རྐང་ཚ་ཞེས་པའི་མིང་དང་འབྲེལ་ཏེ་ལྡོང་དང་ཚ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ལ་དཔྱད་པ།

     《རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ་རྒྱས་པ》ལས་ཀྱང“ཆེ་བ་སྤོས་ཆུ་ལྡོང་། ལྡོང་ལ་ང་ཆེ་བཅོ་བརྒྱད། རུས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད། སྨུག་པོ་ལྡོང་གི་ཆེ་དྲུག བཙུན་དྲུག”Ⅶཅེས་བཀོད་ཡོད། འདིར་བཀོད་པའི་ང་ཆེ་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་པ་ནི་ལྷ་ཆེན་ཐིས་པོའི་སྲས་ང་ཆེ་ལྡོང་ལས་གྱེས་པ་ཡིན་སྙམ། རུས་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་པ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ངོས་འཛིན་དཀའ། སྨུག་པོ་ལྡོང་གི་ཆེ་དྲུག་དང་བཙུན་དྲུག་བྱ་བ་ནི་གོང་དུ་བསྟན་པ་ལྟར་ཡིན་སྙམ། དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་འདི་དག་གུང་བསྒྲིགས་ཏེ་བརྟགས་ན། ལྡོང་གི་མི་རྒྱུད་དང་མངའ་ཁོངས་ནི་བོད་ཡུལ་ཧྲིལ་བོར་ཁེངས་ཡོད་པ་གསལ་བོར་རྟོགས་ཐུབ། དེ་ལས་བྱེ་བྲག་མདོ་ཁམས་ཡུལ་དུ་མཆེད་པའི་ལྡོང་རིགས་གང་ཡིན་ནི་ཅུང་ཟད་རྟོགས་དཀའ་ནའང་། ཁྲ་བོ་ལྡོང་དང་སྨུག་པོ་ལྡོང་གི་མི་རྒྱུད་ནི་མདོ་ཁམས་ཡུལ་དུ་མཆེད་ཡོད་པ་ཧ་ཅང་གསལ་བོ་ཡིན་པས། བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རབས་མ་ཚུགས་པའི་སྔོན་ནམ་བཙན་པོའི་དམག་དཔུང་མདོ་ཁམས་ཡུལ་དུ་མ་བསྐོས་པའི་སྔ་རོལ་ནས་མདོ་ཁམས་ཡུལ་ལ་ལྡོང་གི་མི་རྒྱུད་མཆེད་ཡོད་པ་གསལ་བོར་རྟོགས་ཐུབ་སྙམ། དུས་འགྱུར་གྱི་དབང་གིས་བཙན་པོའི་དུས་སྐབས་ནས་བཟུང་མདོ་ཁམས་ཀྱི་ཡུལ་གྲུ་ན་གཞི་ཆགས་པའི་ལྡོང་གི་རུས་རྒྱུད་ཁྲོད་ལ་དབུས་གཙང་ནས་མངགས་པའི་དམག་མིའི་རྒྱུད་པ་འདྲེས་ཤིང་། རིམ་གྱིས་མགར་གྱི་ཁྱིམ་རྒྱུད་དང་ཙོང་ཁ་རྒྱལ་པོའི་རྒྱལ་རབས། དེ་ནས་ས་སྐྱའི་སྐབས་ཧོར་དམག་སོགས་བྱུང་བ་བརྟེན་ནས་ལྡོང་གི་ཡུལ་ཁམས་དང་ས་ཁམས་བཅད་བགོས་བྱས་ཏེ་གདོད་མའི་སྲིད་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་གཏོར་ཞིང་། དུས་དེ་ནས་བཟུང་ལྡོང་གི་ཤུལ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་དང་ཚ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ལྟ་བུའི་མི་རྒྱུད་མཆེད་པ་ཡིན་ནམ་སྙམ། །
