྙན་གང་སར་ཁྱབ་པ་ནི་མངོན་སུམ་གྱི་གཏམ་ཁོ་ནའོ། །“སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ”དེ་ཚུགས་ཚུན་དུ་ལོ༣རེར་ཐེངས༡རེ་ཆག་མེད་དུ་སྤེལ་པ་ཡིན་ལ། སྐབས༥པ་ནས་བཟུང་རྩོམ་རིག་བྱེ་བྲག་པའི་དགོས་མཁོར་དམིགས་པ་གཏད་ཐོག“སྦྲང་ཆར་སྨྱུག་གསར་བྱ་དགའ”བསྣན་པའི་འཕྲོས་སུ། སྐབས་དྲུག་པར་དེ་བཞིན་དུ“སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་དཔྱད་བརྗོད་བྱ་དགའ”ཁ་གསབ་བགྱིས་པས་ན། ཡན་ལག་གི་ཡོན་ཏན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བྱ་དགའི་སྒྲིག་གཞི་དངོས་སུ་ཆགས་པར་གྱུར།
        «སྦྲང་ཆར»གྱི་ལོ་ངོ༤༠ཡི་རིང་ལ། “སྦྲང་ཆར་རྩོམ་རིག་བྱ་དགའ”ཡང་ཤེས་མེད་ཚོར་མེད་ངང་བགྲང་བྱ༣༠ལོན་པ་དང་སྐབས་གྲངས་བཅུ་པར་སོན། མེད་ན་མེད་ཀྱང་ཆོག་ལ་ཡོད་ན་ཡོད་པའི་མཆོག གང་ཟག་ལ་མི་རྟོན་བརྩམས་ཆོས་ལ་རྟོན་པའི་ཚད་ཤིང་ནན་མོར་བཅལ་བའི་ཁྲོད། རྩོམ་པ་པོ༤༤ཡི་སྒྲུང་གཏམ༢༩དང་སྙན་ངག༡༧ ལྷུག་རྩོམ༧ དཔྱད་བརྗོད༥བཅས་བསྡོམས་པས་བརྩམས་ཆོས་རིགས་མི་འདྲ་བ༥༨ལ་སྔ་ཕྱིར་བྱ་དགའ་ཐོབ་པ་དང་། དེ་དག«སྦྲང་ཆར»གྱི་འཚར་ལོངས་དང་སྦྲགས། རྩོམ་པ་པོ་རྒན་དར་གཞོན་གསུམ་གྱི་རྩོལ་བ་དང་བསྡོངས། ཀློག་པ་པོ་ཁྲི་མ་འབུམ་གྱི་རེ་ལྟོས་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ། བོད་ཀྱི་དེང་རབས་རྩོམ་རིག་ལ་སྣེ་ཁྲིད་ཀྱི་ཟོལ་དང་བྱས་འབྲས་ཀྱི་ཚུལ་དུ། དུས་ད་ལྟ་ཁྱེད་ཅག་གི་བགོ་སྐལ་དུ་འབྲིམ་པའི་སྐལ་བ་མངོན་པར་ཤར་བ་ལགས།
        ལོ་ངོ༤༠ཡི་རིང་ལ། དུས་རབས་ཀྱི་འཕེལ་རྒྱས་དང་རྩོམ་རིག་ཁྱབ་གདལ་གྱི་དགོས་མཁོ་བསྐང་ཕྱིར། «སྦྲང་ཆར»རྩོམ་སྒྲིག་ཁང་གིས་ཐོག་ཐག་ཀུན་ཏུ་དུས་དེབ་སྒྲུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་རིགས་ལམ་དང་ལག་ལེན་ལ་བྱི་དོར་དང་གཙང་སེལ་ཡང་ཡང་བགྱིས་ཏེ། རང་ཉིད་ཀྱི་སྐབས་བབ་དང་འཚམ་པའི་ལམ་བུ་ཡང་དག་ཅིག་རྙེད་པ་ནི། གཞན་དང་མ་འདྲེས་པའི་ཁྱད་ཆོས་གཙིགས་སུ་འཛིན་རྒྱུ་དང་། མཐོང་ཚད་ལད་མོ་མི་བྱེད་པའི་རང་ཚུགས་བརྟན་པོ་ཞིག་འཛིན་རྒྱུ་དེ་འདས་དུས་ཀྱི་བྱུང་བ་དང་ད་ལྟའི་དགོས་ཆེད་ཀྱི་དོན་ཁོ་ནར་མ་ཟད། མ་འོངས་ཡུན་གནས་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་བླ་གསུམ་དུ་བཀུར་ནས་འོངས་པའང་ཡིན། སྤྱི་ལོ༢༠༠༩ལོར། “ཀྲུང་གོའི་བྱང་རྒྱུད་ཀྱི་དུས་དེབ་ལེགས་གྲས༡༠ཐམ་པ”ཡི་གདན་གྲལ་དུ་འཁོད་པ་དང་། “ཀྲུང་གོ་གསར་བ་ཚུགས་ཚུན་དུ་ལོ་ངོ༦༠རིང་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེས་ཆེ་བའི་དུས་དེབ་ཀྱི་མཚན་ཐོ”རུ་ཚུད། སྤྱི་ལོ༢༠༡༨ལོར། “མཚོ་སྔོན་གྱི་ཆེས་མཛེས་པའི་དུས་དེབ”ཀྱི