     སྤྱིར་བཏང་ཁོ་བོའི་ལྟ་ཚུལ་ལྟར་ན། བོད་མིའུ་གདུང་དྲུག་གི་རུས་རྒྱུད་ནི་རྒྱལ་པོ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་སྲིད་དབང་མ་ཚུགས་པའི་ཡར་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་ཤིག་ནས་དར་ཞིང་མཚན་སྙན་ཕྱོགས་བཅུར་རྒྱས་ཡོད། སྐབས་དེའི་བོད་ཁམས་ཡོངས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ནི་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་མང་པོ་ཕྱོགས་སོར་འཐོར་ནས་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་བརླག་སྟེ་སྲིད་དབང་གཅིག་གྱུར་བྱུང་མེད། དུས་སྐབས་དེའི་སྔ་རྗེས་སུ་མདོ་ཁམས་ཡུལ་འདིར་ལྡོང་གི་མེས་པོ་དག་མཆེད་ཡོད་པ་མ་ཟད་རྒྱལ་ཕྲན་དང་མངའ་ཁོངས་ཡང་གང་ཙམ་རེ་ཆགས་ཡོད། དེ་དག་ནི་འ་ཞ་དང་སུམ་པ། མི་ཉག གྱི་ཐན་སོགས་ལྟ་བུའོ། །འདིའི་གནས་ཚུལ་ལོ་རྒྱུས་ནི་རྒྱའི་ཡིག་ཆར་ཡང་ཟིན་འགོད་བྱས་ཡོད། དེ་བས་མདོར་ན། ལྡོང་གི་རུས་རྒྱུད་མདོ་ཁམས་སུ་ཆད་ཚུལ་ནི་དང་པོ་ལྡོང་གི་རུས་རྒྱུད་མདོ་ཁམས་ཡུལ་དུ་ཁྱབ་ནས་རྒྱལ་ཕྲན་དང་མངའ་ཁོངས་ཆགས་ལ། བར་དུ་བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་ཀྱི་དབུས་གཙང་གི་བོད་དམག་སླེབས་ནས་རུས་རྒྱུད་འདྲེས་ཤིང་། མཐར་ལྡོང་གི་ཐོག་མའི་རྒྱལ་ཕྲན་དང་མངའ་ཁོངས། རྒྱུད་པ་ཆེན་པོ་དག་ཉམས་ནས་ཤུལ་ཆེན་དང་ཚ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་སོགས་འཕེལ་བ་རེད་སྙམ། །

མཇུག་བསྡུ་བ།

     ལྡོང་ནི་བོད་མིའུ་གདུང་དྲུག་ལས་ཕུ་བོ་ལྡོང་ཞེས་པའི་རྒྱུད་པ་ཡིན་ཞིང་། རུས་རྒྱུད་དེའི་རྩ་བའི་མི་རྒྱུད་ནི་སྲིད་པ་མཐིང་གེ་ཅེས་པའི་གནའ་བོའི་མེས་པོ་ཞིག་ལ་གཏུགས་ཐུབ། ལྡོང་གི་རིགས་རྒྱུད་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་བའི་གོ་རིམ་ཁྲོད་ལྡོང་སྨུག་པོ་དང་དཀར་ནག་ཁྲ་གསུམ་སོགས་ཀྱི་དབྱེ་བ་བྱུང་ཞིང་མདོ་དབུས་ཁམས་ཀྱི་གནས་གང་ཡིན་ལ་ཁྱབ་ཡོད། དེའི་ཁྲོད་སྨུག་པོ་ལྡོང་དང་ཁྲ་བོ་ལྡོང་གི་རུས་རྒྱུད་མདོ་ཁམས་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་ཡོད་པ་ལས། ཁྲ་བོ་ལྡོང་གི་རྒྱུད་ལས་གླིང་གེ་སེར་རྒྱལ་པོའི་གདུང་རྒྱུད་བྱུང་ཞེས་གླེང་སྲོལ་ཡོད། སྨུག་པོ་ལྡོང་དེ་ལ་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་བྱུང་ཡོད་ཅིང་ཡོངས་གྲགས་ལྟར་རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བོད་ཁམས་གཅིག་གྱུར་མ་བྱས་པའི་ཡར་སྔོན་དུ་མདོ་ཁམས་སུ་མི་ཉག་དང་གྱི་ཐན་སོགས་ལྡོང་གི་རྒྱལ་ཕྲན་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། རྒྱལ་པོ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བོད་ཁམས་གཅིག་གྱུར་བྱས་རྗེས་དབུས་གཙང་ནས་དམག་མི་མང་པོ་མདོ་ཁམས་སུ་བཏང་སྟེ་མཐའ་མཚམས་སྲུང་དུ་བཅུག་ཡོད། དེའི་ཁྲོད་དུ་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་ལྡོང་གི་ཚ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཀྱི་མི་རྒྱུད་འདུས་ཡོད། དེ་དག་དང་སྔར་གྱི་ལྡོང་གི་རུས་རྒྱུད་བར་གཉེན་དང་མངའ་བདག་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་བྱུང་སྟེ་ཕན་ཚུན་གཅིག་འདྲེས་བྱུང་ཡོད། བོད་སིལ་བུར་འཐོར་རྗེས་རིམ་གྱིས་ལྡོང་གི་རྒྱལ་ཕྲན་སོགས་ཀྱང་ཉམས་རྒུད་དུ་གྱུར་ནས་ཤུལ་དུ་ཤུལ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་སོགས་བྱུང་ཡོད། གོ་རིམ་དེའི་ཁྲོད་སྔ་རྗེས་སུ་མདོ་ཁམས་སུ་བྱུང་བའི་མི་རྒྱུད་ཁག་ལས་ལྡོང་གི་ཚ་ཆེན་བཅོ་བརྒྱད་ཅེས་པ་ཞིག་ཀྱང་བྱུང་ཡོད་ལ། དེའི་ཁྲོད་ཀྱི་རྐང་ཚ་ནི་རྨ་ཆུའི་སྟོད་སྨད་བར་གསུམ་དུ་བསྡད་ནས་རྒྱ་སོག་ལ་དམག་འཁྲུག་བྱས་ཏེ་སྙན་གྲགས་རྒྱས་ཡོད་ཅིང་། ཕྱིས་སུ་མཚོ་སྔོན་པོའི་བྱང་ཕྱོགས་སུ་སྤར་བ་ནས་ལོ་མང་པོར་སོག་པོ་དང་དམག་འཐབ་ཀྱིས་ས་རྩད་མཐར། མཚོ་སྔོན་པོའི་ཉེ་འཁོར་གྱི་ཚོ་བ་ཁག་ལ་མནའ་འབྲེལ་གྱིས་སོག་པོའི་ལག་ནས་ས་ཕྱིར་བླངས་ཏེ་མུ་མཐུད་དུ་མཚོ་སྔོན་པོའི་བྱང་ཕྱོགས་དང་རྨ་ཆུའི་ལྷོ་ཕྱོགས་བཅས་ལ་ཆགས་ཡོད། །

2015ལོའི《ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ》དེབ་དང་པོའི་སྟེང་།

མཆན་འགྲེལ།
①མི་སྣ་འདི་ནི་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་ཐོས་པ་དགོན་གྱི་དགེ་སློང་ཞིག་ཡིན་ལ། ཕ་ཡུལ་ནི་མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་རྐང་ཚ་གོང་མ་ཡིན། ཁོང་གི་བརྩམས་ཆོས་གཙོ་བོ་ནི《མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་རྐང་ཚའི་ལོ་རྒྱུས་པད་དཀར་ཆུན་པོ》བྱ་བ་ཡིན། དེའི་ནང་ཁྲི་ཀའི་རྐང་ཚ་དང་མཚོ་སྔོན་པོའི་རྐང་ཚ་སོགས་ཀྱི་རིགས་རུས་དང་བྱུང་འཕེལ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་གནས་ཚུལ་འཁོད་ཡོད།
②དཔེ་ཆ་འདི་སྤྱི་ལོ༢༠༡༠ལོར་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་སྐྲུན་བྱས་ཤིང་། མིང་ལ《རེབ་ཀོང་རུས་མཛོད་ལྟ་བ་མཁའ་ཁྱབ་ཕྱོགས་བྲལ》ཞེས་བཀོད་ཡོད།
③ཆོས་རྒྱ་མཚོ་མཆོག་གིས་དུམ་ཚན་དེ《མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་རྐང་ཚའི་ལོ་རྒྱུས་པད་དཀར་ཆུན་པོ》བྱ་བའི་ནང་འཁོད་དེ་ནང་ཁུལ་རྒྱུ་ཆའི་ཚུལ་གྱིས་བཀྲམ་ཡོད། ཤོག་ངོས༨ནས༩བར་གསལ། འོན་ཀྱང་། དུམ་ཚན་དེ་པར་ཏུ་བསྐྲུན་པའི《རེབ་ཀོང་རུས་མཛོད་ལྟ་བ་མཁའ་ཁྱབ་ཕྱོགས་བྲལ》དུ་བསྡུས་མེད། དེར་མ་ཟད་དཔེ་ཆ་དེའི་ནང《ལྟ་བ་མཁའ་ཁྱབ་ཕྱོགས་བྲལ》ལས་བཏོན་པར་གསུངས་པའི་རྐང་ཚ་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་གཞན་ཞིག་ཡོད་པ་དེའང་བཀོད་མེད། འདིའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་མིག་སྔར་རྩད་ཞིབ་དཀའ་ནའང་། 《རེབ་ཀོང་རུས་མཛོད་ལྟ་བ་མཁའ་ཁྱབ་ཕྱོགས་བྲལ》ལས་སྐབས་དོན་དང་འབྲེལ་བ་མེད་པའི་ཡིག་ཆ་སྐོར་ཞིག་པར་སྐྲུན་བྱས་མེད་ཞེས་འབྱུང་།
④བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས།《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1982ལོར། ཤོག་ངོས༥༤༧སྟེང་།
⑤དམུ་དགེ་བསམ་གཏན།《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀུན་དགའི་མེ་ལོང》མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༢༠༡༠ལོར། ཤོག་ངོས༢༠༨སྟེང་།
⑥ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས།《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་པདྨ་རཱ་གའི་ལྡེ་མིག》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༥ལོར། ཤོག་ངོས༡༩སྟེང་།
⑦ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས།《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་པདྨ་རཱ་གའི་ལྡེ་མིག》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༥ལོར། ཤོག་ངོས༡༧སྟེང་།
⑧ཐུབ་བསྟན་ཕུན་ཚོགས།《བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྤྱི་དོན་པདྨ་རཱ་གའི་ལྡེ་མིག》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། ༡༩༨༥ལོར། ཤོག་ངོས༡༨སྟེང་།
⑨མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱིས་བསྒྲིགས། 《དབུ་ནག་མིའུ་འདྲ་ཆགས》ནི《ཁུ་བྱུག་སྔོན་མོའི་གསུང་སྙན》དུ་གསལ། ཉི་ཧོང་གི་མི་རིགས་རིག་པའི་དངོས་མང་བཤམས་མཛོད་ཁང་།2002ལོར། ཤོག་ངོས༡༠༦སྟེང་།
⑩ཏཱ་སི་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན།《རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ་རྒྱས་པ》བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།1986ལོར། ཤོག་ངོས༨སྟེང་།
⑴དཔལ་འབྱོར་བཟང་པོ།《རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་ཆེན་མོ》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོར། ཤོག་ངོས༡༣སྟེང་།
⑵གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ།《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༩༣སྟེང་།
⑶གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ།《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༨༦སྟེང་།
⑷གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ།《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༨༦སྟེང་།