་གཟི་བརྗིད་བདག་གིར་བཞེས་པ་དང་། སྤྱི་ལོ༢༠༡༩ལོར། “ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་འཁོར༧༠ལོན་པའི་ཕུལ་བྱུང་དུས་དེབ་འགྲེམས་སྟོན”གྱི་སྟེགས་བུར་འགྲེངས་པ་བཅས། འདིར་རང་གཞན་ཀུན་གྱི་རྒྱན་དུ་ངོམ་ཆོག་ཆོག་གི་གསོལ་རས་གལ་ཆེན་དག་ཆེ་ལོང་ཙམ་དུ་བརྗོད་པ་ཡང་རང་བསྟོད་ཀྱི་ལྷད་མ་ཞུགས་པར་རང་བཞིན་དྲང་བོའི་ངག་ལ་དྲངས་པ་ཙམ་མོ། །         ལོ་ངོ༤༠ནི་སྐད་ཅིག་ཉིད་དུ་འདས། ད་ལྟ་དུས་རབས་གསར་བ་དང་འགན་འཁྲི་གསར་བ། བྱ་བཞག་གསར་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁུག་སོར་འགྲེང་སྟེ། ང་ཚོས་ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་རིག་སྒྱུ་རྩལ་ལྷན་ཚོགས་དང་ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཀྲུའུ་ཞི་ཐའེ་ཉིང་གིས་སྨོན་ཚིག་སྤྲིངས་གསལ་ལྟར། “ཀྲུང་ཧྭ་མི་རིགས་གོང་བུ་གཅིག་གྱུར་གྱི་འདུ་ཤེས་བརྟན་པོར་བཙུགས་ནས། ཀྲུང་ཧྭ་རྩོམ་རིག་གི་དོ་ར་ཆེན་མོར་མཚར་སྡུག་རྣམ་པར་བཀྲ་བར་སྨོན”ཞེས་པའི་བཀྲ་ཤིས་ཁ་གཡང་དང་བསྡོངས། མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཨུ་ཡི་རྒྱུན་ཨུའམ་ཞིང་ཆེན་ཏང་ཨུ་དྲིལ་སྒྲོག་པུའུ་ཡི་པུའུ་ཀྲང་ཀྲའོ་ཡའེ་ཞ་ཡིས་མཛུབ་སྟོན་གནང་བ་བཞིན། “དུས་དེབ«སྦྲང་ཆར»གསར་དུ་སྤེལ་པ་ནས་བཟུང་། ཏང་གི་སྲིད་ཇུས་དྲིལ་སྒྲོག་དང་། མི་རིགས་རིག་གནས་འཕེལ་རྒྱས་ཐད་བྱས་རྗེས་གལ་ཆེན་བཞག་པ་རེད། མ་འོངས་པའང་རྩོམ་སྒྲིག་པ་ཡོངས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལངས་ཕྱོགས་བརྟན་པོ་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་རྒྱུན་འཁྱོངས་སྒོས། སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྩ་བའི་སྤང་བླང་གི་རྣམ་གཞག་མི་ཉམས་གོང་འཕེལ་དང་ཕྱོགས་མཐར་སྤེལ་པའི་ཆོད་སེམས་ཀྱི་གོ་ཧྲག་བརྟན་པོར་བགོས་ཏེ། དུས་དེབ«སྦྲང་ཆར»གྱི་འཕྲིན་ལས་སྔར་ལས་ལྷག་པར་རྒྱས་ཤོག”ཅེས་པའི་མཛུབ་སྟོན་ཟབ་མོ་དང་འབྲེལ། རྩོམ་རིག་ཆེད་གཉེར་གྱི་དུས་དེབ་ཅིག་གི་ངོས་ཟིན་ཟབ་མོ་དང་ཁོག་དཔུང་ལ་རྒྱ་མི་འཆོར་བར། མུ་མཐུད་དུ་རྩོམ་རིག་གི་སྲོལ་བཟང་རྒྱུན་འཛིན་དང་རྩོམ་རིག་གི་དྭངས་གཙང་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་ཞར་དང་ཞོར་ལ། དུས་རབས་ཀྱི་གོམ་རྗེས་མི་གཏོང་བ་དང་ཀློག་པ་པོའི་བཀླག་འདུན་མི་བརྗེད་པ་གཞིར་བྱས། ཤ་རུས་རྡོར་ཐུག་གི་བརྟུན་པ་ཆེར་བསྐྱེད་དེ། ཆེས་བླ་ན་འཕགས་ཤིང་ཆེས་ཡི་གར་འོང་བའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལོངས་སྤྱོད་ཡང་ནས་ཡང་དུ་སྟོབ་ཐུབ་པར་ཡིད་ཆེས་བརྟན་པོ་བཅངས་ཡོད།