⑸གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ།《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༩༣སྟེང་།
⑹ 《རེབ་གོང་རུས་མཛོད་ལྟ་བ་མཁའ་ཁྱབ་ཕྱོགས་བྲལ》གྱི་དབུ་རུ། རྒྱ་བཟའི་དགེ་བཟའི་དགེ་བཤེས་འཇམ་དབྱངས་གྲགས་པ་ནི་སྤྱི་ལོ༡༤༨༦ལོར་མདོ་སྨད་རེབ་ཀོང་དུ་སྐུ་འཁྲུངས་ཞེས་འཁོད་པ་དང་ཆབས་ཅིག རུས་མཛོད་འདིའི་བྱུང་ཚུལ་ཐད་ཀྱང་གསལ་བཤད་མདོར་བསྡུས་ཤིག་བྲིས་ཡོད། ཤོག་ངོས༡སྟེང་། མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།2010ལོར།
⑺ཆོས་རྒྱ་མཚོ། 《མདོ་སྨད་ཁྲི་ཀའི་རྐང་ཚའི་ལོ་རྒྱུས་པད་དཀར་ཆུན་པོ》མཚོ་སྔོན་སྲོང་བཙན་མི་རིགས་རིག་གནས་དར་སྤེལ་ཚད་ཡོད་ཀུང་ཟིས་དཔར།(ནང་ཁུལ་རྒྱུ་ཆ)2013ལོར། ཤོག་ངོས༨སྟེང་།
⑻ བྲག་དགོན་པ་དཀོན་མཆོག་བསྟན་པ་རབ་རྒྱས།《མདོ་སྨད་ཆོས་འབྱུང》ཀན་སུའུ་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1982ལོར། ཤོག་ངོས༥༤༧སྟེང་།
⑼ འབྲུག་ཐར།《མདོ་སྨད་རྨ་ཁུག་ཚ་འགྲམ་ཡུལ་གྲུའི་ལོ་རྒྱུས་དེབ་ཐེར་ཆེན་མོ》མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོར། ཤོག་ངོས༤༩སྟེང་།
⑽བཱ་ཡན་ཞེས་པའི་དོན་གང་ཡིན་རྩོད་གཞི་ཞིག་ཏུ་ལུས་ཡོད། ཁ་ཅིག་གིས་དེ་ནི་སོག་སྐད་ཅིག་ལ་འདོད་ཅིང་། ལ་ལས་གནས་དེར་བ་ཕྱུགས་རང་ཡན་གྱི་འཁོར་བསྐྱོད་བྱེད་ཆོག་པའི་ཐང་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། བཱ་ཡན་ཐང་ཟེར་ཞེས་བརྗོད། ཡོངས་གྲགས་ལྟར་ན། དེ་ལ་དཔལ་ལུང་བཱ་ཡན་དང་བ་ཡན་ཐང། བ་ཡན་ཧ་རི་གསུམ་ཡོད།
⑾ གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ།《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༡༡༠སྟེང་།
⑿ གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ། 《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༨༦སྟེང་།
⒀ གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ། 《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༩༣སྟེང་།
⒁ གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ།《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༦སྟེང་།
⒂ རིག་འཛིན་ཀུན་གྲོལ་གྲགས་པ།《གཡུང་དྲུང་བོན་གྱི་བཀའ་འགྱུར་དཀར་ཆག》ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1993ལོར། ཤོག་ངོས༢༩༣སྟེང་།
⒃ གྱི་ལང་བཀྲ་ཤིས་རྒྱ་མཚོ།《བོད་མི་བུ་གདོང་དྲུག་གི་རུས་མཛོད་མེ་ཏོག་སྐྱེད་ཚལ》མཚོ་སྔོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1992ལོར། ཤོག་ངོས༡༡༠སྟེང་།
⒄ ཤ་བོ་བཀྲ་ཤིས།《མཚོ་སྔོན་པོ་རྐང་ཚའི་ལོ་རྒྱུས་ཁུངས་བཙུན་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང》(ནང་ཁུལ་རྒྱུ་ཆ།དཔེ་སྐྲུན་ཁང་མི་གསལ)2005ལོར། ཤོག་ངོས༡༨སྟེང་།
⒅ འདི་ལ་བཤད་ཚུལ་མི་མཐུན་པ་ཁ་ཤས་ཡོད་ཀྱང་། ཤ་བོ་བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས《ལྟ་བ་མཁའ་ཁྱབ་ཕྱོགས་བྲལ》ལས་བཏོན་པ་ཡིན་པར་གསུངས་པའི་ཡིག་ཆ་གཞིར་བཟུང་ན། རྐང་ཚའི་མི་རྒྱུད་མཚོ་སྔོན་གྱི་མཚོ་ལྷོའི་དར་རྒན་གཞུང་དུ་ཆགས་དུས་ཐོགས་མའི་སྦྲ་ཁྱིམ་དྲུག་ཡོད་ཅིང་། ཡུན་གྱིས་ཁྱིམ་སྒོ་དྲུག་དང་དེ་ནས་ཚོ་བ་དྲུག་ཏུ་གྱུར་བ་ཡིན།
⒆ 王文泸：《徜徉在历史的画卷》，载于1995年《青海湖》，49页。
⒇ དོན་འགྲུབ་ལྷ་རྒྱལ་གྱིས་བསྒྱུར།《ས་ཁུལ་གཉིས་ཀྱི་ཡུལ་ལྷའི་གསོལ་མཆོད་ལ་དཔྱད་བསྡུར་བྱས་ནས་དེ་ཚོའི་འཇིག་རྟེན་ཆགས་རབས་ཀྱི་ལྟ་བར་བརྟག་པ》ཞེས་པ《ཕྱི་གླིང་པས་བོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་བདམས་བསྒྱུར》ནང་གསལ། ཀྲུང་གོའི་བོད་ཀྱི་ཤེས་རིག་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 2005ལོར། ཤོག་ངོས༣༢༨སྟེང་།
Ⅰ དཔལ་འབྱོར་བཟང་པོ།《རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་ཆེན་མོ》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོར། ཤོག་ངོས༡༣སྟེང་།
Ⅱ མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱིས་བསྒྲིགས།《དབུ་ནག་མིའུ་འདྲ་ཆགས》ནི《ཁུ་བྱུག་སྔོན་མོའི་གསུང་སྙན》དུ་གསལ། ཤོག་ངོས༡༠༦སྟེང་།ཉི་ཧོང་གི་མི་རིགས་རིག་པའི་དངོས་མང་བཤམས་མཛོད་ཁང་།2002ལོར།
Ⅲ མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱིས་བསྒྲིགས།《དབུ་ནག་མིའུ་འདྲ་ཆགས》ནི《ཁུ་བྱུག་སྔོན་མོའི་གསུང་སྙན》དུ་གསལ།ཤོག་ངོས༡༠༨སྟེང་།ཉི་ཧོང་གི་མི་རིགས་རིག་པའི་དངོས་མང་བཤམས་མཛོད་ཁང་།2002ལོར།
Ⅳ མཁར་རྨེའུ་བསམ་གཏན་གྱིས་བསྒྲིགས།《དབུ་ནག་མིའུ་འདྲ་ཆགས》ནི《ཁུ་བྱུག་སྔོན་མོའི་གསུང་སྙན》དུ་གསལ། ཉི་ཧོང་གི་མི་རིགས་རིག་པའི་དངོས་མང་བཤམས་མཛོད་ཁང་།2002ལོར། ཤོག་ངོས༡༠༨སྟེང་།
Ⅴ དཔལ་འབྱོར་བཟང་པོ།《རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་ཆེན་མོ》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོར། ཤོག་ངོས༡༣སྟེང་།
Ⅵ དཔལ་འབྱོར་བཟང་པོ།《རྒྱ་བོད་ཡིག་ཚང་ཆེན་མོ》སི་ཁྲོན་མི་རིགས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་། 1985ལོར། ཤོག་ངོས༡༣སྟེང་།
Ⅶ ཏཱ་སི་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན།《རླངས་ཀྱི་པོ་ཏི་བསེ་རུ་རྒྱས་པ》བོད་ལྗོངས་མི་དམངས་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་།1986ལོར། ཤོག་ངོས༨སྟེང་།